Mentorship là một mô hình tương tác tích cực giữa mentor và mentee để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, giúp phát triển kỹ năng cá nhân cũng như sự nghiệp. Vậy cụ thểmentorship là gì? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu ngay nhé.
1. Mentorship Là Gì? Chương Trình Mentorship Là Gì?
Mentorship là một hình thức hỗ trợ và hướng dẫn nghề nghiệp, trong đó một người có kinh nghiệm cao, được gọi là mentor, cung cấp sự hỗ trợ và chỉ dẫn cho người học, được gọi là mentee.
Mentorship Là Gì?
Mục tiêu chính của mentorship là phát triển sự phát triển cá nhân và chuyên môn của mentee thông qua việc chia sẻ kiến thức, kỹ năng, chiến lược sự nghiệp. Mentor không chỉ là người hướng dẫn về kiến thức chuyên ngành, mà còn giúp mentee xây dựng mạng lưới quan hệ, tìm hiểu về bản thân và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề.
Chương trình mentorship là một kế hoạch có tổ chức nhằm tối ưu hóa việc chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm giữa người hướng dẫn và người học. Chương trình này thường bao gồm các cuộc họp định kỳ giữa mentor và mentee để thảo luận về mục tiêu cá nhân, nghề nghiệp, cũng như để giải quyết những thách thức mà mentee đang gặp phải. Ngoài ra, chương trình mentorship còn có thể bao gồm các hoạt động như đào tạo, thực tập và giới thiệu vào mạng lưới quan hệ chuyên ngành.
Có 3 loại hình mentorship đó là cố vấn 1-1, cố vấn nhóm và cố vấn ngang hàng. Cùng JobsGO tìm hiểu chi tiết về các loại hình này nhé.
2.1 Cố Vấn 1-1
Cố vấn 1-1 (mentorship cá nhân) là một hình thức tập trung vào sự tương tác giữa một mentor và một mentee. Trong mô hình này, mentor sẽ tận tâm chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, hướng dẫn để giúp mentee phát triển nghề nghiệp và cá nhân.
Các buổi họp cá nhân giữa mentor và mentee là nơi mà mentee có cơ hội hỏi đáp, thảo luận vấn đề nghề nghiệp, nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình. Mentor thường cung cấp phản hồi xây dựng, giúp mentee định hình mục tiêu sự nghiệp, chia sẻ những bài học quan trọng từ hành trình sự nghiệp của mình.
2.2 Cố Vấn Nhóm
Cố vấn nhóm là một hình thức mentorship mà nhiều mentor và mentee tham gia cùng một nhóm để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, hỗ trợ nhau trong quá trình phát triển nghề nghiệp. Trong mô hình này, các thành viên của nhóm mentorship có thể đến từ các lĩnh vực khác nhau, mang theo góc nhìn và chuyên môn đa dạng.
Các buổi họp nhóm tạo ra không khí tương tác, sự chia sẻ thông tin giữa các mentor và mentee, mở ra cơ hội để họ học hỏi từ nhau. Mentor không chỉ đóng vai trò người hướng dẫn mà còn có thể trở thành người truyền cảm hứng cho toàn bộ nhóm. Mentee nhận được nhiều ý tưởng và lời khuyên từ các nguồn đáng tin cậy.
2.3 Cố Vấn Ngang Hàng
Cố vấn ngang hàng là một hình thức hỗ trợ giữa các cá nhân có độ tuổi, vị trí công việc hoặc kinh nghiệm tương đương. Trong mô hình này, cả mentor và mentee đều có thể học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm với nhau.
Mối quan hệ ngang hàng không chỉ mang lại sự bình đẳng mà còn khuyến khích sự tương tác tích cực giữa các bên. Mentor không chỉ đóng vai trò hướng dẫn mà còn có thể học hỏi từ sự đổi mới và năng lực của mentee. Ngược lại, mentee cảm nhận được sự tương tác và có thể chia sẻ ý kiến một cách tự do hơn.
3. Tại Sao Cần Xây Dựng Chương Trình Mentorship Trong Doanh Nghiệp?
Xây dựng chương trình mentorship trong doanh nghiệp đem lại nhiều lợi ích lớn như:
3.1 Giảm Tỷ Lệ Nghỉ Việc
Mentorship giúp nhân viên cảm thấy được quan tâm, hỗ trợ và định hướng rõ ràng trong công việc cũng như sự nghiệp. Khi nhân viên có một mentor để giải đáp thắc mắc, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ trong những giai đoạn khó khăn, họ cảm thấy có giá trị trong tổ chức. Điều này góp phần giảm cảm giác bất mãn hoặc mất phương hướng, là những nguyên nhân chính dẫn đến nghỉ việc. Bên cạnh đó, chương trình mentorship tạo ra sự kết nối giữa các thành viên trong tổ chức, giúp giảm thiểu cảm giác cô lập, từ đó nâng cao mức độ gắn bó của nhân viên với công ty. Việc giảm tỷ lệ nghỉ việc không chỉ giữ chân nhân tài mà còn tiết kiệm chi phí liên quan đến tuyển dụng, đào tạo nhân viên mới.
Chương trình mentorship đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển những thế hệ lãnh đạo mới. Qua quá trình hướng dẫn, mentor không chỉ truyền đạt kiến thức chuyên môn mà còn chia sẻ các kỹ năng quản lý, tư duy chiến lược, cách giải quyết vấn đề thực tế. Nó giúp mentee tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, sẵn sàng đảm nhận các vai trò lãnh đạo trong tương lai. Một tổ chức có đội ngũ lãnh đạo kế thừa mạnh mẽ không chỉ đảm bảo tính ổn định mà còn dễ dàng thích nghi với những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Hơn nữa, chương trình mentorship khuyến khích các nhà quản lý hiện tại đóng vai trò mentor, giúp họ nâng cao kỹ năng lãnh đạo, sự cam kết với tổ chức.
3.3 Mở Rộng Cơ Hội Thăng Tiến
Mentorship cung cấp một lộ trình phát triển nghề nghiệp rõ ràng cho mentee, giúp họ hiểu được những kỹ năng, kinh nghiệm cần thiết để đạt được mục tiêu cá nhân. Mentor không chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn mà còn là nguồn động viên, giúp mentee tự tin hơn trong việc theo đuổi các cơ hội thăng tiến. Những lời khuyên thực tế, sự hỗ trợ từ mentor giúp mentee chuẩn bị tốt hơn cho các vị trí quan trọng, từ đó cải thiện khả năng cạnh tranh trong tổ chức. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển cá nhân mà còn tạo ra động lực làm việc tích cực hơn, góp phần vào thành công của doanh nghiệp.
3.4 Tăng Sự Gắn Kết Trong Tổ Chức
Chương trình mentorship tạo điều kiện để các nhân viên có cơ hội làm việc và học hỏi từ nhau, đặc biệt là giữa các thế hệ nhân sự với trình độ và kinh nghiệm khác nhau. Mentor và mentee thường xuyên tương tác, trao đổi, chia sẻ, giúp xây dựng mối quan hệ bền chặt trong môi trường làm việc. Sự gắn kết này không chỉ tạo ra văn hóa hợp tác mà còn thúc đẩy sự tin tưởng, đồng lòng giữa các thành viên trong tổ chức. Một đội ngũ nhân sự gắn kết sẽ làm việc hiệu quả hơn, sẵn sàng hỗ trợ lẫn nhau để đạt được mục tiêu chung của doanh nghiệp. Đây là điều đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng môi trường làm việc tích cực, lâu dài.
3.5 Giữ Gìn, Phát Triển Kiến Thức Nội Bộ
Doanh nghiệp thường mất đi kiến thức, kinh nghiệm quý giá khi những nhân viên lâu năm rời đi. Chương trình mentorship đóng vai trò cầu nối để truyền tải những kinh nghiệm này cho thế hệ tiếp theo. Qua các buổi hướng dẫn, mentor có thể chia sẻ các bí quyết làm việc, cách xử lý tình huống đặc thù và những giá trị văn hóa của tổ chức. Sự tiếp nối không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì tri thức nội bộ mà còn đảm bảo các quy trình, chiến lược không bị gián đoạn. Ngoài ra, mentee còn có thể phát triển các kiến thức mới, bổ sung những cải tiến hiện đại, từ đó làm giàu thêm nguồn tài nguyên tri thức của tổ chức.
3.6 Tạo Lợi Thế Cạnh Tranh Trong Thị Trường
Một chương trình mentorship bài bản mang lại cho doanh nghiệp đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm, đầy nhiệt huyết. Khi nhân viên được hỗ trợ, phát triển tối đa tiềm năng, họ không chỉ hoàn thành tốt công việc mà còn đưa ra các giải pháp sáng tạo, nâng cao giá trị của doanh nghiệp trên thị trường. Những tổ chức sở hữu đội ngũ nhân sự xuất sắc thường dễ dàng thích nghi với thay đổi, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng. Mentorship không chỉ là một chiến lược quản trị nhân sự mà còn là yếu tố tạo nên sức cạnh tranh bền vững, giúp doanh nghiệp nổi bật giữa các đối thủ, khẳng định vị thế trong ngành.
Tại Sao Cần Xây Dựng Chương Trình Mentorship Trong Doanh Nghiệp?
4. Các Mô Hình Mentorship Phổ Biến Hiện Nay
Hiện nay, có rất nhiều mô hình mentorship được áp dụng trong các doanh nghiệp. Trong đó phổ biến nhất là 9 mô hình dưới đây:
4.1 Mô Hình Nhân Bản
Mô hình nhân bản lấy ý tưởng từ việc mentor trở thành một hình mẫu lý tưởng mà mentee có thể học hỏi, noi theo. Trong quá trình này, mentor đóng vai trò không chỉ là một người cố vấn về chuyên môn mà còn là một người dẫn dắt về giá trị đạo đức, thái độ làm việc, phong cách sống. Mentor chia sẻ kinh nghiệm cá nhân, truyền cảm hứng giúp mentee định hướng tương lai một cách rõ ràng. Quan hệ nhân bản yêu cầu sự gắn kết lâu dài với mục tiêu không chỉ cải thiện hiệu suất làm việc mà còn phát triển toàn diện tư duy, phẩm chất cá nhân của mentee. Doanh nghiệp áp dụng mô hình này thường muốn xây dựng một đội ngũ nhân sự có tầm nhìn, phong cách chuyên nghiệp.
4.2 Mô Hình Tình Bạn
Mô hình tình bạn tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ mentor – mentee dựa trên sự thân thiện, gần gũi, tin tưởng. Mentor không chỉ là người hướng dẫn mà còn là một người bạn đồng hành, sẵn sàng lắng nghe, đồng cảm, hỗ trợ mentee về cả công việc lẫn cuộc sống cá nhân. Trong môi trường doanh nghiệp, mô hình tình bạn giúp tạo không gian an toàn để mentee chia sẻ những khó khăn mà họ gặp phải, từ đó nhận được sự hỗ trợ kịp thời. Nó đặc biệt quan trọng trong việc tăng cường sự gắn kết trong tổ chức, cải thiện tinh thần đồng đội và thúc đẩy văn hóa làm việc cởi mở.
4.3 Mô Hình Ngang Hàng
Mô hình ngang hàng, còn được gọi là “Peer Mentorship,” xảy ra khi mentor và mentee có trình độ chuyên môn hoặc vị trí tương đương nhau. Thay vì một mối quan hệ cố vấn một chiều, cả hai bên đều học hỏi từ nhau, cùng chia sẻ những thách thức trong công việc. Mô hình thường tạo ra một môi trường trao đổi ý tưởng sáng tạo, thúc đẩy sự hợp tác. Đặc biệt, trong các nhóm dự án hoặc các phòng ban cần làm việc chặt chẽ, mô hình ngang hàng giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp, giải quyết xung đột, thúc đẩy hiệu suất làm việc chung. Đây là lựa chọn phù hợp khi các thành viên đều có kiến thức nền tương đồng, muốn cùng nhau tiến bộ.
4.4 Mô Hình Nuôi Dưỡng
Trong mô hình nuôi dưỡng, mentor đóng vai trò như một người cố vấn kiên nhẫn, hỗ trợ mentee phát triển các kỹ năng cần thiết, đạt được sự tự tin trong công việc. Mô hình nuôi dưỡng phù hợp với nhân viên mới, những người cần định hướng rõ ràng, sự hướng dẫn lâu dài để đạt được mục tiêu cá nhân. Mentor không chỉ giúp mentee hiểu rõ lộ trình nghề nghiệp mà còn cung cấp các công cụ, tài nguyên, cơ hội học tập để mentee tự phát triển. Đây là mô hình mang lại giá trị lớn cho các doanh nghiệp muốn đầu tư vào nguồn lực trẻ, giúp họ xây dựng đội ngũ nhân sự trung thành, có năng lực cao trong tương lai.
4.5 Mô Hình Học Nghề
Mô hình học nghề có nguồn gốc từ các ngành nghề đòi hỏi kỹ năng thực hành, như cơ khí, nghệ thuật hay lập trình. Mentor là những chuyên gia giàu kinh nghiệm, truyền đạt kiến thức, kỹ năng thông qua hướng dẫn thực tiễn. Mentee học cách thực hiện công việc thông qua các bài tập thực hành, phản hồi liên tục từ mentor. Mô hình học nghề không chỉ giúp mentee nắm vững chuyên môn mà còn phát triển kỹ năng ứng dụng thực tế. Với doanh nghiệp, mô hình này là một phương pháp hiệu quả để đào tạo nhanh nhân sự mới và đảm bảo họ có khả năng đáp ứng nhu cầu công việc ngay từ đầu.
4.6 Mô Hình Cố Vấn Tình Huống
Mô hình cố vấn tình huống là một dạng mentorship ngắn hạn, được sử dụng để giải quyết các vấn đề cụ thể mà mentee gặp phải. Trong thời gian này, mentor tập trung phân tích vấn đề, cung cấp các giải pháp, hướng dẫn mentee áp dụng các chiến lược phù hợp để vượt qua thử thách. Mô hình cố vấn tình huôngs đặc biệt hữu ích trong môi trường kinh doanh năng động, khi doanh nghiệp cần đưa ra các quyết định quan trọng trong thời gian ngắn. Mentee không chỉ học hỏi được từ kinh nghiệm thực tế của mentor mà còn có cơ hội rèn luyện kỹ năng tư duy chiến lược, giải quyết vấn đề hiệu quả.
Trong mô hình cố vấn giám sát, mentor giữ vai trò lãnh đạo và thường là cấp trên trực tiếp của mentee. Họ giám sát công việc hàng ngày của mentee, cung cấp phản hồi thường xuyên, đề xuất các biện pháp cải thiện hiệu suất. Mô hình này mang lại giá trị lớn trong việc đảm bảo mentee hoạt động đúng theo định hướng, tiêu chuẩn của tổ chức. Ngoài ra, cố vấn giám sát còn giúp mentee phát triển khả năng tự quản lý, chuẩn bị sẵn sàng cho các vai trò quan trọng hơn trong tương lai. Đây là mô hình phổ biến trong các tổ chức có cấu trúc quản lý rõ ràng, chiến lược phát triển nhân sự chặt chẽ.
4.8 Mô Hình Cố Vấn Chớp Nhoáng
Mô hình cố vấn chớp nhoáng, hay còn gọi là “speed mentoring,” thường diễn ra trong các sự kiện như hội thảo hoặc workshop. Trong thời gian ngắn, mentor cung cấp các bài học hoặc lời khuyên trọng tâm, giúp mentee giải quyết một vấn đề cụ thể hoặc định hướng bước đi tiếp theo trong sự nghiệp. Mặc dù thời gian tương tác ngắn, nhưng mô hình cố vấn chớp nhoáng mang lại giá trị lớn khi mentor tập trung vào những nội dung có tính ứng dụng cao. Đây là một lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp muốn tạo cơ hội kết nối nhanh chóng, truyền cảm hứng cho nhân viên.
4.9 Mô Hình Vòng Kết Nối Cố Vấn
Mô hình vòng kết nối cố vấn là sự kết hợp giữa mentorship truyền thống và làm việc nhóm. Trong mô hình này, các mentor cùng mentee sẽ tham gia vào một nhóm để học hỏi lẫn nhau. Mentor không chỉ cung cấp kiến thức mà còn khuyến khích các mentee tương tác, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau. Đây là mô hình phù hợp với các chương trình đào tạo quy mô lớn, nơi tổ chức muốn tạo ra một môi trường học tập cộng tác, nâng cao tinh thần đồng đội và khuyến khích sự phát triển của cả tập thể.
Các Mô Hình Mentorship Phổ Biến Hiện Nay
5. Quy Trình Xây Dựng Chương Trình Mentorship
Quy trình xây dựng chương trình mentorship được thực hiện qua các bước cụ thể để đảm bảo hiệu quả và tính hệ thống. Các bước đó bao gồm:
5.1 Xác Định Mục Tiêu
Bước đầu tiên trong quy trình xây dựng chương trình mentorship là xác định mục tiêu một cách rõ ràng và cụ thể. Việc này đặt nền tảng cho toàn bộ chương trình, giúp xác định hướng đi và kết quả mong muốn. Để đảm bảo sự hiệu quả của chương trình mentorship, việc xác định mục tiêu cần được thực hiện một cách cẩn thận và chi tiết.
Mục tiêu của chương trình mentorship có thể bao gồm việc phát triển kỹ năng nghề nghiệp, xây dựng mạng lưới quan hệ chuyên nghiệp, tăng cường khả năng lãnh đạo hoặc phát triển sự tự tin và lòng tin vào bản thân,… Việc xác định mục tiêu cần phản ánh những nhu cầu cụ thể của người được hướng dẫn (mentee) và những đặc điểm của tổ chức.
Ngoài ra, việc thiết lập mục tiêu cũng giúp định rõ các chỉ số đo lường hiệu suất, tiến độ để đảm bảo rằng chương trình đang tiến triển theo hướng mong muốn và đáp ứng được mong đợi của cả hai bên. Mục tiêu cần phải có các yếu tố SMART, tức là cụ thể (Specific), đo lường được (Measurable), đạt được (Achievable), phù hợp (Relevant) và có thời gian xác định (Time-bound).
5.2 Lên Kế Hoạch Chương Trình
Lên kế hoạch là bước quan trọng giúp biến những mục tiêu lý tưởng thành các hành động cụ thể và có tính thực tế. Trong bước này, bạn sẽ xác định lộ trình chi tiết cho cả mentor và mentee, đảm bảo rằng mọi bước diễn ra suôn sẻ, hợp nhất với mục tiêu chung.
Đầu tiên, sẽ có một cuộc họp chi tiết để thảo luận về các kỹ năng, mục tiêu của mentee. Dựa trên thông tin này, bạn sẽ gán cặp mentor và mentee sao cho phù hợp nhất. Sau đó, bạn sẽ xây dựng một lịch trình linh hoạt, có thể điều chỉnh để đáp ứng các thay đổi và tiến triển của mentee. Lịch trình này có thể bao gồm các cuộc họp hàng tuần hoặc hàng tháng, các nhiệm vụ cụ thể và các hoạt động đào tạo, phát triển kỹ năng.
Bằng cách này, bạn sẽ đảm bảo rằng cả mentor và mentee đều có kế hoạch cụ thể để theo đuổi, giúp họ tiến triển theo hướng mục tiêu ban đầu, đồng thời tận dụng tối đa cơ hội học tập, phát triển trong suốt chương trình mentorship.
5.3 Ban Lãnh Đạo Phê Duyệt
Sau khi xác định mục tiêu và lên kế hoạch chương trình, bước tiếp theo là ban lãnh đạo phê duyệt. Bạn sẽ trình bày chi tiết về cấu trúc và mục tiêu của chương trình mentorship cho cấp trên nghe trước khi đưa ra quyết định chính thức về việc triển khai. Bạn cần giải thích tầm quan trọng của chương trình mentorship đối với sự phát triển cá nhân và chuyên nghiệp của nhân viên, cũng như sự đóng góp tích cực vào sự thành công tổ chức.
Lãnh đạo sẽ nắm bắt về cách mà chương trình sẽ được triển khai, ưu điểm dự kiến và kế hoạch đánh giá hiệu suất. Đồng thời, họ cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự tham gia và cam kết của tất cả các bên liên quan.
5.4 Truyền Thông Về Chương Trình
Việc truyền thông về chương trình sẽ đảm bảo rằng mọi người trong tổ chức đều hiểu rõ về chương trình mentorship, nhận biết giá trị của nó và có hứng thú tham gia.
Bạn hãy sử dụng nhiều kênh truyền thông khác nhau, bao gồm email, các buổi họp nhóm hoặc có thể tổ chức các sự kiện nội bộ để thông báo về chương trình. Trong thông báo, bạn sẽ tập trung vào những lợi ích cụ thể mà chương trình mang lại đối với cả mentor và mentee, cũng như cách thức tham gia.
Đồng thời, bạn cũng nên tạo ra các tài liệu truyền thông như poster, tờ rơi hoặc video giới thiệu để minh họa và giải thích mọi điều cần biết về chương trình.
5.5 Kết Nối Các Thành Viên
Khi thông điệp về chương trình mentorship đã được truyền tải, bước tiếp theo bạn cần làm là kết nối các thành viên. Trong giai đoạn này, bạn sẽ tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ tích cực giữa các cặp mentor và mentee, tạo điều kiện cho họ để chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi, phát triển cùng nhau.
Một phương tiện hiệu quả để thực hiện việc kết nối là tổ chức các sự kiện chính thức hoặc không chính thức, như họp mặt, buổi gặp gỡ, các hoạt động nhóm. Những sự kiện này không chỉ giúp những cặp mentor và mentee gặp nhau trực tiếp mà còn tạo ra không khí thoải mái, khuyến khích sự cởi mở trong giao tiếp.
Ngoài ra, bạn cũng có thể thiết lập các kênh liên lạc đặc biệt cho các cặp mentor và mentee, để họ có thể dễ dàng chia sẻ thông tin, đặt câu hỏi, tìm kiếm hỗ trợ khi cần thiết.
5.6 Định Hướng Các Hoạt Động
Ở bước này, bạn hãy cung cấp hướng dẫn chi tiết, nguồn lực để giúp các cặp mentor và mentee tiến triển một cách hiệu quả.
Bạn hãy thiết lập một kế hoạch hành động, trong đó mô tả rõ nhiệm vụ và mục tiêu con cụ thể mà mỗi cặp sẽ theo đuổi. Điều này có thể bao gồm việc xác định các kỹ năng nghề nghiệp cần phát triển, lên lịch các cuộc họp định kỳ hoặc gán nhiệm vụ dự án.
Bạn cũng cần hỗ trợ về tài liệu và nguồn lực học tập. Đó có thể là chia sẻ sách, bài viết, tài liệu học tập hay sự hỗ trợ từ các chuyên gia trong lĩnh vực chuyên môn.
5.7 Triển Khai Chương Trình
Quy Trình Xây Dựng Chương Trình Mentorship
Các cặp mentor và mentee sẽ bắt đầu thực hiện các hoạt động đã được định hình trong kế hoạch chương trình. Các cuộc họp, các nhiệm vụ, hoạt động đào tạo sẽ diễn ra theo lịch trình đã được xác định và mỗi cặp sẽ có cơ hội để học hỏi, chia sẻ kiến thức.
Tại bước này, bạn vẫn cần tiếp tục duy trì các hoạt động truyền thông để duy trì sự hứng thú và tham gia từ phía cộng đồng nhân sự. Việc theo dõi, đánh giá hiệu suất cũng sẽ được thực hiện để đảm bảo rằng chương trình đang tiến triển theo đúng hướng và đáp ứng được mục tiêu đề ra.
5.8 Đo Lường Hiệu Quả
Để đo lường hiệu quả, bạn có thể sử dụng các chỉ số và phương pháp đánh giá, bao gồm tỷ lệ hoàn thành mục tiêu, sự hài lòng từ phía mentor và mentee, các tiến triển đạt được trong việc phát triển kỹ năng, năng lực.
Ngoài ra, việc thu thập phản hồi và ý kiến đóng góp từ tất cả các bên liên quan là rất quan trọng. Các cuộc họp đánh giá và khảo sát có thể được sử dụng để thu thập thông tin phản hồi, từ đó tạo cơ hội để cải thiện chương trình trong các chu kỳ tiếp theo.
Kết quả từ quá trình đo lường hiệu quả có thể được sử dụng để điều chỉnh chương trình, tối ưu hóa các yếu tố thành công và loại bỏ các rắc rối tiềm ẩn.
Có rất nhiều kỹ thuật được áp dụng trong các chương trình mentorship hiện nay. Dưới đây là những kỹ thuật phổ biến nhất:
6.1 Định Hướng Mục Tiêu
Định hướng mục tiêu không chỉ là việc đặt ra những đích đến cụ thể mà còn giúp mentee hiểu rõ giá trị của những mục tiêu đó trong bối cảnh cá nhân hoặc công việc. Một mentor giỏi cần cùng mentee phân tích những yếu tố như khả năng hiện tại, các nguồn lực sẵn có cũng như những trở ngại có thể xảy ra. Sau đó, mentor và mentee sẽ cùng xây dựng một kế hoạch cụ thể với các bước nhỏ để đạt được mục tiêu. Ví dụ, với một mentee muốn phát triển kỹ năng lãnh đạo, mentor có thể hướng dẫn họ tham gia các dự án đòi hỏi kỹ năng quản lý hoặc đào tạo, từ đó từng bước hoàn thiện khả năng.
6.2 Đặt Câu Hỏi
Kỹ thuật đặt câu hỏi là một cách dẫn dắt suy nghĩ hiệu quả, giúp mentee tự khám phá ra giải pháp cho vấn đề của mình. Mentor cần sử dụng các câu hỏi theo mô hình như:
Câu hỏi khám phá: “Em nghĩ vấn đề lớn nhất mà em đang đối mặt là gì?”
Câu hỏi định hướng: “Theo em, có những lựa chọn nào khả thi để giải quyết tình huống này?”
Câu hỏi phản tư: “Nếu em áp dụng cách làm đó, em nghĩ kết quả sẽ ra sao?”
Những câu hỏi này không chỉ giúp mentee có cái nhìn đa chiều mà còn tăng cường khả năng phân tích, lập kế hoạch và tự giải quyết vấn đề. Đây là kỹ thuật đặt mentee vào vị trí trung tâm của quá trình học hỏi, giúp họ tự chủ hơn.
6.3 Lắng Nghe Tích Cực
Lắng nghe tích cực không chỉ đơn thuần là việc nghe những gì mentee nói mà còn là cách thể hiện sự đồng cảm và thấu hiểu. Mentor cần chú ý sử dụng ngôn ngữ cơ thể, như gật đầu, duy trì giao tiếp bằng mắt, hoặc đưa ra những phản hồi bằng lời như: “Tôi hiểu điều em đang muốn nói” hoặc “Điều này thật sự quan trọng, em có thể chia sẻ thêm không?”. Kỹ thuật này tạo ra một môi trường an toàn, tin cậy, giúp mentee thoải mái bộc lộ suy nghĩ và cảm xúc của mình. Bằng cách này, mentor không chỉ giúp mentee giải tỏa tâm lý mà còn nắm bắt được vấn đề thực sự để hỗ trợ hiệu quả.
6.4 Chia Sẻ Kinh Nghiệm
Việc chia sẻ kinh nghiệm từ mentor giúp mentee học hỏi nhanh hơn, tránh được những sai lầm không đáng có. Tuy nhiên, mentor cần điều chỉnh cách chia sẻ để không biến những câu chuyện của mình thành bài học áp đặt. Chẳng hạn, thay vì nói: “Em nên làm giống như tôi”, mentor có thể kể lại một tình huống tương tự mà họ đã trải qua, những hành động họ đã thực hiện và kết quả đạt được, sau đó hỏi mentee: “Em nghĩ cách làm này có phù hợp với tình huống của em không?”. Nó vừa truyền cảm hứng vừa giúp mentee tự rút ra bài học phù hợp với bản thân.
6.5 Đưa Ra Phản Hồi
Phản hồi hiệu quả không chỉ đơn thuần là nêu ra điểm mạnh hay yếu của mentee, mà còn phải đi kèm với các đề xuất cải thiện cụ thể. Mentor cần đảm bảo phản hồi được đưa ra một cách rõ ràng, trung thực nhưng mang tính xây dựng. Chẳng hạn, nếu mentee gặp khó khăn trong giao tiếp, thay vì nói: “Cách em trình bày không tốt”, mentor có thể nói: “Em có thể cải thiện bài thuyết trình bằng cách luyện tập diễn đạt ý chính ngắn gọn hơn và tăng sự tương tác với khán giả”. Phản hồi kịp thời, mang tính hỗ trợ sẽ giúp mentee nhận ra tiềm năng của mình, đồng thời khắc phục các điểm yếu.
6.6 Khuyến Khích Sự Chủ Động
Sự chủ động là yếu tố quan trọng để mentee phát triển bền vững. Mentor không nên chỉ hướng dẫn mọi thứ mà cần tạo cơ hội để mentee tự trải nghiệm, đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm về kết quả. Khi mentee đối mặt với một dự án mới, mentor có thể khuyến khích họ tự phân tích tình huống, đề xuất kế hoạch và thực hiện. Trong quá trình đó, mentor đóng vai trò là người giám sát, hỗ trợ khi cần thiết. Kỹ thuật này không chỉ giúp mentee nâng cao khả năng tự lập mà còn xây dựng lòng tự tin, tinh thần học hỏi suốt đời.
7. Bí Quyết Giúp Chương Trình Mentorship Thành Công
Chương trình mentorship thành công có thể mang lại giá trị lớn cho cả mentor và mentee. Dưới đây là 6 bí quyết quan trọng để đạt được điều này, bạn hãy tham khảo ngay nhé!
Bí Quyết Giúp Chương Trình Mentorship Thành Công
7.1 Nắm Rõ Kỳ Vọng Của Các Bên
Kỳ vọng giữa mentor và mentee là nền tảng để xác định định hướng và cách thức hoạt động của chương trình mentorship. Mentor cần hiểu rõ lý do mình tham gia chương trình, những giá trị mình muốn truyền đạt, và cách đo lường hiệu quả. Đồng thời, mentee phải xác định các kỹ năng, kiến thức cần học hỏi và cách ứng dụng chúng vào công việc hoặc mục tiêu cá nhân. Một buổi thảo luận chuyên sâu để trao đổi kỳ vọng giúp cả hai bên tránh được sự hiểu lầm, đồng thời đảm bảo mọi nỗ lực đều hướng đến một mục tiêu chung.
7.2 Xác Định Nguồn Lực Đang Có
Nguồn lực không chỉ dừng lại ở kinh nghiệm và kiến thức mà còn bao gồm thời gian, công nghệ hỗ trợ, và mối quan hệ trong ngành. Mentor có thể chia sẻ các tài liệu, bài học từ thực tế, hoặc giới thiệu mentee đến những người có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực. Ngược lại, mentee cần chuẩn bị các câu hỏi cụ thể và thể hiện sự chủ động trong việc học hỏi. Việc tận dụng tối đa các nguồn lực này không chỉ tăng hiệu quả chương trình mà còn giúp mentee tiếp cận các cơ hội mà họ khó có được nếu tự mình nỗ lực.
7.3 Luôn Hỗ Trợ Người Cố Vấn
Mentor thường là những người giàu kinh nghiệm và có lịch trình bận rộn. Để họ cống hiến toàn tâm toàn ý, doanh nghiệp hoặc mentee cần cung cấp sự hỗ trợ tối đa. Điều này bao gồm chuẩn bị trước các nội dung trao đổi, sắp xếp lịch họp phù hợp với thời gian của mentor, và luôn đảm bảo buổi gặp gỡ được tổ chức chuyên nghiệp. Khi mentor cảm thấy được hỗ trợ, họ sẽ không chỉ chia sẻ kinh nghiệm mà còn đầu tư sâu hơn vào sự phát triển của mentee. Điều này tạo nên một mối quan hệ lâu dài và đáng tin cậy.
7.4 Tôn Trọng Thời Gian
Thời gian của mentor thường bị giới hạn, do đó mentee cần thể hiện sự tôn trọng bằng cách đến đúng giờ, chuẩn bị kỹ nội dung trước buổi họp, và tránh đặt câu hỏi hoặc yêu cầu không thực tế. Bất kỳ sự lãng phí thời gian nào cũng có thể làm giảm giá trị chương trình mentorship. Thay vì sử dụng các cuộc họp để trao đổi không có định hướng, mentee nên gửi trước nội dung để mentor chuẩn bị. Việc này giúp cả hai bên tập trung hơn vào các mục tiêu chính yếu, tối ưu hóa thời gian và năng lượng.
7.5 Chủ Động Sắp Xếp Lịch Trình
Sự chủ động từ mentee đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tính liên tục của chương trình mentorship. Mentee không nên chờ đợi mentor lên kế hoạch mà cần đề xuất thời gian và địa điểm cụ thể, đồng thời linh hoạt điều chỉnh lịch trình khi cần thiết. Ví dụ, nếu mentor có lịch trình thay đổi, mentee cần nhanh chóng cập nhật và đề xuất phương án thay thế, chẳng hạn như họp trực tuyến hoặc thay đổi thời gian. Điều này không chỉ đảm bảo sự tiến triển của chương trình mà còn thể hiện tinh thần làm việc chuyên nghiệp của mentee.
7.6 Thái Độ Tích Cực
Thái độ tích cực là yếu tố cốt lõi giúp duy trì năng lượng và sự hứng khởi trong chương trình mentorship. Mentee nên đón nhận những nhận xét của mentor với tinh thần học hỏi, ngay cả khi đó là những ý kiến phản hồi không thuận lợi. Ngược lại, mentor cần khuyến khích và tạo động lực để mentee tự tin phát triển. Một thái độ tích cực từ cả hai bên giúp xây dựng một môi trường trao đổi thoải mái, tăng cường sự gắn kết và thúc đẩy sự phát triển bền vững trong mối quan hệ mentorship.
7.7 Có Kế Hoạch Dự Phòng
Trong quá trình mentorship, không phải mọi thứ đều diễn ra như kế hoạch ban đầu. Mentor có thể bị gián đoạn do công việc, hoặc mentee gặp khó khăn trong việc theo kịp tiến độ. Do đó, cần có kế hoạch dự phòng, chẳng hạn như các cuộc họp trực tuyến, hoặc điều chỉnh mục tiêu để phù hợp hơn với hoàn cảnh thực tế. Việc xây dựng sẵn các phương án thay thế không chỉ giúp duy trì tính liên tục mà còn thể hiện sự linh hoạt và khả năng xử lý tình huống của cả mentor và mentee.
7.8 Đưa Ra Những Phản Hồi
Phản hồi không chỉ là yếu tố giúp cải thiện chất lượng chương trình mà còn là công cụ để xây dựng mối quan hệ mentor-mentee vững chắc. Mentor nên đưa ra các nhận xét mang tính xây dựng, chỉ ra điểm mạnh và những khía cạnh mentee cần cải thiện. Đồng thời, mentee cũng nên phản hồi về hiệu quả của chương trình, chẳng hạn như những gì họ học được hoặc những khó khăn họ gặp phải. Sự trao đổi này tạo nên một vòng lặp phát triển liên tục, giúp cả hai bên ngày càng hoàn thiện hơn và đạt được mục tiêu đề ra.
8. Tham Khảo Mẫu Kế Hoạch Chương Trình Mentorship
Nếu bạn đang xây dựng một mẫu kế hoạch cho chương trình Mentorship của công ty mà chưa biết cách làm như thế nào, hãy tải và tham khảo ngay file dưới đây nhé.
Mentoring và coaching đều là các phương pháp phát triển cá nhân, nhưng mỗi phương pháp lại có mục tiêu, cách tiếp cận và thời gian thực hiện khác nhau, mang đến những lợi ích, kết quả riêng biệt cho người tham gia.
Yếu tố
Mentoring
Coaching
Mối Quan Hệ
Dài hạn và thường không chính thức, tập trung vào sự phát triển tổng thể của cá nhân.
Thường ngắn hạn và có tính chính thức hơn, tập trung vào mục tiêu cụ thể hoặc kỹ năng.
Mục Tiêu
Hướng đến phát triển nghề nghiệp lâu dài, nâng cao kỹ năng và kiến thức tổng quát.
Tập trung vào việc đạt được một mục tiêu hoặc giải quyết vấn đề trong thời gian ngắn.
Phương Pháp
Mentor chia sẻ kinh nghiệm, lời khuyên và hướng dẫn để mentee phát triển.
Coach sử dụng các câu hỏi và kỹ thuật để khơi dậy suy nghĩ, giúp người học tự giải quyết vấn đề.
Vai Trò
Mentor là người có nhiều kinh nghiệm hơn, đóng vai trò hướng dẫn và cố vấn.
Coach không cần phải có kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực của người được coaching, chủ yếu là người giúp đỡ thông qua các câu hỏi và chiến lược.
Quá Trình
Một quá trình phát triển lâu dài với sự trao đổi, chia sẻ từ mentor.
Quá trình có tính mục tiêu rõ ràng, với những bài tập và chiến lược được thiết lập.
Tính Chuyên Môn
Không yêu cầu kỹ năng chuyên môn đặc biệt, tập trung vào sự phát triển cá nhân.
Đặt ra các kỹ thuật và công cụ đặc biệt để giải quyết vấn đề hoặc đạt mục tiêu cụ thể.
Sự Chủ Động
Mentee chủ yếu là người học hỏi, mentor có vai trò dẫn dắt và hỗ trợ.
Người được coaching có sự chủ động trong việc tìm giải pháp cho vấn đề của mình với sự hỗ trợ của coach.
Phạm Vi
Tập trung vào sự phát triển tổng thể của cá nhân (sự nghiệp, cuộc sống).
Tập trung vào các kỹ năng cụ thể hoặc vấn đề trong công việc hoặc cuộc sống.
Dự Đoán Kết Quả
Không có kết quả cụ thể trong ngắn hạn vì chương trình mentoring thường dài hạn.
Có kết quả rõ ràng trong ngắn hạn với các mục tiêu và tiêu chí đánh giá cụ thể.
Phạm Vi Công Việc
Chuyên sâu về lĩnh vực nghề nghiệp và phát triển cá nhân.
Chuyên môn hóa vào những kỹ năng hoặc mục tiêu cụ thể cần đạt được.
Mentorship là gì? Tóm lại, qua bài viết củaJobsGO, có thể thấy được rằng mentorship không chỉ đơn thuần là quá trình truyền đạt kiến thức, mà còn là một hành trình tìm kiếm sự phát triển và hỗ trợ tinh thần. Đây là một hệ thống giáo dục song phương giúp mở ra cánh cửa cho sự học hỏi không ngừng và xây dựng mối quan hệ chuyên nghiệp, bền vững.
Câu hỏi thường gặp
1. Mentoring Là Gì?
Mentoring là quá trình tương tác tích cực giữa người có kinh nghiệm (mentor) và người mới bắt đầu hoặc đang phát triển sự nghiệp (mentee).
2. Mối Quan Hệ Giữa Mentor Và Mentee Là Gì?
Mối quan hệ giữa mentor và mentee là mối quan hệ tương tác dựa trên sự tin tưởng, hỗ trợ và chia sẻ thông tin. Mentor chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức để giúp mentee phát triển, trong khi mentee mang lại sự mới mẻ và năng động cho mentor.
3. Mentorship Có Cần Trả Phí Không?
Nhiều chương trình mentorship được cung cấp miễn phí, nhưng cũng có một số chương trình yêu cầu phí tham gia, đặc biệt là trong các môi trường chuyên nghiệp hoặc qua các nền tảng đào tạo.
4. Mentorship Và Coaching Có Thể Được Kết Hợp Không?
Có thể kết hợp cả mentorship và coaching trong một chương trình phát triển, giúp người học vừa có thể nhận được sự hướng dẫn dài hạn từ mentor, vừa có thể nhận các chỉ dẫn và phản hồi cụ thể từ coach để đạt được mục tiêu ngắn hạn.
Hồng Nguyễn
