Thuế Thu Nhập Cá Nhân Là Gì? Chi Tiết Về Nghĩa Vụ Và Mức Thuế Phải Nộp 2025

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và sự phát triển không ngừng của mỗi quốc gia, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) được xem như một công cụ tài chính thiết yếu, tác động trực tiếp đến đời sống của hàng triệu người dân. Không chỉ là một nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước, TNCN còn đóng vai trò là đòn bẩy điều tiết thu nhập, hướng tới mục tiêu công bằng xã hội và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Vậy, thuế TNCN là gì, và tại sao nó lại có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến vậy trong hệ thống tài chính quốc gia? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ những điểm cốt lõi mà bạn không nên bỏ qua.

1. Thuế Thu Nhập Cá Nhân Là Gì?

Thuế thu nhập cá nhân là khoản thuế mà người có thu nhập chịu thuế phải trích nộp từ một phần tiền lương, tiền công hoặc các nguồn thu nhập hợp pháp khác vào ngân sách nhà nước. Để nắm rõ hơn về 10 loại thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân phổ biến, bạn có thể tham khảo bài viết chi tiết. Đây là loại thuế nhằm điều tiết thu nhập, thường được áp dụng với những cá nhân có thu nhập từ trung bình khá trở lên, đặc biệt là nhóm người có mức thu nhập cao. Để hiểu rõ hơn về cách thức thu của các loại thuế đánh trực tiếp vào thu nhập hoặc tài sản như thuế thu nhập cá nhân, bạn có thể tìm hiểu thêm về thuế trực thu là gì. Bên cạnh đó, việc tìm hiểu thuế VAT là gì cũng giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về các loại thuế gián thu, vốn là một phần không thể thiếu trong hệ thống thuế của Việt Nam.

Thuế thu nhập cá nhân là gì?

Trong quá trình tính thuế, người nộp thuế được phép khấu trừ một số khoản nhất định để đảm bảo nguyên tắc công bằng. Các khoản giảm trừ phổ biến bao gồm:

• Giảm trừ gia cảnh.
• Khoản đóng bảo hiểm bắt buộc, quỹ hưu trí tự nguyện.
• Khoản đóng góp cho các hoạt động từ thiện, nhân đạo, khuyến học.

Để thực hiện nghĩa vụ thuế một cách chính xác và minh bạch, cá nhân cần nắm rõ mã số thuế thu nhập cá nhân là gì, vì đây là yếu tố quan trọng giúp cơ quan thuế xác định danh tính, theo dõi thu nhập và quản lý việc kê khai, nộp thuế trong suốt quá trình làm việc của người nộp thuế.

2. Ai Phải Đóng Thuế Thu Nhập Cá Nhân?

Những đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân là những người cư trú hoặc không cư trú tại Việt Nam nhưng có phát sinh thu nhập chịu thuế theo quy định. Việc phân loại tình trạng cư trú đóng vai trò quan trọng trong việc xác định phạm vi và cách tính thuế phải nộp.

2.1. Người Không Cư Trú

Đây là những người có nơi ở hoặc có nhà thuê thường xuyên tại Việt Nam theo quy định của pháp luật. Điều kiện là phải duy trì thời hạn trong các hợp đồng thuê nhà từ 183 ngày trở lên trong năm tính thuế. Hoặc cá nhân có nơi ở thường xuyên và có mặt tại Việt Nam từ ít nhất 183 ngày trong một năm dương lịch/trong 12 tháng liên tục, tính từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Lưu ý rằng cả ngày đến và ngày đi đều được tính là 1 ngày. Có 02 trường hợp cụ thể được áp dụng khi tính thuế TNCN cho cá nhân cư trú:

• Cá nhân ký hợp đồng lao động từ 03 tháng trở lên.
• Cá nhân ký hợp đồng lao động dưới 03 tháng hoặc không ký hợp đồng lao động.

2.2. Cá Nhân Cư Trú

Người có khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công, tiền đầu tư phát sinh trong/ ngoài lãnh thổ của Việt Nam. Cá nhân cư trú là những người sinh sống và làm việc tại Việt Nam từ 183 ngày trở nên và có thuê nhà theo hợp đồng thời hạn hoặc đăng ký nơi ở thường trú.

3. Mức Thu Nhập Bao Nhiêu Phải Nộp Thuế Thu Nhập Cá Nhân?

Việc xác định mức đóng thuế thu nhập cá nhân phụ thuộc vào loại thu nhập, mức thu nhập tính thuế, cũng như căn cứ pháp lý được quy định trong luật thuế thu nhập cá nhân hiện hành. Sau khi trừ đi các khoản không tính thuế và được miễn giảm thuế, phần thu nhập còn lại sẽ được áp dụng các mức thuế suất khác nhau theo từng trường hợp cụ thể.

3.1. Đối Với Thu Nhập Từ Tiền Lương, Tiền Công

Theo quy định pháp luật, thu nhập chịu thuế TNCN từ tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú được áp dụng biểu thuế thu nhập cá nhân được quy định tại Điều 22 luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007. Bảng biểu thuế lũy tiến có thể được sắp xếp như sau:

Bảng: Biểu thuế luỹ tiến từng phần

Khi bạn đã xác định được thu nhập tính thuế và thuế suất tương ứng, bạn hoàn toàn có thể tính được số tiền thuế thu nhập cá nhân (TNCN) cần nộp. Hiện nay, việc tính thuế thu nhập cá nhân online thông qua các công cụ hỗ trợ trên website của Tổng cục Thuế hoặc nền tảng của doanh nghiệp giúp quá trình tính toán nhanh chóng, chính xác và thuận tiện hơn. Để quá trình này diễn ra suôn sẻ và minh bạch, việc nắm rõ thông tin cơ bản về doanh nghiệp, bao gồm cả mã số thuế công ty, là rất quan trọng.

Sau khi đã tính xong, để hoàn tất nghĩa vụ thuế, người nộp thuế cần nắm rõ thời hạn quyết toán thuế TNCN và tìm hiểu thêm về cách quyết toán thuế TNCN 2 nơi hoặc Cách quyết toán thuế tncn.

3.2. Đối Với Thu Nhập Từ Chuyển Nhượng Bất Động Sản

Theo quy định tại luật thuế thu nhập cá nhân, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản được áp dụng thuế suất toàn phần là 2% trên giá trị chuyển nhượng.

Ví dụ: Nếu bạn bán một căn nhà với giá 3 tỷ đồng, mức thuế phải nộp là:

2% × 3.000.000.000 = 60.000.000 đồng

>>> Xem thêm: Mức đóng thuế thu nhập cá nhân năm 2025

4. Cách Tính Thuế Thu Nhập Cá Nhân

Cách tính thuế thu nhập cá nhân?

Theo quy định tại Thông tư 111/2013/TT-BTC, cách tính thuế thu nhập cá nhân sẽ khác nhau tùy thuộc vào tình trạng cư trú và hình thức lao động của cá nhân. Sau đây là hướng dẫn cụ thể.

4.1. Cá Nhân Cư Trú Ký Hợp Đồng Lao Động Trên 3 Tháng, Có Nguồn Thu Nhập Từ Tiền Lương, Tiền Công

Đây là đối tượng phổ biến nhất trong nhóm người lao động phải đóng thuế thu nhập cá nhân. Theo quy định, khi một cá nhân ký hợp đồng lao động có thời hạn từ trên 3 tháng và có thu nhập từ tiền lương, tiền công vượt mức giảm trừ, họ sẽ thuộc diện bắt buộc phải tính và nộp thuế thu nhập cá nhân hàng tháng hoặc theo năm.

Dưới đây là các công thức áp dụng để tính thuế TNCN:

(1) Thuế thu nhập cá nhân cần nộp = Thuế suất x Thu nhập tính thuế.

(2) Thu nhập tính thuế = Thu nhập phải chịu thuế – các khoản giảm trừ.

(3) Thu nhập phải chịu thuế = Tổng tiền lương nhận được – Các khoản được miễn thuế.

Người nộp thuế áp dụng các công thức trên để tính mức thuế thu nhập cá nhân phải nộp theo các bước sau đây:

Bước 1: Tính tổng thu nhập (tiền lương) nhận được.

Bước 2: Tính các khoản được miễn thuế.

• Có thể áp dụng các khoản miễn thuế từ tiền lương và tiền công như sau:
• Tiền hỗ trợ ăn trưa, xăng xe, điện thoại (nếu nằm trong mức quy định của Nhà nước).
• Phụ cấp công tác phí khi đi công tác, làm việc ngoài địa điểm thường xuyên.
• Tiền nhà do doanh nghiệp trả thay, nếu không vượt quá 15% tổng thu nhập chịu thuế.

Bước 3 : Tính thu nhập phải chịu thuế bằng cách áp dụng công thức (3).

Bước 4 : Tính các khoản giảm trừ.

Các khoản giảm trừ bao gồm:

• Giảm trừ gia cảnh: Người nộp thuế được giảm trừ 132 triệu đồng/năm (tương đương 11 triệu đồng/tháng) cho bản thân và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc.
• Giảm trừ các khoản đóng bảo hiểm, đóng góp từ thiện, khuyến học, nhân đạo và quỹ hưu trí tự nguyện

Bước 5 : Tính thu nhập tính thuế bằng cách áp dụng công thức (2).

Ví dụ tính thuế thu nhập cá nhân cho cá nhân cư trú:

Để biết thêm về quy trình và các bước thực hiện, bạn có thể tham khảo hướng dẫn cách nộp thuế thu nhập cá nhân đơn giản và tiết kiệm thời gian.

Xem thêm: Thuế nhà thầu là gì

4.2. Cá Nhân Cư Trú Không Ký Hợp Đồng Lao Động Hoặc Ký Hợp Đồng Lao Động Dưới 3 Tháng

Đây là nhóm người lao động làm việc ngắn hạn, không có hợp đồng chính thức hoặc hợp đồng dưới 3 tháng. Theo quy định tại Thông tư 111/2013/TT-BTC, khi cá nhân cư trú nhận thu nhập từ 2 triệu đồng/lần trở lên, thì đơn vị chi trả phải khấu trừ 10% thuế thu nhập cá nhân trước khi thanh toán.

Ví dụ tính thuế thu nhập cá nhân cho cá nhân cư trú không ký hợp đồng:

4.3. Với Cá Nhân Không Cư Trú

Đối với cá nhân không cư trú tại Việt Nam, quy định về thuế thu nhập cá nhân có sự khác biệt. Để hiểu rõ hơn về thuế thu nhập cá nhân cho người nước ngoài tính thế nào, bạn cần nắm rõ các quy định dưới đây. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 18 của Thông tư 111/2013/TT-BTC, đối với cá nhân không cư trú, người này sẽ phải chịu thuế suất cố định 20% trên toàn bộ thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam, không được áp dụng giảm trừ gia cảnh hay các khoản khấu trừ khác. Quy định về thuế thu nhập cá nhân rất đa dạng, và các trường hợp đặc biệt như thuế thu nhập bất thường cũng cần được tìm hiểu kỹ.

Ví dụ tính thuế thu nhập cá nhân cho cá nhân không cư trú:

>>> Xem thêm: Hướng dẫn cách quyết toán thuế TNCN online mới nhất 2025

5. Cách Giảm Số Thuế Thu Nhập Cá Nhân Phải Nộp Hợp Pháp

Tối ưu hóa thuế thu nhập cá nhân giúp gia đình hiện thực hóa mục tiêu tài chính

Việc nắm vững quy định thuế và áp dụng đúng các biện pháp hợp pháp sẽ giúp cá nhân vừa tuân thủ nghĩa vụ tài chính, vừa nâng cao thu nhập thực nhận.

5.1. Áp Dụng Đầy Đủ Các Khoản Giảm Trừ

Người nộp thuế cần khai chính xác và đầy đủ các khoản giảm trừ hợp lệ như:

• Giảm trừ gia cảnh cho bản thân và người phụ thuộc.
• Khoản đóng bảo hiểm bắt buộc, hưu trí tự nguyện.
• Đóng góp cho các quỹ từ thiện, khuyến học, nhân đạo.

Việc đăng ký mã số thuế cá nhân, người phụ thuộc và lưu trữ hồ sơ hợp lệ là điều kiện cần để được giảm trừ đúng quy định.

5.2. Hiểu Rõ Các Khoản Miễn Thuế

Một số khoản thu nhập được miễn thuế nếu nằm trong định mức:

• Phụ cấp ăn trưa, điện thoại, công tác phí theo quy định.
• Tiền nhà do doanh nghiệp chi trả, không vượt quá 15% tổng thu nhập chịu thuế.

Việc nắm rõ thông tin chi tiết về các trường hợp miễn thuế thu nhập cá nhân giúp người lao động đàm phán lương hiệu quả và đảm bảo quyền lợi lâu dài. Ngoài ra, việc tìm hiểu về các loại thuế khác như thuế hộ kinh doanh cũng rất quan trọng để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa tài chính.

5.3. Kê Khai Chính Xác Và Đúng Hạn

Cá nhân cần chủ động theo dõi thời hạn quyết toán thuế, đồng thời đảm bảo kê khai đầy đủ và chính xác các thông tin liên quan đến thu nhập, giảm trừ và khoản đóng góp hợp lệ. Việc chậm trễ hoặc sai sót trong kê khai không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền lợi cá nhân mà còn có thể phát sinh các khoản xử phạt không mong muốn.

Hiện nay, với sự hỗ trợ của công nghệ, người nộp thuế có thể tính thuế thu nhập cá nhân online thông qua các công cụ trực tuyến được cung cấp bởi cơ quan thuế hoặc các nền tảng uy tín. Đồng thời, việc tra thuế thu nhập cá nhân cũng trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn, giúp cá nhân chủ động kiểm soát nghĩa vụ tài chính, đảm bảo tuân thủ quy định một cách minh bạch, chính xác và tiết kiệm thời gian.

6. Xử Phạt Trường Hợp Không Nộp Hoặc Nộp Chậm Thuế Thu Nhập Cá Nhân

Theo quy định tại Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 và các văn bản hướng dẫn thi hành (đặc biệt là Nghị định 125/2020/NĐ-CP), các hành vi vi phạm nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân đều có thể bị xử lý theo mức độ nghiêm trọng. Dưới đây là các hình thức xử phạt phổ biến:

6.1. Phạt Vi Phạm Hành Chính Do Nộp Chậm, Nộp Thiếu Thuế

• Phạt tiền chậm nộp thuế: Cá nhân nộp thuế quá thời hạn sẽ bị tính tiền chậm nộp với mức 0,03%/ngày trên tổng số tiền thuế nợ. Số ngày được tính từ ngày tiếp theo sau ngày hết hạn nộp đến ngày thực nộp.
• Phạt do khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp: Nếu cá nhân khai thiếu thu nhập hoặc khai không đúng các khoản miễn/giảm trừ, dẫn đến số thuế nộp thấp hơn thực tế, sẽ bị xử phạt từ 10% đến 20% trên phần chênh lệch chưa nộp, tùy theo mức độ lỗi (vô ý hay cố ý).

6.2. Truy Thu Và Xử Lý Bổ Sung

• Cơ quan thuế có thể ra quyết định truy thu thuế trong thời hiệu 10 năm kể từ ngày phát hiện sai phạm.
• Trong trường hợp có dấu hiệu trốn thuế, gian lận, cá nhân có thể bị khởi tố hình sự theo quy định tại Điều 200 – Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).

6.3. Một Số Tình Huống Điển Hình

• Nộp chậm hồ sơ quyết toán thuế TNCN cuối năm: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 2 triệu đến 8 triệu đồng tùy mức độ và thời gian chậm.
• Không kê khai người phụ thuộc để giảm trừ: Bị truy thu phần chênh lệch thuế và phạt theo quy định.

>>> Xem thêm: Cách đăng ký mã số thuế hộ kinh doanh

Thuế thu nhập cá nhân là yếu tố quan trọng trong việc quản lý tài chính của người lao động. Việc hiểu rõ và tính toán chính xác thuế TNCN không chỉ giúp bạn xác định đúng mức lương thực nhận (Net) mà còn hỗ trợ tối ưu hóa các khoản giảm trừ hợp pháp theo quy định. Truy cập JobsGO để tìm hiểu thêm các thông tin hữu ích liên quan đến thuế thu nhập cá nhân, quyền lợi người lao động, cũng như tận dụng các công cụ tra cứu lương và cơ hội việc làm phù hợp nhất với bạn.

Câu hỏi thường gặp

1. Khi Nào Tính Thuế Thu Nhập Cá Nhân?

Thuế thu nhập cá nhân được tính khi cá nhân có thu nhập vượt mức giảm trừ quy định, thường theo tháng (tạm khấu trừ) và tổng hợp theo năm để quyết toán.

2. Có Thể Tra Thuế Thu Nhập Cá Nhân Online Ở Đâu?

Truy cập https://tracuunnt.gdt.gov.vn/tcnnt/mstdn.jsp để tra cứu mã số thuế và thông tin liên quan.

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)