Từ cấp một cho tới những năm đại học, tôi luôn là một trong những học sinh xuất sắc nhất của trường. Đối với người ngoài, tôi đúng là hình mẫu “con nhà người ta” điển hình. Đối với bạn bè, tôi luôn được xếp vào dạng “thiên tài”, nói ít hiểu nhiều, học một hiểu mười. Sự thật là để trở thành một học sinh luôn đứng đầu mọi kì thi hoàn toàn không phải chuyện dễ dàng. Tôi đã phải học hành chăm chỉ, cật lực, cày ngày cày đêm để đạt được điều mình hằng mong muốn. Ngoài việc cố gắng nỗ lực, vẫn còn một yếu tố khác đóng góp vào sự thành công trên trường lớp của tôi: Khả năng ghi chép bài vở. Nhân dịp kì thi trung học phổ thông 2020 chuẩn bị diễn ra, tôi xin chia sẻ bí kíp của mình với các bạn học sinh.
Một quyển vở ghi chép sạch đẹp, rõ ràng sẽ luôn tạo nhiều cảm hứng học tập hơn một quyển vở xù xì, cẩu thả. Với mỗi bài học, học sinh nên sang trang mới. Tên bài/tiêu đề/mục nên được ghi lớn, phân cấp thành từng mục; giãn cách dòng đủ rộng; sử dụng khoảng ba màu mực khác nhau cho những phần quan trọng. Với cách học thông minh, một trang vở sẽ được chia thành 3 phần: Phần ghi chép bài học, phần ghi chú những thắc mắc, phần bao gồm những phát hiện mới và tổng kết kiến thức trọng tâm.
Học sinh nên phân chia trang vở như sau:
Phần Ghi bài (¾): Ghi chép bài giảng, câu hỏi, lời giải thích, chứng minh,…
Phần Ghi chú (¼): Note lại vấn đề còn thắc mắc, lời nhận xét hay đưa ra ý tưởng mới.
Phần Tổng kết (⅕): Ghi chép nội dung quan trọng do thầy cô cung cấp hoặc tự tổng kết lại bài đã học.
– Lưu lại thông tin liên quan nhất. Bạn nên viết lại các từ hoặc cụm từ quan trọng có liên quan nhất đến chủ đề đang học. Ví dụ với môn vật lý, bạn chỉ nên ghi lại các công thức, loại bỏ những thông tin thừa, không cần thiết phải ghi chép.
– Nghĩ về mục đích lưu giữ thông tin. Hãy tự hỏi bản thân: Vì sao mình chọn học lớp này? Vì sao mình lại tham gia buổi hội thảo này? Hãy thường xuyên nhắc nhở bản thân mục đích của việc ghi chép để không phạm lỗi ghi chép tràn lan.
– Ưu tiên các thông tin “mới”. Đừng tốn thì giờ viết lại những gì bạn đã biết. Việc này vừa vô ích lại lãng phí thời gian. Bạn chỉ nên tập trung ghi lại các thông tin mới, chưa bao giờ xuất hiện trong não bộ.
2.2. Sử dụng phương pháp “hỏi, trả lời, dẫn chứng”
Đây là một phương pháp ghi chép bắt buộc bạn phải chú tâm vào nội dung bài viết. Phương pháp diễn giải thông tin này đã được chứng minh nhiều lần là có thể giúp sinh viên hiểu và lưu giữ nội dung bài học hiệu quả hơn nhiều lần.
Thay vì liệt kê hết các thông tin, bạn nên lắng nghe kỹ những điều diễn giả đang nói và cố gắng tự diễn đạt lại. Khi đã làm được việc này, bạn nên trình bày phần ghi chép của mình như một chuỗi câu hỏi từ bài học, sau đó tự điền vào những câu trả lời của chính mình. Chiến thuật này cho phép bạn ghi lại mọi thông tin một cách súc tích, ngắn gọn.
Một sinh viên trung bình có thể viết được 1/3 từ mỗi giây, trong khi một người trung bình nói được 2/3 từ mỗi giây. Do đó, việc xây dựng hệ thống tốc ký riêng có thể giúp bạn viết nhanh hơn, tránh bị tụt lại phía sau.
VD: Bạn hãy thử viết tắt những chữ như “ko” thay cho từ ”không”, “ng” cho từ “người”, “ntn” cho cụm từ “như thế nào”. Ghi dấu “+” thay chữ “và”. Bạn cũng có thể viết những cụm từ dài lặp đi lặp lại xuyên suốt tiết học hoặc bài giảng – Ví dụ, thay vì viết cụm “Chủ quyền nhân dân” đến 25 lần trong tiết học lịch sử, bạn chỉ cần ghi “CQND”.
Tất nhiên điều quan trọng là bạn có thể tự đọc lại chữ viết tắt của mình. Nếu sợ gặp khó khăn, bạn có thể viết ra những từ khóa giải mã bên cạnh lề vở.
2.4. Sử dụng nhiều màu sắc trong quá trình ghi chép
Nhiều người cảm thấy việc sử dụng màu sắc trong quá trình ghi chép có thể giúp cho các thông tin trở nên dễ nhớ hơn.
Điều này là do màu sắc có tác dụng kích thích vùng sáng tạo trong não, giúp cho những thông tin ghi chép trở nên thú vị hơn, dễ lưu lại hơn. Việc mã hóa màu sắc sẽ giúp bạn liên kết màu sắc với trí nhớ, cho phép bạn nhớ được nội dung của những phần ghi chép đó mà không phải quá cố gắng.
Bạn hãy thử dùng các màu mực khác nhau để viết các phần khác nhau. Ví dụ, bạn có thể viết các câu hỏi bằng mực đỏ, định nghĩa bằng mực xanh dương và kết luận bằng mực xanh lá cây.
Bạn cũng có thể dùng bút dạ quang để tô các từ khóa, ngày tháng và các định nghĩa. Tuy nhiên đừng nên lạm dụng. Bạn không nên nhầm lẫn việc tô màu cho phần ghi chép với việc học tập thực sự.
2.5. Ghi chép từ sách giáo khoa
Sau giờ học, có thể bạn muốn bổ sung thêm những thông tin từ sách giáo khoa. Ghi chép từ sách giáo khoa cũng là một kỹ năng khác mà bạn cần nắm vững. Để ghi chép hiệu quả từ sách giáo khoa bạn cần:
– Xem trước tài liệu: Trước khi bắt đầu đọc bài học, bạn hãy xem trước tài liệu đế biết sơ lược về nội dung. Bạn nên đọc tất cả những phần giới thiệu và kết luận, các tiêu đề chính và phụ, các dòng đầu và dòng cuối mỗi đoạn. Bạn cũng nên liếc qua mọi biểu đồ, hình vẽ minh họa hoặc sơ đồ.
– Đọc nội dung bài một cách tích cực: Bây giờ bạn hãy quay trở lại từ đầu bài và đọc từ đầu đến cuối. Khi đọc xong một đoạn, bạn cần quay lại và tô đậm các từ ngữ, sự kiện, khái niệm hoặc các trích dẫn quan trọng. Hãy chú ý rằng những dấu hiệu như các chữ in đậm hay in nghiêng thường được dùng để nhấn mạnh những điểm quan trọng.
– Ghi chú: Khi đã đọc xong toàn bộ nội dung bài đọc, bạn hãy quay lại và ghi chép từ những thông tin mà bạn đã tô đậm. Cố gắng tự diễn đạt bằng lời của bản thân và không chép toàn bộ các câu trong sách.
3. Các phương pháp ghi chép hiệu quả
3.1. Ghi chú dạng xương (Skeleton Prose)
Đây là kiểu ghi chú phổ biến nhất. Các thông tin được sẽ được xếp theo đoạn văn với các tiêu đề rõ ràng, phù hợp với sách/báo bởi các phần được đưa ra lần lượt và có sắp xếp theo thứ tự.
Kiểu ghi chú này có các ưu điểm như:
Cách ghi chép truyền thống, phù hợp với các bạn trẻ Việt Nam.
Quá trình ghi chép khá dễ dàng và nhanh chóng vì đơn giản chỉ là lắng nghe một cách thụ động và chép lại.
Tuy nhiên kiểu ghi chú này lại có một số nhược điểm như:
Khó để thêm thắt, chỉnh sửa.
Không chỉ ra được mối quan hệ giữa các phần khác nhau của bài.
Dễ rơi vào tình trạng đọc- chép thụ động.
Thường xuyên bị bạn bè xin xỏ mượn vở bởi quá đầy đủ và quá dễ hiểu.
Chia vở thành 2 phần theo chiều dọc, phần bên trái chiếm 2/3 trang.
Cột bên trái ghi tiêu đề: Từ khóa/ Câu hỏi.
Cột bên phải ghi tiêu đề: Ghi chú/ Chú ý.
Dưới cùng: Tổng hợp.
Chuẩn bị một vài ý tưởng/ câu hỏi cho bài học: nội dung khái quát của bài? Có tài liệu nào cần đọc trước?
Trong quá trình nghe giảng
Đến đúng giờ và chọn chỗ ngồi đẹp, dễ nhìn và yên tĩnh.
Ghi chú các thông tin vào cột bên phải. Lưu ý, đừng cố gắng ghi tất cả. những điều mà bạn nghe/ nhìn thấy, chỉ tập trung vào các ý kiễn quan trọng, những điều mâu thuẫn hay các dấu mốc thời gian…
Sử dụng từ viết tắt mọi lúc mọi nơi.
Để thừa khoảng trống giữa các ghi chú để có thể thêm bớt dễ dàng.
24 tiếng sau bài giảng
Đọc lại phần đã ghi chép. Thêm bớt bất cứ ý kiến nào ngay khi bạn vẫn còn ấn tượng và nhớ được nhiều về bài giảng đã qua.
Tóm tắt các ý chính ở ô Tóm tắt cuối mỗi cột.
Ghi những từ khóa (ở cột bên phải) theo dạng câu hỏi vào cột bên trái
Che phần cột bên phải và tự hỏi bản thân những câu hỏi ở cột bên trái để đánh giá xem bạn trả lời được bao nhiều phần trăm.
Thêm thắt các yếu tố như: hightlight, đánh dấu sao, dấu đầu dòng,… sao cho bạn ấn tượng với phần ghi chú nhất có thể.
Dạng ghi chú này có các ưu điểm như:
Phù hợp để tổng hợp các từ khóa chính.
Đặc biệt hiệu quả khi ghi chép các bài giảng trên lớp.
Buộc bạn phải ghi chép một cách chủ động nên sẽ nhớ bài lâu hơn.
Là cách học “thần thánh” mỗi mùa ôn thi.
Tuy nhiên cũng giống như ghi chú dạng xương, dạng ghi chú này cũng có những nhược điểm riêng mà bạn cần lưu ý:
Đòi hỏi nhiều thời gian chuẩn bị trước và sau bài giảng.
Kẻ lề là yếu tố tiên quyết của phương pháp này. Bạn sẽ phải mất một thời gian đầu để làm quen với bố cục vở này. Đôi khi sẽ có những trang mà lượng thông tin không đều ở cả 2 cột.
3.3. Ghi chú dạng Sơ đồ tư duy (Spidergrams, Mind Maps and Concept Maps)
Sơ đồ tư duy là cách ghi chú và lưu trữ thông tin theo dạng bảng biểu trên giấy không dòng kẻ. Cách đơn giản nhất để tạo một sơ đồ tư duy là bắt đầu từ chính giữa trang giấy với tiêu đề lớn nhất- quan trọng nhất và từ đó tỏa ra các nhánh, từ các nhánh nhỏ này lại tiếp tục những nhánh khác nhỏ hơn.
Ưu điểm của ghi chú dạng sơ đồ tư duy:
Cho phép bạn thấy một lượng lớn thông tin chỉ trong 1 trang giấy
Từ khóa quan trọng nhất luôn nổi bật ở giữa trang
Thấy được sự kết nối giữa các ý
Dễ dàng thêm bớt thông tin
Tuy nhiên, vẫn có một vài người cho rằng sơ đồ tư duy khó sử dụng khi bản thân họ không biết trước được cấu trúc bài giảng của thầy cô giáo. Do vậy mà có lẽ phương pháp này sẽ phát huy hiệu quả cao hơn khi dùng để ôn tập, tổng hợp lại các kiến thức đã học. Bên cạnh đó, sơ đồ tư duy cũng là một phương pháp tuyệt vời để brainstorm hay tổ chức ý khi viết một bài luận. >> Đối thoại với Thượng Đế và bài học cần nhớ về sự thành công
Như vậy, thay vì để bạn dùng bút đánh dấu chi chít quyển vở ghi thì app tìm việcJobsGO đã mách những điều cực kỳ quan trọng để việc ghi chép bài học trở nên hiệu quả hơn. Dù bạn là học sinh, sinh viên hay đã đi làm thì kỹ năng ghi chép hiệu quả vẫn luôn là một công cụ cực kỳ hữu ích. Nếu không biết cách ghi chép hiệu quả, chúng ta sẽ rất khó đạt được thành công dù ở bất cứ một lĩnh vực nào.
Linh Lê
