Nghề nghiệp là một phần quan trọng trong cuộc đời mỗi chúng ta. Có những người học một ngành nhưng cuối cùng lại chọn nghề nghiệp khác, cũng có những người làm rất nhiều công ty rồi mới tìm được chốn dừng chân. Vì vậy nên tự định hướng nghề nghiệp cho bản thân là điều bất kỳ bạn trẻ nào cũng cần chuẩn bị. Vậy định hướng nghề nghiệp là gì?
Định hướng nghề nghiệp là quá trình xác định rõ các mục tiêu nghề nghiệp cá nhân dựa trên khả năng, sở thích, giá trị,… Nó liên quan đến việc đánh giá khả năng cá nhân, tìm hiểu về các ngành nghề và lĩnh vực làm việc khác nhau để xác định con đường nghề nghiệp phù hợp nhất.
Định hướng nghề nghiệp là gì?
Quá trình định hướng nghề nghiệp thường bao gồm việc tự khám phá bản thân, đánh giá kỹ năng, quan tâm giá trị cá nhân, nghiên cứu về các ngành nghề và cơ hội nghề nghiệp, tư vấn nghề nghiệp, tham gia các hoạt động thực tế như thực tập, gặp gỡ chuyên gia ngành, tham gia các khóa học để thu thập thông tin và trải nghiệm thực tế.
Mục tiêu của định hướng nghề nghiệp là giúp cá nhân tìm ra con đường nghề nghiệp phù hợp với năng lực, sở thích, mục tiêu cá nhân của mình, từ đó phát triển và đạt được sự thành công trong tương lai.
2. Những ai cần định hướng nghề nghiệp?
Định hướng nghề nghiệp cần thiết đối với tất cả mọi người, bất kể độ tuổi hay giai đoạn trong cuộc sống. Chẳng hạn như:
Học sinh và sinh viên: Những người đang tiếp cận giai đoạn quan trọng trong hành trình học tập cần định hướng nghề nghiệp để xác định hướng đi sau khi tốt nghiệp, lựa chọn ngành học phù hợp với sở thích và khả năng của mình.
Người trẻ và người mới đi làm: Các bạn trẻ hoặc những người mới bắt đầu sự nghiệp cần tìm hiểu về các ngành nghề, cơ hội nghề nghiệp và xác định mục tiêu dài hạn để phát triển trong công việc.
Người đang muốn thay đổi nghề nghiệp: Những người đang cảm thấy không hài lòng với công việc hiện tại hoặc muốn thử sức trong lĩnh vực mới cần định hướng nghề nghiệp để tìm ra lĩnh vực mới phù hợp với kỹ năng và mục tiêu cá nhân.
Người muốn thăng tiến trong công việc: Những người đang làm việc và mong muốn tiến bộ, leo lên vị trí cao hơn trong công việc cần định hướng nghề nghiệp để xác định các bước tiến cần thiết và phát triển kỹ năng phù hợp.
Người đang thất nghiệp: Những người đang gặp khó khăn trong việc tìm việc làm cần định hướng nghề nghiệp để tìm ra những cơ hội mới và khám phá lĩnh vực phù hợp hơn.
3. Tại sao cần phải định hướng nghề nghiệp?
Tại sao cần phải định hướng nghề nghiệp?
Định hướng nghề nghiệp là quan trọng vì nó mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống và sự nghiệp của chúng ta. Dưới đây là một số lý do vì sao cần phải định hướng nghề nghiệp:
3.1 Xác định mục tiêu
Định hướng nghề nghiệp giúp chúng ta xác định mục tiêu rõ ràng trong sự nghiệp của mình. Nó giúp chúng ta biết mình đang hướng đến điều gì và tập trung vào những gì quan trọng nhất đối với sự phát triển cá nhân, nghề nghiệp.
3.2 Tận dụng cơ hội
Khi có một định hướng nghề nghiệp, chúng ta dễ dàng nhận ra và tận dụng những cơ hội phù hợp với lĩnh vực, mục tiêu nghề nghiệp của mình. Chúng ta có thể tập trung vào phát triển kỹ năng cần thiết và xây dựng mạng lưới quan hệ trong lĩnh vực đó để nắm bắt, tận dụng những cơ hội tốt nhất.
3.3 Đạt được sự hài lòng và thành công
Khi chúng ta làm việc trong lĩnh vực mà bản thân đam mê và có định hướng, chúng ta có cơ hội đạt được sự hài lòng, thành công trong công việc. Cảm giác làm việc trên một mục tiêu rõ ràng và phát triển trong lĩnh vực yêu thích giúp chúng ta tận hưởng cuộc sống, cảm thấy thỏa mãn về sự đóng góp của mình.
3.4 Tăng khả năng quyết định
Định hướng nghề nghiệp giúp chúng ta đưa ra quyết định tốt hơn về việc lựa chọn ngành nghề, môi trường làm việc và cách phát triển sự nghiệp. Điều này giúp chúng ta tránh lạc lối và tiết kiệm thời gian, năng lượng trong việc thử nghiệm nhiều hướng đi không chắc chắn.
3.5 Phát triển kỹ năng
Định hướng nghề nghiệp giúp chúng ta tập trung vào việc phát triển những kỹ năng cần thiết cho lĩnh vực nghề nghiệp mà mình muốn theo đuổi. Chúng ta có thể tìm hiểu về các khóa học, chứng chỉ, hoặc chương trình đào tạo để nâng cao trình độ và trở thành chuyên gia trong lĩnh vực của mình.
3.6 Giảm rủi ro và stress
Khi định hướng nghề nghiệp, chúng ta có thể giảm rủi ro và stress do không biết điều gì phù hợp với mình. Chúng ta có một kế hoạch rõ ràng và mục tiêu cụ thể, giúp định rõ được những bước cần thực hiện để đạt đến mục tiêu đó. Điều này giúp ta cảm thấy tự tin và an tâm hơn trong sự nghiệp của mình.
3.7 Tạo sự cân bằng và hài hòa
Định hướng nghề nghiệp giúp chúng ta tìm ra sự cân bằng, hài hòa giữa công việc và cuộc sống. Khi làm việc trong lĩnh vực mà bản thân yêu thích, đam mê, chúng ta có thể tận hưởng công việc và cả cuộc sống ngoài giờ làm việc. Điều này giúp chúng ta duy trì sự hạnh phúc và sự thăng hoa toàn diện.
4. Nên có định hướng nghề nghiệp từ khi nào?
Nên có định hướng nghề nghiệp từ khi nào?
Việc định hướng nghề nghiệp không phụ thuộc vào một thời điểm cụ thể, mà có thể xảy ra trong nhiều giai đoạn của cuộc sống. Có thể bạn bắt đầu suy nghĩ về nghề nghiệp từ khi còn học sinh, sau khi tốt nghiệp trung học hoặc có thể bạn phải trải qua quá trình thay đổi nghề nghiệp sau khi đã làm việc trong một lĩnh vực nhất định. Quan trọng là luôn sẵn sàng khám phá, tìm hiểu và định rõ những mục tiêu và sở thích của bản thân để xác định một định hướng nghề nghiệp phù hợp. Quá trình này có thể diễn ra suốt cuộc đời, đảm bảo rằng bạn luôn tìm kiếm sự hài lòng và phát triển trong sự nghiệp của mình.
5. Dựa vào đâu để định hướng nghề nghiệp đúng đắn?
Định hướng nghề nghiệp có thể dựa vào nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là một số yếu tố và cách tiếp cận để định hướng nghề nghiệp:
5.1 Thiên hướng cá nhân
Định hướng nghề nghiệp dựa vào thiên hướng cá nhân là quá trình tìm hiểu về bản thân, sở thích và giá trị cá nhân để tìm ra nghề nghiệp phù hợp. Điều này bao gồm tự nhận thức về kỹ năng, đặc điểm cá nhân và mục tiêu trong cuộc sống. Bằng cách xác định những gì mình thích và giỏi, bạn có thể dễ dàng hướng đến các lĩnh vực nghề nghiệp phù hợp, có ý nghĩa.
5.2 Những gì bạn muốn làm
Định hướng nghề nghiệp dựa vào những gì bạn muốn làm là rất quan trọng để xây dựng một sự nghiệp thành công. Bạn hãy tìm hiểu sở thích và đam mê của mình, sau đó xác định lĩnh vực hoặc công việc liên quan, nắm bắt cơ hội thực tập hoặc làm việc thực tế để có trải nghiệm thực tế. Dựa vào đó, bạn có thể xây dựng kế hoạch và hướng đi phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp của mình.
5.3 Xem xét lợi ích về tài chính
Lợi ích về tài chính cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến định hướng nghề nghiệp. Tài chính đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, quyết định khả năng của chúng ta trong việc đáp ứng nhu cầu và đạt được mục tiêu tài chính. Khi định hướng nghề nghiệp, việc xem xét mức lương, tiềm năng tăng thu nhập, cơ hội kinh doanh hoặc đầu tư, sự ổn định tài chính là quan trọng.
5.4 Xu hướng xã hội
Xu hướng xã hội bao gồm các giá trị, xu thế và ưu tiên trong xã hội. Bạn nên xem xét những lĩnh vực hoặc công việc phù hợp với xu hướng và giá trị của xã hội hiện tại. Ví dụ, các lĩnh vực liên quan đến công nghệ, môi trường, sức khỏe và phát triển cá nhân đang nhận được sự quan tâm, ưu tiên cao trong xã hội ngày nay. Điều này có thể giúp bạn chọn được một nghề nghiệp phù hợp với xu hướng và đáp ứng nhu cầu của xã hội.
6. Các bước tự định hướng nghề nghiệp cho bản thân
Các bước tự định hướng nghề nghiệp cho bản thân
Làm cách nào để tự định hướng nghề nghiệp cho bản thân? Hãy cùng JobsGO tìm hiểu ngay nào!
6.1 Vượt qua rào cản định hướng nghề nghiệp của gia đình và xã hội
Trước tiên, bạn cần phải vượt qua những rào cản định hướng nghề nghiệp của gia đình và xã hội. Hiện nay, tuy xã hội đã phát triển và văn minh nhưng vẫn còn tồn tại những quan điểm chưa đúng khi chọn nghề.
Chọn nghề theo truyền thống gia đình, theo mong muốn của bố mẹ
Chọn nghề theo xu hướng của bạn bè, người yêu
Chọn nghề theo “mác”, theo “nhãn”
Chọn nghề hot, dễ kiếm tiền
Chọn nghề mà không xem xét các điều kiện như kinh tế của gia đình, thời gian học nghề, đầu ra của nghề…
Tiếp theo, để chọn được nghề phù hợp bạn cần phải thực hiện được các bước quan trọng trong quá trình hướng nghiệp, đừng chờ đợi người khác định hướng nghề nghiệp cho mình.
6.2 Tìm hiểu các lĩnh vực nghề nghiệp trong xã hội
Để biết bản thân thích hợp với nghề nghiệp nào, việc đầu tiên bạn cần tìm hiểu các lĩnh vực nghề nghiệp trong xã hội. Vốn dĩ mỗi nghề nghiệp lại có rất nhiều việc làm khác nhau nhưng bạn cần nắm được những kiến thức tổng quát về các lĩnh vực.
6.3 Xác định thế mạnh của bản thân
Nhiều bạn trẻ có quan niệm rằng bản thân mình đam mê hay thích điều gì thì mình sẽ làm tốt điều đó nhưng thực tế nghiên cứu cho thấy rằng logic này là chưa hoàn toàn chính xác. Đáp án đúng phải là ngược lại, khi bạn có thế mạnh và làm tốt một việc gì thì bạn sẽ đam mê với công việc đó. Vì vậy, đề tự định hướng nghề nghiệp bạn cần xác định được thế mạnh của mình là gì. Bạn có thể dựa vào kết quả những việc làm bạn đã từng thành công trước đó hoặc nhờ đến sự đánh giá của bạn bè và người thân. Đôi khi lời khen của những người từng tiếp xúc với bạn sẽ cho bạn biết được thế mạnh của mình.
6.4 Tạo một danh sách các yếu tố liên quan đến nghề nghiệp bạn mong muốn
Bước thứ tư trong quy trình tự hướng nghiệp là việc bạn cần tạo ra một danh sách các yếu tố liên quan đến nghề nghiệp mà bạn mong muốn, sau khi đã tìm hiểu về các lĩnh vực ngành nghề trong xã hội. Như việc bạn thích một công việc có thể giao tiếp với nhiều người hay thiên về nghiên cứu, bạn thích mỗi trường làm việc năng động hay chuyên nghiệp, mức lương bạn mong muốn cho công việc là bao nhiêu…Càng liệt kê được nhiều câu hỏi và tự trả lời, bạn sẽ càng khám phá rõ hơn nghề nghiệp phù hợp với mình.
Tham gia vào các khóa học kỹ năng mềm để khám phá và trau dồi là một phương pháp rất tốt để hướng nghiệp và định vị bản thân. Những người thành công chỉ dùng 25% kiến thức chuyên môn còn 75% còn lại là nhờ vào những kỹ năng mềm mà họ học tập và tích lũy được. Bạn có thể tham gia vào các khóa học kỹ năng tại trường đại học, các câu lạc bộ hoặc bất kỳ một cộng đồng xã hội nào, khi đào sâu vào một kỹ năng bạn sẽ xác định được công việc tương lai mình muốn làm.
6.6 Tự trải nghiệm và khám phá
Cuối cùng, để tự định hướng nghề nghiệp cho bản thân trong tương lai, không gì bằng việc bạn tự mình trải nghiệm và khám phá. Hãy đi làm thêm ngay từ khi bạn còn ngôi trên ghế giảng đường đại học và lời khuyên dành cho bạn là nên thử nhiều lĩnh vực thay vì chỉ tập trung vào một việc làm. Đó là cách nhanh nhất và chính xác nhất để khám phá nghề nghiệp phù hợp với bản thân.
7. Khám phá công cụ và các bài test trắc nghiệm nghề nghiệp
Khám phá công cụ và các bài test trắc nghiệm nghề nghiệp
Công việc nào sẽ giúp bạn khai phá tiềm năng của bản thân và đạt được nhiều thành công? Hãy cùng JobsGO tham khảo công cụ, các bài trắc nghiệm dưới đây để khám phá nghề nghiệp phù hợp nhất với bạn nhé!
7.1 Trắc nghiệm nghề nghiệp Good & Co. (3 phút)
Trắc nghiệm nghề nghiệp Career Quiz Good & Co giúp bạn xác định tính cách và khả năng của bản thân phù hợp với công việc như thế nào. Qua đó, bạn có thể dễ dàng tìm kiếm nghề nghiệp mơ ước. Bằng cách phân tích câu trả lời của bạn, Career Quiz Good & Co sẽ cung cấp cho bạn các thông tin về:
Điểm mạnh, điểm yếu bản thân.
Phong cách lãnh đạo của bạn: cứng nhắc hay đồng cảm…
Tính cách của bạn: hướng nội hay hướng ngoại, tự tin hay tự ti…
Kiểu văn hóa của công ty phù hợp với cá tính của bạn: văn hóa nguyên tắc cứng nhắc hay văn hóa đề cao tính cá nhân….
Bạn sẽ nhận được một bàn phân tích chi tiết tất cả yếu tố trên sau khi hoàn thành bài test.
7.2 Trắc nghiệm 8 phong cách sáng tạo ( 5 phút)
The Creative Type là bài trắc nghiệm khám phá phong cách của bạn thuộc kiểu nào trong 8 loại hình sáng tạo sau:
Artist: Người nghệ sĩ tìm thấy sự sáng tạo từ những điều nhỏ nhất.
Thinker: Suy nghĩ sâu sắc, khả năng sáng tạo câu chuyện, thông điệp ý nghĩa.
Maker: Người kiến tạo, tầm nhìn đa chiều, có khả năng đối mặt, giải quyết rủi ro trong quá trình sáng tạo.
Producer: Phong cách sáng tạo theo chủ nghĩa hiện thực, ý tưởng gắn liền với thực tiễn.
Dreamer: Kẻ mộng mơ, sự kết hợp giữa cảm xúc và trí tưởng tượng, lòng vị tha và sự thấu cảm.
Innovator: Cải tiến, sáng tạo, đổi mới, giải quyết vấn đề theo cách mới, loại bỏ ý tưởng cũ.
Visionary: Luôn ngập tràn ý tưởng lớn, những người thuộc nhóm Visionary có khả năng nhìn thấy tiềm năng ở khắp mọi nơi.
Bài trắc nghiệm phù hợp với những bạn nào muốn theo đuổi nhóm ngành truyền thông, marketing, sáng tạo, báo chí,…
7.3 Career Explorer by Sokanu (30 phút)
Career Explorer thuần về nghề nghiệp sẽ giúp bạn trong quá trình tìm kiếm công việc phù hợp. Bài trắc nghiệm chia thành 3 phần: phong cách cá nhân, xu hướng nghề nghiệp và bằng cấp của bạn.
Bài test với nhiều câu hỏi đa dạng, phong phú với hơn 5000 ngành nghề. Các dữ liệu và thông tin được phát triển bởi Bộ lao động Hoa Kỳ.
7.4 Trắc nghiệm định hướng nghề nghiệp Holland (10 phút)
Holland Quiz dựa theo học thuyết nghề nghiệp của John Holland, được chia thành 6 nhóm, diễn tả ở hai phương diện: tính cách con người và môi trường làm việc.
R – Nhóm người Kỹ thuật: Ưa thích làm việc với máy móc, dụng cụ, cây cối, con vật hoặc các hoạt động ngoài trời.
I – Nhóm người Nghiên cứu: Thích quan sát, tìm tòi, điều tra, phân tích, đánh giá hoặc giải quyết vấn đề, tìm ra điều mới.
A – Nhóm người Nghệ thuật: Có khả năng nghệ thuật, sáng tác, trực giác mạnh và thích làm việc trong các tình huống linh hoạt, không có kế hoạch, họ luôn tràn ngập cảm hứng sáng tạo.
S – Nhóm người Xã hội: Nhóm người thích giúp đỡ mọi người, làm công việc có tính cộng đồng như tình nguyện, chăm sóc sức khỏe, quan tâm đến người khác.
E – Nhóm người Quản lý: Có khả năng lãnh đạo, thuyết phục người khác, chỉ huy đám đông, biết cách lãnh đạo và quản lý các tổ chức, lên kế hoạch.
C – Nghiệp vụ: Tỉ mỉ, cẩn thận, thích làm việc với dữ liệu, có khả năng làm công việc văn phòng, thống kê, thực hiện những công việc cần sự chăm chút, tỉ mỉ hoặc làm theo hướng dẫn của người khác.
7.5 Trắc nghiệm Buzz Quiz (5 phút)
Buzz Quiz sẽ giúp bạn hình dung tính cách của mình giống nhất với loài vật nào trong tự nhiên. Kết quả được chia thành 4 nhóm loài vật:
Động vật dưới biển.
Gấu.
Các loài chim.
Mèo.
Giả sử bạn thuộc nhóm mèo, thì tính cách của bạn sẽ là: tò mò, nhạy cảm, quan tâm, linh hoạt, thông minh. Khi ở vị trí lãnh đạo, bạn là người luôn quan tâm, lắng nghe ý kiến của mọi người, có trách nhiệm trong công việc, khuyến khích các thành viên tự do sáng tạo theo ý mình. Một lời khuyên dành cho sự nghiệp của bạn là: tập trung hoàn thành công việc hiện tại trước khi bắt đầu một dự án mới.
MBTI là bài trắc nghiệm tính cách rất nổi tiếng được sử dụng trong lựa chọn nghề nghiệp. Trong MBTI chia tính cách con người thành 16 nhóm, dựa trên 4 nhóm cơ bản, mỗi nhóm là lưỡng phân của 8 yếu tố chức năng, nhận thức. MBIT được ứng dụng trên toàn thế giới và đưa ra cái nhìn toàn diện về tích cách cá nhân, xu hướng công việc, lời khuyên trong cuộc sống. Tuy nhiên MBIT khá dài và mất kha khá thời gian để hoàn thành, bạn hãy chuẩn bị một tâm lý thoải mái, lựa chọn đáp án đúng với con người thật của bản thân để có kết quả đúng nhất.
VD: Những người thuộc nhóm INTP (hướng nội, trực giác, lý trí, linh hoạt) phù hợp với công việc kế toán, kiểm toán, kinh doanh, nhà triết học, nhà vật lý, nhà tâm lý học…
Bài trắc nghiệm được phát triển dựa trên lý thuyết của nhà tâm lý học William Moulton Marston. Theo ông, con người có 4 nhóm tính cách:
Dominance (nhóm lãnh đạo): Tự tin, cạnh tranh, luôn có xu hướng dẫn đầu, thẳng thắn.
Influence (nhóm ảnh hưởng): Có sức truyền cảm, thuyết phục, lạc quan, năng động.
Steadiness (nhóm kiên định): Kiên trì, nhẫn nại, có tính ổn định, cẩn thận, tỉ mỉ.
Compliance (nhóm nguyên tắc): Tuân thủ đúng quy định, chuẩn mực, luôn bình tĩnh, cầu toàn.
Mỗi cá nhân đều có 4 nhóm tính cách này tuy nhiên mức độ của mỗi người là khác nhau, có người thiên về nhóm này hơn và ngược lại. Phương pháp DISC sẽ dựa vào kết quả trắc nghiệm, chọn ra nhóm chiếm tỷ lệ cao nhất để xác định tính cách người dùng. DISC được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực quản lý nhân sự, tìm hiểu năng lực cá nhân và cả trong giao tiếp. Một tuýp để giao tiếp hiệu quả là hiểu đối tượng mình hướng đến thuộc nhóm nào trong 4 nhóm trên, từ đó đưa ra phương pháp giao tiếp hiệu quả và phù hợp với từng nhóm người.
La Bàn Hướng Nghiệp là một công cụ hướng nghiệp mới từ JobsGO, sử dụng phân tích dữ liệu lớn từ hơn 3 triệu hồ sơ xin việc. Bằng cách chọn ngành – trường, công cụ này cung cấp danh sách việc làm phổ biến sau khi tốt nghiệp và tỷ lệ thăng tiến của ngành sau 3-5 năm ra trường. Nó cũng thông tin về mức lương, kỹ năng cần thiết và tỷ lệ nam – nữ trong ngành, giúp bạn xác định tiềm năng phát triển và phù hợp với ngành nghề mong muốn.
8. Những điều cần tránh khi định hướng nghề nghiệp
Khi định hướng nghề nghiệp, có những điều bạn cần tránh để đảm bảo lựa chọn đúng đắn đó là:
Không dựa quá nhiều vào ý kiến người khác: Mặc dù lắng nghe ý kiến của người khác là quan trọng, nhưng hãy nhớ rằng quyết định nghề nghiệp là của bạn. Bạn hãy lắng nghe bản thân và tin tưởng vào khả năng, sở thích của mình.
Tránh chọn nghề chỉ vì tiền: Tài chính là yếu tố quan trọng, nhưng không nên đặt tiền bạc lên hàng đầu. Bạn hãy xem xét cả yếu tố sự hài lòng, đam mê và phù hợp với bản thân khi lựa chọn nghề nghiệp.
Không bỏ qua khả năng phát triển, thay đổi: Xã hội và thị trường lao động liên tục thay đổi. Bạn hãy lựa chọn một ngành nghề có tiềm năng phát triển và cơ hội thay đổi, đảm bảo bạn có thể thích nghi, tiến xa trong sự nghiệp.
Tránh lựa chọn chỉ dựa trên xu hướng xã hội: Mặc dù xu hướng xã hội có thể ảnh hưởng đến định hướng nghề nghiệp, nhưng bạn không nên chọn một ngành chỉ vì nó đang thịnh hành. Bạn hãy xem xét sở thích, kỹ năng và khả năng cá nhân của bạn để tìm ngành phù hợp nhất.
Không bỏ qua tìm hiểu và thử nghiệm: Trước khi đưa ra quyết định cuối cùng, bạn hãy tìm hiểu kỹ về ngành nghề, nắm bắt cơ hội thực tế như thực tập hoặc làm việc tạm thời để có cái nhìn rõ ràng hơn về công việc và môi trường làm việc.
Trên đây là thông tin giải đáp “định hướng nghề nghiệp là gì?” cùng các bài trắc nghiệm nghề nghiệp khác nhau mà JobsGO đề xuất cho bạn đọc. Bên cạnh việc tìm được công việc yêu thích, mỗi chúng ta hãy luôn kiên trì, cố gắng từng bước và nhẫn nại để đạt được thành công nghề nghiệp trong tương lai, bạn nhé!
