Văn hóa ứng xử là một trong những truyền thống có từ lâu đời tại Việt Nam. Thế nhưng không phải ai cũng biết rõ văn hóa ứng xử là gì và áp dụng một cách đúng đắn. Vậy thì trong bài viết này, JobsGO sẽ chia sẻ đến bạn đọc thông tin hữu ích, giá trị nhất liên quan đến văn hóa ứng xử.
Văn hóa ứng xử được hiểu là tập hợp các quy tắc, giá trị, thói quen và nghi lễ của một nhóm hay một xã hội trong cách họ ứng xử với nhau và với người khác. Những điều này được thể hiện qua lời nói, cử chỉ, hành vi, tốc độ xử lý vấn đề hay tính cách, trình độ của một con người.
Văn hóa ứng xử là gì?
Văn hóa ứng xử đề cập đến những chuẩn mực đạo đức, xã hội, cách cư xử,… thông thường trong các hoàn cảnh khác nhau. Đây chính là giá trị cốt lõi phản ánh tư tưởng và giá trị của một xã hội, là phần quan trọng của bản sắc văn hóa dân tộc, quốc gia. Các quy tắc ứng xử được hình thành dựa trên nhiều yếu tố bao gồm lịch sử, truyền thống, tôn giáo, giáo dục và môi trường sống.
Tại Việt Nam, văn hóa ứng xử mang những đặc trưng riêng biệt, thể hiện ở những vấn đề sau:
Tôn trọng người khác: Người Việt Nam coi trọng sự tôn trọng đối với người khác, đặc biệt là người lớn tuổi. Trong giao tiếp, họ thường sử dụng các từ ngữ lịch sự và tránh làm phiền người khác.
Chào hỏi: Người Việt Nam thường sử dụng câu “xin chào” và “xin lỗi” để bày tỏ sự lễ phép, tôn trọng.
Ăn uống: Truyền thống của người Việt là ăn uống tại bàn và chia sẻ đồ ăn với nhau. Trong bữa ăn, họ thường ăn chậm và lịch sự, không nói chuyện quá nhiều.
Thái độ giúp đỡ: Người Việt Nam có truyền thống giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn không chỉ trong gia đình mà còn cả bên ngoài cộng đồng.
Thái độ chia sẻ: Người Việt thường có tinh thần chia sẻ và quan tâm đến những người xung quanh.
Tuy nhiên, những đặc trưng này có thể khác nhau tùy theo vùng miền, địa phương,… của người Việt Nam.
Đặc trưng văn hóa ứng xử của người Việt Nam
3. Vai trò của văn hóa ứng xử
Văn hóa ứng xử đóng vai trò vô cùng quan trọng trong gia đình, trường học, môi trường làm việc và cả xã hội. Vậy cụ thể vai trò đó thể hiện như thế nào?
3.1 Trong gia đình
Văn hóa ứng xử trong gia đình góp phần định hình và phát triển các giá trị đạo đức, chuẩn mực, thói quen tốt cũng như cách cư xử đúng đắn, tốt đẹp cho con cái. Điều này giúp trẻ học hỏi cách tôn trọng, lắng nghe và chia sẻ với những người xung quanh. Nó còn giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và hình thành tính tự lập.
Văn hóa ứng xử tạo nên sự ổn định và đoàn kết trong gia đình. Các thành viên trong gia đình sẽ tránh những hành động hoặc lời nói gây ra xung đột, tạo ra sự đồng thuận, thống nhất trong các quyết định quan trọng của gia đình.
Ngoài ra, văn hóa ứng xử còn là yếu tố định hướng cho trẻ em về giá trị đạo đức và ý thức cộng đồng. Những giá trị này sẽ được truyền đạt từ cha mẹ đến con cái và trở thành nền tảng cho việc hình thành tư tưởng và đạo đức cho con người.
3.2 Tại nơi công sở
Văn hóa ứng xử tại nơi công sở đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì một môi trường làm việc chuyên nghiệp, tôn trọng và giúp đỡ nhau. Cụ thể đó là:
Tạo sự tôn trọng: Văn hóa ứng xử giúp tạo sự tôn trọng giữa các đồng nghiệp, mang đến một môi trường làm việc chuyên nghiệp và tránh gây ra các xung đột không cần thiết.
Tôn trọng văn hóa địa phương: Văn hóa ứng xử tại nơi công sở cũng có thể liên quan đến tôn trọng các giá trị văn hóa địa phương, giúp xây dựng mối quan hệ tốt với đối tác và khách hàng.
Tạo sự chuyên nghiệp: Văn hóa ứng xử giúp tạo sự chuyên nghiệp trong công việc, từ cách thức giao tiếp đến cách ứng xử và thể hiện bản thân tại nơi công sở.
Giải quyết xung đột: Văn hóa ứng xử giúp giải quyết các xung đột và khó khăn trong công việc một cách khéo léo, lịch sự.
Tạo ra môi trường làm việc thoải mái: Văn hóa ứng xử giúp tạo ra một môi trường làm việc thoải mái, từ đó các nhân viên sẽ làm việc hiệu quả hơn.
Phát triển kỹ năng giao tiếp: Văn hóa ứng xử tại nơi công sở cũng giúp phát triển kỹ năng giao tiếp, giúp nhân viên tạo ra mối quan hệ chuyên nghiệp và giúp công ty phát triển.
Văn hóa ứng xử góp phần tạo ra một môi trường học tập lành mạnh, giúp học sinh và giáo viên cảm thấy an toàn, tôn trọng, hỗ trợ lẫn nhau. Một số vai trò của văn hóa ứng xử tại trường học là:
Tạo sự tôn trọng: Văn hóa ứng xử giúp tạo sự tôn trọng giữa các học sinh và giáo viên.
Giúp phát triển kỹ năng xã hội: Văn hóa ứng xử tại trường học giúp học sinh phát triển kỹ năng xã hội, họ có thể học cách giao tiếp và làm việc trong nhóm, hỗ trợ, đồng cảm với người khác.
Giải quyết xung đột: Văn hóa ứng xử giúp giải quyết các xung đột giữa các học sinh một cách văn minh, tạo ra một môi trường học tập lành mạnh.
Tạo sự an toàn: Văn hóa ứng xử mang đến một môi trường học tập an toàn, giúp học sinh và giáo viên cảm thấy yên tâm, tin tưởng.
Tạo ra một môi trường học tập chuyên nghiệp: Văn hóa ứng xử tại trường học cũng giúp tạo ra một môi trường học tập chuyên nghiệp, giúp các học sinh học tập hiệu quả hơn.
3.4 Ngoài xã hội
Đối với xã hội, văn hóa ứng xử giúp tạo ra một môi trường sống lành mạnh, hòa bình và phát triển đó là:
Xây dựng các mối quan hệ tốt: Văn hóa ứng xử giúp xây dựng các mối quan hệ tốt giữa con người, giúp chúng ta hiểu và đồng cảm với những người khác, hỗ trợ nhau trong khi gặp khó khăn.
Tôn trọng các giá trị văn hóa địa phương: Xã hội có rất nhiều người thuộc các địa phương, dân tộc với nền văn hóa khác nhau. Và văn hóa ứng xử sẽ giúp chúng ta hiểu, tôn trọng những giá trị văn hóa đó, góp phần xây dựng mối quan hệ tốt với những người khác.
Giải quyết các vấn đề xã hội: Văn hóa ứng xử cũng có vai trò trong việc giải quyết các vấn đề xã hội như phân biệt chủng tộc, giới tính, bạo lực, tệ nạn xã hội, khủng hoảng đất đai,…
Tạo sự hòa thuận và hòa bình: Văn hóa ứng xử giúp tạo ra sự hòa thuận, hòa bình và tình đoàn kết giữa các thành viên trong xã hội, xây dựng một môi trường sống an toàn, hạnh phúc và tiến bộ.
4. Tìm hiểu về văn hóa ứng xử tại doanh nghiệp
Trong các doanh nghiệp, việc xây dựng văn hóa ứng xử tốt là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu, tại sao lại như vậy? Và các quy tắc ứng xử trong doanh nghiệp là gì? Cùng tìm hiểu ở nội dung dưới đây bạn nhé.
Tìm hiểu về văn hóa ứng xử trong doanh nghiệp
4.1 Tại sao doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa ứng xử tốt?
Việc xây dựng văn hóa ứng xử là cần thiết vì nó có thể giúp doanh nghiệp:
Tạo dựng hình ảnh: Khi doanh nghiệp có văn hóa ứng xử tốt, nó có thể giúp xây dựng hình ảnh đáng tin cậy, khách hàng sẽ cảm thấy yên tâm và tin tưởng hơn khi giao dịch. Điều này giúp doanh nghiệp tăng cường danh tiếng và giữ chân khách hàng hiện tại, đồng thời thu hút được những khách hàng mới.
Tạo sự gắn kết: văn hóa ứng xử tốt còn giúp tạo sự đồng thuận và đoàn kết trong đội ngũ nhân viên. Những nhân viên làm việc trong môi trường tốt thường có tinh thần đoàn kết, tập trung và hướng đến mục tiêu chung. Điều này giúp tăng cường sức mạnh của đội ngũ lao động và đóng góp vào sự thành công của doanh nghiệp.
Tăng năng suất làm việc: một doanh nghiệp có văn hóa ứng xử tốt sẽ giúp nhân viên có tinh thần làm việc chuyên nghiệp, kỷ luật, tôn trọng người khác và có trách nhiệm với công việc của mình. Họ sẽ cảm thấy đồng thuận với các giá trị và quy tắc của doanh nghiệp và có thể tự động hóa quy trình làm việc của mình nhằm tối đa hóa năng suất.
Nâng cao trình độ nhân viên: Văn hóa ứng xử trong doanh nghiệp giúp nâng cao trình độ của nhân viên bởi nó tạo ra một môi trường làm việc chuyên nghiệp, nơi mà các nhân viên có thể học hỏi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp và lãnh đạo của mình.
Thu hút và giữ chân nhân tài: một doanh nghiệp có văn hóa ứng xử tốt sẽ dễ dàng thu hút và giữ chân nhân tài bởi nó tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nơi mà các nhân viên cảm thấy được tôn trọng, đánh giá cao và động viên để phát triển bản thân.
4.2 Quy tắc ứng xử trong doanh nghiệp
Quy tắc ứng xử trong doanh nghiệp là những nguyên tắc và quy định được định ra để đảm bảo chuẩn mực đạo đức, sự tôn trọng trong môi trường làm việc. Những quy tắc này giúp xây dựng một văn hóa doanh nghiệp tích cực, thúc đẩy sự tương tác giữa mọi người với nhau. Dưới đây là một số quy tắc ứng xử cơ bản trong doanh nghiệp:
Tôn trọng: Tôn trọng là một nguyên tắc quan trọng trong mối quan hệ của một doanh nghiệp. Tất cả mọi người trong doanh nghiệp từ lãnh đạo đến nhân viên đều phải có sự tôn trọng nhất định với nhau.
Tính trung thực: Mọi người luôn phải trung thực, nhất là trong công việc, tuyệt đối không gian dối gây ảnh hưởng đến hoạt động chung của doanh nghiệp.
Tránh gây gổ: Đôi khi các xung đột có thể xảy ra trong môi trường làm việc. Tuy nhiên, mọi người nên tránh gây gổ và giải quyết vấn đề một cách lịch sự, hiệu quả.
Tính chuyên nghiệp: Sự chuyên nghiệp bao gồm cách lựa chọn trang phục, nói chuyện, viết thư, tương tác,… với mọi người. Các nhân viên nên có hành vi đúng mực để giữ cho doanh nghiệp luôn ở mức độ chuyên nghiệp cao.
Không phân biệt đối xử: Không phân biệt đối xử giữa những nhân viên, đồng nghiệp là rất quan trọng. Mọi người nên được đối xử bình đẳng, bất kể chức vụ, giới tính, tôn giáo, quốc tịch hay bất kỳ yếu tố nào khác.
Giữ bí mật: Giữ bí mật là một phần quan trọng trong kinh doanh. Nhân viên nên biết giữ bí mật về thông tin doanh nghiệp và khách hàng.
Điều chỉnh hành vi: Nếu có nhân viên hoặc đối tác kinh doanh không tuân thủ quy tắc ứng xử trong doanh nghiệp, nhà quản lý, lãnh đạo cần phải điều chỉnh hành vi của họ một cách đúng đắn. Điều này giúp bảo vệ uy tín và tôn trọng đối với doanh nghiệp.
Tôn trọng tài sản: Nhân viên cần phải biết cách sử dụng và bảo vệ tài sản của doanh nghiệp một cách cẩn thận.
Tôn trọng môi trường: Doanh nghiệp cần phải đảm bảo các hoạt động không gây ảnh hưởng đến môi trường và tuân thủ các quy định liên quan đến bảo vệ môi trường.
Vấn đề văn hóa ứng xử của giới trẻ luôn nhận được rất nhiều sự quan tâm của xã hội hiện nay. Vậy thực trạng này như thế nào? Làm sao để để khắc phục những điều hạn chế còn tồn đọng?
5.1 Thực trạng văn hóa ứng xử của giới trẻ
Thực trạng văn hóa ứng xử của giới trẻ hiện nay khá phức tạp, tuy nhiên đa phần lại đi theo chiều hướng không tích cực. Dưới đây là một số điểm đáng chú ý:
Sự lệch lạc giữa văn hóa truyền thống và văn hóa hiện đại: Trong một số trường hợp, giới trẻ có xu hướng thể hiện sự phản kháng và phản đối với những quy tắc ứng xử truyền thống để “chạy” theo văn hóa hiện đại có phần vượt mức quy chuẩn.
Sự ảnh hưởng của công nghệ và truyền thông: Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ và truyền thông, giới trẻ có thể dễ dàng tiếp cận với các nền văn hóa khác nhau và bị ảnh hưởng bởi những giá trị khác nhau. Một số hành vi, thái độ thiếu tôn trọng, thiếu suy nghĩ và không có trách nhiệm có thể được lan truyền nhanh chóng qua mạng xã hội hay các phương tiện truyền thông khác.
Sự thiếu kiểm soát và tự quản trong hành vi: Một số bạn trẻ hiện nay có xu hướng thể hiện sự thiếu kiểm soát và tự quản trong hành vi của mình, gây ra những hậu quả nghiêm trọng như tai nạn giao thông, mất an toàn, vi phạm pháp luật, xâm phạm đến tôn giáo và văn hóa của người khác.
Thiếu khả năng giao tiếp và thương lượng: Nhiều bạn trẻ gặp khó khăn trong việc giao tiếp và thương lượng với những người khác, điều này có thể dẫn đến các xung đột và mâu thuẫn.
Thiếu nhận thức về giá trị tôn trọng và đạo đức: Không ít bạn trẻ thiếu nhận thức về giá trị tôn trọng và đạo đức, điều này có thể dẫn đến các hành vi bất lịch sự trong giao tiếp và hành xử với người khác.
5.2 Làm sao để khắc phục tình trạng ứng xử thiếu văn hóa?
Để khắc phục tình trạng ứng xử thiếu văn hóa, chúng ta cần thực hiện các biện pháp như:
Tăng cường giáo dục về văn hóa ứng xử bằng cách giáo dục, huấn luyện cho các cá nhân về các giá trị văn hóa ứng xử bao gồm tôn trọng, đạo đức, trách nhiệm, kiên nhẫn,…
Tạo ra môi trường lành mạnh, cổ vũ tinh thần trách nhiệm, tích cực, khuyến khích sự hợp tác và sự tôn trọng lẫn nhau.
Áp dụng các quy định pháp luật nghiêm ngặt đối với các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử, từ đó tạo ra tác động giáo dục đối với cộng đồng.
Tạo ra một môi trường làm việc tốt, khuyến khích sự tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau.
Đổi mới và sáng tạo trong giáo dục phù hợp với tình hình thực tế và những thách thức của giới trẻ ngày nay. Các phương pháp đổi mới và sáng tạo có thể giúp tăng cường sự tò mò, khám phá và sự tiếp thu của giới trẻ.
Mong rằng bài viết trên đã giúp các bạn giải đáp được thắc mắc “văn hóa ứng xử là gì?” cùng các vấn đề xoay quanh văn hóa ứng xử. Hãy luôn cố gắng xây dựng, thực hiện những điều tốt đẹp nhất về văn hóa, tạo ra môi trường làm việc, xã hội lành mạnh, phát triển bạn nhé.
Hồng Nguyễn
