Javascript Là Gì? Tổng Quan Về Ngôn Ngữ Javascript

Javascript là một trong những ngôn ngữ lập trình phổ biến hàng đầu trên thế giới trong nhiều năm qua. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng JobsGo đi tìm hiểu chi tiết hơn về ngôn ngữ này nhé.

1. Javascript Là Gì?

Javascript là ngôn ngữ lập trình được tích hợp và nhúng trong HTML, giúp trang web trở nên sống động hơn. Đây là ngôn ngữ kịch bản dựa trên đối tượng, cho phép lập trình viên tự định nghĩa hoặc sử dụng các đối tượng có sẵn. So với HTML đơn thuần, Javascript mang lại khả năng kiểm soát hành vi trang web tốt hơn. Nhiều tính năng phổ biến trên web như slideshow, cửa sổ pop-up quảng cáo hay chức năng gợi ý tự động của Google,… đều được xây dựng bằng Javascript.

Javascript bắt đầu xuất hiện vào tháng 9/1995, khi Brendan Eich – một nhân viên của Netscape tạo ra nó chỉ trong 10 ngày. Ban đầu ngôn ngữ này có tên là Mocha, sau đó đổi thành Mona rồi Livescript trước khi được gọi là Javascript như hiện nay. Phiên bản đầu tiên do Netscape độc quyền và còn hạn chế về tính năng. Tuy nhiên, nhờ sự đóng góp không ngừng của cộng đồng lập trình viên, Javascript đã không ngừng phát triển và hoàn thiện qua thời gian.

Hiện nay, Javascript đã trở thành ngôn ngữ lập trình phổ biến, hoạt động trên hầu hết các trình duyệt và thiết bị từ di động đến máy tính để bàn. Chỉ trong hơn 20 năm, Javascript đã vươn lên từ một ngôn ngữ riêng biệt trở thành công cụ quan trọng bậc nhất trong bộ công cụ của các chuyên gia lập trình web. Sự phát triển nhanh chóng này đã khẳng định vị thế không thể thiếu của Javascript trong lĩnh vực phát triển web hiện đại.

Xem thêm: Lập trình Frontend là gì? Mô tả công việc của nhân viên Frontend

2. Đặc Điểm Của Javascript

• Là ngôn ngữ kịch bản (scripting language) hướng đối tượng.
• Là ngôn ngữ nhập động (dynamic typing) dựa trên prototype.
• Là ngôn ngữ lightweight (dễ học và viết code nhanh).
• Là ngôn ngữ đa mô hình (multi-paradigm) và đơn luồng (single threaded).

Xem thêm: BackEnd là gì? Tổng hợp kiến thức về công việc BackEnd

3. Ứng Dụng Của Javascript

Hiện tại, Javascript được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực phổ biến như:

3.1. Lập Trình Website

JavaScript đóng vai trò quan trọng trong lập trình web hiện đại. Ngôn ngữ này được sử dụng rộng rãi để tạo ra các trang web tương tác và động. Cụ thể, JavaScript cho phép lập trình viên xây dựng giao diện người dùng phản hồi nhanh, xử lý sự kiện, tương tác với cơ sở dữ liệu và cập nhật nội dung trang web mà không cần tải lại toàn bộ trang.

3.2. Xây Dựng Ứng Dụng Cho Website Máy Chủ

JavaScript đã vượt ra khỏi giới hạn của trình duyệt thông thường và trở thành công cụ mạnh mẽ trong việc xây dựng ứng dụng cho máy chủ web. Với sự ra đời của node.js, lập trình viên có thể tận dụng kiến thức JavaScript để phát triển cả phía máy chủ, tạo nên hệ sinh thái đồng nhất. Điều này cho phép xử lý đồng thời nhiều kết nối, tối ưu hóa hiệu suất và đơn giản hóa quá trình phát triển.

Các framework như express.js và koa.js cung cấp nền tảng vững chắc để xây dựng API, xử lý yêu cầu HTTP và quản lý cơ sở dữ liệu. Khả năng mở rộng và linh hoạt của JavaScript trong môi trường máy chủ đã mở ra cơ hội cho việc tạo ra các ứng dụng web phức tạp, từ các dịch vụ microservices đến các nền tảng thương mại điện tử quy mô lớn.

3.3. Ứng Dụng Di Động, App, Trò Chơi

JavaScript được đánh giá là một công cụ đa năng trong phát triển ứng dụng di động, app và trò chơi điện tử. Với sự xuất hiện của các framework như react native và ionic, lập trình viên có thể tạo ra ứng dụng di động đa nền tảng chạy mượt mà trên cả iOS và Android, sử dụng cùng một codebase. Trong lĩnh vực app, electron cho phép xây dựng các ứng dụng desktop cross – platform bằng JavaScript, HTML và CSS.

Đối với trò chơi, thư viện như phaser và three.js mở ra khả năng tạo ra các trò chơi 2D và 3D hấp dẫn chạy trên trình duyệt hoặc thiết bị di động. Sự linh hoạt và hiệu suất của JavaScript trong các lĩnh vực này đã làm thay đổi cách các nhà phát triển tiếp cận việc xây dựng ứng dụng đa nền tảng, giúp tiết kiệm thời gian và nguồn lực đáng kể.

4. Ưu Điểm Của Javascript

Javascript sở hữu nhiều ưu điểm giúp nó vượt trội hơn so với các ngôn ngữ khác:

4.1. Dễ Dàng Sử Dụng

Ưu điểm đầu tiên của Javascript là khả năng thực thi trên thiết bị của người dùng. Thay vì phải xử lý mọi thứ trên máy chủ web, các đoạn mã Javascript được thực hiện trực tiếp bởi bộ vi xử lý của thiết bị người dùng đang sử dụng. Cơ chế này mang lại nhiều lợi ích lớn.

Đầu tiên, nó giúp giảm lưu lượng dữ liệu cần truyền tải giữa máy khách và máy chủ, từ đó tiết kiệm băng thông mạng. Hơn nữa, việc phân tán xử lý này còn giúp giảm tải cho máy chủ web, tránh tình trạng quá tải và đảm bảo hiệu suất ổn định hơn cho hệ thống, đặc biệt là trong các ứng dụng có lượng truy cập lớn.

4.2. Giải Quyết Các Yêu Cầu Một Cách Nhanh Chóng

Một trong những lợi thế nổi bật của Javascript là khả năng xử lý trực tiếp trên thiết bị của người dùng giúp mang lại hiệu suất đáng kể. Bởi quá trình thực thi mã và hiển thị kết quả diễn ra gần như tức thì. Mặc dù thời gian hoàn thành có thể thay đổi tùy thuộc vào độ phức tạp của từng tác vụ nhưng nhìn chung, Javascript có khả năng giải quyết các yêu cầu một cách nhanh chóng và hiệu quả. Sự phản hồi nhanh này góp phần tạo nên trải nghiệm mượt mà và liền mạch cho người dùng, đặc biệt là trong các ứng dụng web đòi hỏi tương tác cao.

4.3. Mang Tới Tính Năng Bổ Sung Cho Các Website

Greasemonkey là một công cụ mạnh mẽ trong cộng đồng phát triển Javascript. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho các lập trình viên trong việc viết và triển khai mã Javascript trên các trang web một cách linh hoạt. Nhờ Greasemonkey, việc tùy chỉnh và mở rộng chức năng của các trang web hiện có trở nên đơn giản hơn. Công cụ cho phép nhà phát triển thêm vào hoặc điều chỉnh các tính năng mà không cần can thiệp trực tiếp vào mã nguồn gốc của trang web.

Khi gặp phải những trang web thiếu các tính năng cần thiết, người dùng có thể tận dụng Greasemonkey để tự phát triển giải pháp. Bằng cách viết các đoạn mã tùy chỉnh hoặc sử dụng các script có sẵn từ cộng đồng, người dùng có thể bổ sung những chức năng mong muốn vào bất kỳ trang web nào.

4.4. Ứng Dụng Đa Dạng Trên Nhiều Trình Duyệt Khác Nhau

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự phổ biến của Javascript là khả năng tương thích rộng rãi với các trình duyệt. Ngôn ngữ này hoạt động mượt mà trên nhiều nền tảng khác nhau, từ các trình duyệt phổ biến trên máy tính như Chrome và Firefox cho đến các trình duyệt trên thiết bị di động. Sự linh hoạt không chỉ mở rộng phạm vi ứng dụng của Javascript mà còn tạo điều kiện cho các nhà phát triển tiếp cận được đông đảo người dùng hơn.

Khả năng đa nền tảng của Javascript đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả và tính toàn diện của các ứng dụng web. Bằng cách sử dụng một ngôn ngữ duy nhất có thể chạy trên nhiều môi trường khác nhau, các nhà phát triển có thể tạo ra những trải nghiệm web nhất quán và phong phú. Điều này không chỉ đơn giản hóa quá trình phát triển mà còn cho phép các ứng dụng web đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của người dùng trong thời đại số hóa ngày nay.

4.5. Giao Diện Thân Thiện, Tính Năng Đa Dạng

Javascript nổi bật nhờ giao diện người dùng thân thiện và dễ tiếp cận với nhiều đối tượng khác nhau. Điểm mạnh của nó nằm ở khả năng tương tác cao, cho phép tùy chỉnh trải nghiệm web theo nhu cầu cụ thể của từng người dùng. Với bộ công cụ phong phú, Javascript giúp nâng cao đáng kể hiệu quả và tính hấp dẫn của các trang web. Nó cung cấp nhiều tính năng động như tạo slideshow, hiệu ứng cuộn trang mượt mà, chức năng kéo thả và nhiều tính năng tương tác khác.

5. Hạn Chế Của Javascript

Bên cạnh những ưu điểm nổi bật trên, ngôn ngữ lập trình Javascript vẫn còn tồn tại một số hạn chế như sau:

5.1. Tính Bảo Mật

Do tính chất thực thi trên máy khách, Javascript có thể bị khai thác bởi những kẻ xấu để chạy mã độc trên thiết bị người dùng. Điều này đặt ra thách thức lớn về bảo mật và đòi hỏi người dùng phải luôn cảnh giác, đồng thời các nhà phát triển cần áp dụng các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt để giảm thiểu rủi ro.

5.2. Tương Thích

Trong một số trường hợp cụ thể, Javascript có thể không hoạt động trên một số trình duyệt nhất định.

5.3. Bảo Trì

Javascript thường đi kèm với các đoạn mã (code snippets) tương đối lớn, có thể gây khó khăn trong quá trình phát triển và bảo trì. Kích thước lớn của mã có thể ảnh hưởng đến hiệu suất tải trang và làm phức tạp quá trình debug.

6. Các Kiểu Dữ Liệu Trong Javascript

Javascript có 2 nhóm kiểu dữ liệu chính bao gồm:

• Kiểu nguyên thủy (primitive types): là kiểu dữ liệu cấp thấp và có giá trị không thể sử đổi trong biến.
• Kiểu object: là những kiểu dữ liệu khác không thuộc kiểu nguyên thủy.

6.1. 7 Kiểu Dữ Liệu Nguyên Thủy

Kiểu dữ liệu	Giải thích	Ví dụ
Number/ số	Tất cả các giá trị số nguyên và số thực, ngoại trừ các số nguyên rất lớn.	6, 7, 8, 9.
Bigint	Dùng cho số nguyên rất lớn, độ dài tuỳ ý.	123456n.
String/ chuỗi	Dùng để lưu trữ dữ liệu dạng văn bản. Là bất cứ dữ liệu gì nằm giữa dấu nháy đơn (‘…’), hoặc dấu nháy kép (“…”), hoặc dấu gạch ngược (`…`).	“lập trình” ‘câu dài’ `câu ngắn`
Boolean	Chỉ có hai giá trị: true hoặc false. Thường được sử dụng cho logic có điều kiện.	isEven = true/false.
Symbol/ biểu tượng	Được sử dụng để tạo các giá trị duy nhất, không thể sửa đổi.	Symbol(‘mySymbol’)
Undefined	Được gán cho biến đã được khai báo nhưng chưa được gán giá trị, một cách trực tiếp hoặc ngầm định.	Chỉ có một giá trị duy nhất là undefined.
Null	Được gán cho biến không biết giá trị (rỗng). Null giữ một giá trị, nhưng không phải là một giá trị thực.	Chỉ có một giá trị duy nhất là null.

6.2. Kiểu Object

Object (đối tượng) là kiểu dữ liệu tham chiếu, có tính phức hợp, cho phép lưu các tập hợp dữ liệu dưới dạng 1 cặp key:value, gọi là thuộc tính.

Trong đó:

• Key là một chuỗi (string) hoặc symbol.
• Value là giá trị thuộc bất kỳ loại dữ liệu nào, kể cả một object khác.

Khác với những đối tượng trong các ngôn ngữ nhập tĩnh, đối tượng trong Javascript không cố định. Cụ thể, Javascript cho phép thêm thuộc tính mới, loại bỏ các thuộc tính không cần thiết, sắp xếp lại cấu trúc, điều chỉnh giá trị hoặc truy xuất thông tin từ đối tượng bất cứ khi nào trong chương trình.

6.3. Các Kiểu Object Phổ Biến

Các kiểu Object	Khái niệm	Ví dụ
Array/ mảng	Array là một nhóm dữ liệu thuộc bất kỳ kiểu nào, lưu trữ trong một biến duy nhất, được phân tách bằng dấu phẩy.	[1, 2, “hello”, false].
Function/ hàm	Hàm là một kiểu dữ liệu gọi một code block khi được gọi. Phần thân của hàm có thể chứa bao nhiêu câu lệnh tùy thích và có thể khai báo các biến riêng của nó là cục bộ của hàm đó.	function(){ console.log(“function”) }.

Xem thêm: Web Developers – Xu hướng việc làm thời công nghệ 4.0

7. Quy Tắc Cú Pháp Trong Javascript

Cú pháp là tập hợp những quy tắc, cách chương trình Javascript được xây dựng.

• Các số được viết có hoặc không có phần thập phân.

15.3 2010

• Dấu bằng được dùng để gán giá trị cho biến.

let y; x = 10

• Javascript sử dụng toán tử số học ( + – * / ) để tính giá trị:

(6 + 3) * 4

• Các từ khóa được dùng để xác định những hành động sẽ được thực hiện.

let x, y; x = 7 + 9 y = x * 3

• Javascript phân biệt chữ hoa và chữ thường.

VD: Các biến lastName và lastname là hai biến khác nhau

let lastname, lastName; lastName = “Doe”; lastname = “Peterson”;

• Dấu gạch nối không được phép trong Javascript: chúng dành riêng cho các phép trừ.
• Tên định danh có thể chứa những ký tự Unicode nhưng không thể là một trong những từ đặt sẵn.
• Để bình luận thường dùng dấu // hoặc /**/.

8. Hoạt Động Của Ngôn Ngữ Javascript Trên Một Website

Ở thời điểm hiện tại, ngôn ngữ lập trình Javascript được ứng dụng đa nền tảng nhằm đáp ứng nhu cầu của người dùng như:

8.1. Đối Với Javascript Phía Máy Khách (Client – Side)

Javascript được tích hợp sẵn trong hầu hết các trình duyệt website phổ biến hiện nay.

• Trình duyệt tự động tải trang web khi có người truy cập.
• Trình duyệt chuyển đổi trang web đó và toàn bộ các phần tử của nó như nhãn dán, hộp thả xuống,… thành dạng cấu trúc dữ liệu được gọi là DOM.
• Javascript của trình duyệt tiến hành chuyển mã Javascript sang mã byte.
• Khi có sự kiện xảy ra, ví dụ như ấn vào button, việc thực thi code block Javascript liên kết được kích hoạt nhanh chóng.
• Javascript diễn giải mã byte và tạo thay đổi đối với DOM.
• Trình duyệt hiển thị DOM mới.

8.2. Đối Với Javascript Phía Máy Chủ (Server – Side)

Công cụ JavaScript nằm trực tiếp trên server. JavaScript phía máy chủ có thể thực hiện:

• Truy cập cơ sở dữ liệu.
• Thực hiện các tính toán logic khác nhau.
• Phản hồi các sự kiện khác nhau do hệ điều hành của máy chủ kích hoạt.

9. So sánh Javascript Với Các Ngôn Ngữ Lập Trình Khác

Javascript trở thành ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất ở thời điểm hiện tại nhờ những khác biệt so với các ngôn ngữ khác, cụ thể:

Javascript	JavaScript hoặc JS sẽ giúp tăng tính tương tác trên website. Script này chạy trên các trình duyệt của người dùng thay vì trên server và thường sử dụng thư viện của bên thứ 3 nên có thể tăng thêm chức năng cho website mà không phải code từ đầu.
HTML	Viết tắt của “Hypertext Markup Language”, HTML là một trong số các ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất trên web và xây dựng nên các khối chính của một trang web. Ví dụ về HTML tags là <p> cho đoạn văn và <img> cho hình ảnh.
PHP	PHP là ngôn ngữ phía server, khác với JavaScript chạy trên máy client. Nó thường được sử dụng trong các hệ quản trị nội dung nền PHP như WordPress, nhưng cũng thường được dùng với lập trình back-end và có thể tạo ra kênh truyền thông tin hiệu quả nhất tới và từ database.
CSS	CSS viết tắt của “Cascading Style Sheets” , nó giúp webmaster xác định styles và định nghĩa nhiều loại nội dung. Bạn có thể làm vậy thủ công với mọi yếu tố trong HTML, nhưng nếu vậy bạn sẽ cứ lặp đi lặp lại thành phần đó mà bạn dùng ở nhiều nơi khác nhau.

10. Các Framework Javascript Phổ Biến Nhất Hiện Nay

Dưới đây là một số framework Javascript được sử dụng nhiều nhất:

• 4 front – end Javascript framework: react.js, angular, vue.js và next.js.
• 4 back – end Javascript framework: node.js, express.js, backbone.js và meteor.js.
• 4 framework Javascript phổ biến cho mobile development: electron.js, react native, cordova và expo.

Mong rằng với những chia sẻ trên, người dùng đã hiểu rõ hơn về ngôn ngữ lập trình Javascript cũng như ứng dụng nó một cách hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

1. Promise Trong Java Script Là Gì?

Promise trong Javascript là một đối tượng đại diện cho một giá trị có thể chưa tồn tại nhưng sẽ được xử lý và có giá trị vào một thời gian nào đó trong tương lai. Promise giúp các dòng code xử lý không đồng bộ trong có vẻ đồng bộ hơn.

2. Closure Trong Java Script Là Gì?

Closure trong Javascript là một hàm mà có thể truy cập biến thuộc scope chứa nó (hàm closure), ngay cả khi scope chứa nó đã được thực thi xong. Cụ thể, closure có thể truy cập biến mà được khai báo trong hàm mà tạo ra closure đó, ngay cả khi hàm tạo ra nó đã hoàn tất việc thực thi.

3. Obfuscator Javascript Là Gì?

Javascript Obfuscator là một trong số những công cụ giúp bạn mã hóa code Javascript. Nó làm cho đoạn code trở nên khó đọc hơn so với người thường, nhưng máy tính vẫn hiểu và hoạt động bình thường.

4. SDK AWS Cho JavaScript Là Gì?

SDK AWS dành cho JavaScript là một tập hợp các thư viện JavaScript nguồn mở, miễn phí, tích hợp với các dịch vụ AWS. Chúng hỗ trợ phát triển API, phép trừu tượng cấp cao và ba loại ứng dụng:

• JavaScript cho trình duyệt.
• Node.js dành cho máy chủ.
• React Native dành cho phát triển ứng dụng di động.

5. TypeScript Là Gì?

TypeScript là một ngôn ngữ lập trình cải tiến JavaScript bằng cách thêm các kiểu loại vào cú pháp. TypeScript thêm cú pháp bổ sung vào JavaScript để các công cụ soạn thảo mã có thể sớm phát hiện những lỗi viết mã. Đồng thời, mã TypeScript chuyển đổi sang JavaScript và cung cấp tất cả các lợi ích tương tự như ở JavaScript. TypeScript cũng chạy trong các ứng dụng và với các khung và thư viện JavaScript.

Tìm việc làm ngay!

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)

Chia sẻ bài viết này trên: