20+ bài học kinh doanh dành cho người khởi nghiệp

Mọi người vẫn thường nói với nhau rằng: “Thương trường như chiến trường”. Trong kinh doanh chỉ có thắng – bại. Vậy nên, muốn thành công thì phải thật bản lĩnh và có những bài học kinh doanh cho riêng mình. Dưới đây là 20+ bài học kinh doanh đắt giá mà bạn có thể tham khảo khi dấn thân vào lĩnh vực này.

1. Luôn có niềm tin vào bản thân

Khởi nghiệp là một hành trình đầy thử thách và chông gai. Sẽ có lúc bạn gặp thất bại, bị người khác nghi ngờ hoặc thậm chí là tự mình nản chí. Bài học đầu tiên và quan trọng nhất là bạn phải luôn có niềm tin sắt đá vào bản thân. Niềm tin này không chỉ là sự lạc quan mà còn là sự hiểu rõ giá trị và năng lực của mình.

Khi bạn tin vào ý tưởng, tin vào khả năng giải quyết vấn đề của mình, bạn sẽ có đủ động lực và sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn. Nếu ngay cả bạn còn không tin vào chính mình, làm sao bạn có thể thuyết phục khách hàng, nhà đầu tư hay cộng sự tin vào doanh nghiệp của bạn?

Nhìn vào những người sáng lập các tập đoàn lớn, họ đều phải trải qua giai đoạn bị từ chối hàng chục lần. Nếu J.K. Rowling không tin vào cuốn sách Harry Potter của mình sau khi bị nhiều nhà xuất bản từ chối, chúng ta đã không có một thế giới phép thuật huyền thoại.

Những bài học kinh doanh cho người mới bắt đầu

2. Tư duy phải khác biệt

Thị trường ngày nay cực kỳ cạnh tranh, bạn không thể thành công nếu chỉ “bắt chước” hay làm theo những lối mòn đã có. Tư duy khác biệt tức là bạn phải tìm ra một giải pháp độc đáo để giải quyết vấn đề của khách hàng, hoặc cung cấp một trải nghiệm mới mẻ mà đối thủ chưa có. Hãy suy nghĩ ngoài khuôn khổ, đừng ngại đặt câu hỏi “tại sao không?” và tìm kiếm “đại dương xanh” (thị trường chưa bị cạnh tranh). Sự khác biệt này chính là lợi thế cạnh tranh giúp thương hiệu của bạn nổi bật và in sâu vào tâm trí khách hàng.

>>> Xem thêm: Dự án startup là gì?

3. Kinh doanh có đạo đức

Đạo đức kinh doanh là yếu tố cốt lõi để doanh nghiệp phát triển bền vững. Kinh doanh có đạo đức không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là sự minh bạch, trung thực trong mọi giao dịch, đặt lợi ích của khách hàng và cộng đồng lên hàng đầu.

Một doanh nghiệp thiếu đạo đức có thể kiếm được lợi nhuận nhanh chóng, nhưng sẽ mất đi sự tin tưởng – tài sản vô giá và khó xây dựng lại nhất. Khi khách hàng tin tưởng vào chất lượng sản phẩm và sự tử tế của bạn, họ sẽ trở thành khách hàng trung thành, sẵn sàng giới thiệu bạn bè và bảo vệ thương hiệu của bạn.

Các thương hiệu lớn như Patagonia luôn cam kết về tính bền vững và trách nhiệm xã hội. Họ không chỉ bán quần áo mà còn bán sự cam kết bảo vệ môi trường, điều này khiến khách hàng sẵn sàng trả giá cao hơn vì họ tin vào giá trị đạo đức mà công ty mang lại.

4. Lựa chọn sản phẩm phù hợp

Bạn không thể bán thứ bạn thích mà phải bán thứ thị trường cần. Lựa chọn sản phẩm phù hợp đòi hỏi bạn phải nghiên cứu kỹ lưỡng để xác định:

• Vấn đề nào đang tồn tại mà sản phẩm/dịch vụ của bạn có thể giải quyết tốt nhất?
• Khách hàng mục tiêu của bạn là ai và họ sẵn sàng trả tiền cho giải pháp này không?
• Sản phẩm của bạn có đủ đặc điểm độc đáo để cạnh tranh không?

Đừng ôm đồm quá nhiều, hãy tập trung vào một sản phẩm chủ lực giải quyết “nỗi đau” lớn của một nhóm khách hàng cụ thể trước.

Chẳng hạn, nếu bạn thấy khu vực của mình có nhiều người trẻ bận rộn không có thời gian nấu ăn, việc kinh doanh các bữa ăn sạch, đóng hộp sẵn sẽ là một lựa chọn sản phẩm phù hợp hơn là mở một nhà hàng ăn uống truyền thống.

Luôn phải lựa chọn sản phẩm phù hợp là một bài học về kinh doanh bạn cần nhớ

5. Thay đổi theo thị trường

Thế giới kinh doanh luôn vận động và thay đổi không ngừng. Nếu bạn cố chấp giữ nguyên cách làm cũ, doanh nghiệp của bạn sẽ nhanh chóng bị bỏ lại phía sau. Sự thay đổi theo thị trường là khả năng lắng nghe, học hỏi và điều chỉnh chiến lược, sản phẩm hoặc mô hình kinh doanh một cách kịp thời. Hãy luôn cập nhật xu hướng công nghệ, thói quen tiêu dùng mới, và đừng ngại thử nghiệm cái mới. Sự linh hoạt giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong mọi điều kiện, đặc biệt là khi khủng hoảng xảy ra.

Minh chứng cho điều này là Netflix ban đầu chỉ là dịch vụ cho thuê đĩa DVD qua bưu điện. Khi nhận thấy xu hướng Internet và nhu cầu xem phim trực tuyến tăng lên, họ đã nhanh chóng chuyển đổi sang nền tảng streaming, tạo ra một đế chế giải trí kỹ thuật số khổng lồ như ngày nay, hoàn toàn từ bỏ mô hình kinh doanh ban đầu.

>>> Xem thêm: Ngành quản trị kinh doanh

6. Lấy mục tiêu làm trọng tâm

Trong kinh doanh, việc lấy mục tiêu làm trọng tâm là kim chỉ nam cho mọi hành động. Mục tiêu rõ ràng giống như một chiếc la bàn giúp bạn và đội ngũ không bị lạc lối. Đừng chỉ làm việc chăm chỉ, mà hãy làm việc thông minh và có định hướng. Bạn cần phải xác định rõ:

• Mục tiêu ngắn hạn (tuần/tháng) là gì?
• Mục tiêu trung hạn (quý/năm) là gì?
• Tầm nhìn dài hạn (3-5 năm) của doanh nghiệp bạn là gì?

Mỗi quyết định, mỗi dự án đều phải được đánh giá dựa trên câu hỏi: “Nó có giúp chúng ta tiến gần hơn đến mục tiêu đã định không?”.

Ví dụ: Nếu mục tiêu của bạn trong quý này là tăng 20% doanh số bán hàng trực tuyến, thì mọi hoạt động (quảng cáo, viết nội dung, tối ưu website) phải tập trung vào việc thu hút và chuyển đổi khách truy cập thành khách hàng. Nếu có ai đó đề xuất một dự án không liên quan, bạn cần thẳng thắn từ chối để giữ sự tập trung.

7. Quản lý tài chính tốt

Tiền là máu của doanh nghiệp. Rất nhiều startup thất bại không phải vì thiếu ý tưởng hay sản phẩm dở, mà vì quản lý tài chính yếu kém. Là người mới bắt đầu, bạn phải cực kỳ kỷ luật trong việc theo dõi dòng tiền, kiểm soát chi phí và lập ngân sách. Hãy luôn biết rõ bạn đang kiếm được bao nhiêu, chi tiêu vào những gì, và quan trọng là, bạn có thể sống sót được bao lâu nữa nếu doanh thu không như kỳ vọng. Quản lý tài chính tốt giúp bạn đưa ra các quyết định đầu tư chính xác và chuẩn bị cho những tình huống bất ngờ.

Ví dụ: Một nhà hàng mới mở cần theo dõi chặt chẽ chi phí nguyên vật liệu và chi phí thuê nhân viên. Nếu bạn nhận thấy chi phí nguyên vật liệu đang tăng cao hơn dự kiến mà giá bán không đổi, bạn cần điều chỉnh ngay lập tức (tìm nhà cung cấp mới, thay đổi menu) thay vì đợi đến cuối tháng mới tá hỏa vì lỗ.

8. Biết quản lý con người

Khi doanh nghiệp lớn mạnh, bạn không thể làm mọi thứ một mình. Quản lý con người là nghệ thuật xây dựng một đội ngũ không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn có chung văn hóa và mục tiêu. Điều này bao gồm việc tuyển dụng đúng người, trao quyền cho họ, và tạo ra một môi trường để họ có thể phát huy tối đa năng lực. Một nhà lãnh đạo giỏi không phải là người làm mọi thứ mà là người biết cách truyền cảm hứng và dẫn dắt để cả đội cùng nhau đạt được thành công.

Chẳng hạn: Thay vì tự tay kiểm tra từng email của nhân viên marketing, bạn nên thiết lập quy trình và mục tiêu rõ ràng (ví dụ: tỷ lệ mở email phải đạt 30%). Sau đó, bạn chỉ cần theo dõi kết quả, đưa ra phản hồi và để họ tự chịu trách nhiệm về công việc của mình.

>>> Xem thêm: 5 bước xây dựng KPI cho nhân viên kinh doanh

Các bài học hay về kinh doanh bạn nên ghi nhớ

9. Coi trọng thời gian

Trong kinh doanh, thời gian là vàng. Việc coi trọng thời gian không chỉ dừng lại ở việc đúng giờ, mà còn là cách bạn phân bổ và sử dụng 24 giờ mỗi ngày để tạo ra giá trị lớn nhất. Hãy ưu tiên những công việc quan trọng thay vì những việc gấp gáp nhưng ít giá trị. Học cách nói “Không” với những cuộc họp vô bổ hoặc những yêu cầu làm xao nhãng khỏi mục tiêu chính. Tốc độ ra quyết định và triển khai là lợi thế cạnh tranh sống còn của người khởi nghiệp.

Bạn có thể áp dụng quy tắc “2 phút” (nếu việc gì có thể hoàn thành trong vòng 2 phút, hãy làm ngay lập tức) để giải quyết các nhiệm vụ nhỏ. Đồng thời, hãy dành các khối thời gian lớn (ví dụ: 2-3 tiếng không bị gián đoạn) cho các công việc tư duy chiến lược, quan trọng nhất.

10. Đừng quá “mơ tưởng” sự hoàn hảo

Rất nhiều người khởi nghiệp mắc kẹt ở giai đoạn chuẩn bị vì họ cứ mãi theo đuổi sự hoàn hảo. Họ muốn sản phẩm phải thật “hoàn hảo”, website phải thật “tuyệt vời” trước khi ra mắt.

Tuy nhiên, trong kinh doanh, tốc độ quan trọng hơn sự hoàn hảo tuyệt đối. Triết lý “ra mắt sớm, cải tiến liên tục” sẽ giúp bạn có được phản hồi thực tế từ thị trường càng nhanh càng tốt. Sản phẩm đầu tiên của bạn chỉ cần là sản phẩm Khả dụng tối thiểu (MVP) để kiểm chứng ý tưởng. Sau đó, bạn sẽ liên tục lắng nghe khách hàng và điều chỉnh.

Điển hình như Facebook thời kỳ đầu là một website cực kỳ đơn giản, chỉ là một công cụ kết nối bạn bè đại học, với giao diện còn rất thô sơ. Nếu Mark Zuckerberg đợi đến khi có đầy đủ mọi tính năng như bây giờ mới ra mắt, có lẽ đã có đối thủ khác vượt lên trước. Hãy để thị trường dạy cho bạn cách hoàn thiện sản phẩm.

>>> Xem thêm: Top 5 mẫu lời chào bán hàng online thu hút khách hàng

11. Tiết kiệm đúng – đầu tư đúng

Đây là một bài học về sự cân bằng tài chính. Tiết kiệm đúng không có nghĩa là keo kiệt một cách mù quáng; đó là việc cắt giảm những khoản chi phí không tạo ra giá trị hoặc những chi tiêu lãng phí.

Ngược lại, đầu tư đúng là việc bạn sẵn sàng chi tiền vào những lĩnh vực mang lại hiệu quả sinh lời cao và hỗ trợ mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp. Một người mới khởi nghiệp cần phải biết rõ: đâu là chi phí phải cắt (ví dụ: văn phòng quá lớn), và đâu là chi phí phải chi (ví dụ: công nghệ, marketing hiệu quả, phát triển nhân sự cốt lõi).

Ví dụ: Thay vì thuê một văn phòng đắt đỏ ở trung tâm thành phố khi mới chỉ có vài người, bạn nên tiết kiệm chi phí đó. Số tiền tiết kiệm được, bạn nên đầu tư đúng vào việc xây dựng một hệ thống phần mềm quản lý bán hàng hiệu quả hoặc một chiến dịch quảng cáo kỹ thuật số để tiếp cận khách hàng tiềm năng.

12. Có chiến lược đề phòng rủi ro

Kinh doanh luôn đi kèm với rủi ro, từ sự cố sản phẩm, biến động thị trường, cho đến khủng hoảng truyền thông. Chiến lược đề phòng rủi ro là việc bạn phải nhận diện trước các mối đe dọa tiềm tàng và chuẩn bị kế hoạch dự phòng để giảm thiểu thiệt hại. Đừng đợi đến khi vấn đề xảy ra mới bắt đầu lo lắng. Việc này bao gồm cả bảo hiểm, quy trình an toàn, và kế hoạch truyền thông khẩn cấp. Rủi ro không thể tránh khỏi, nhưng bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu tác động của nó.

Ví dụ: Nếu bạn kinh doanh nhà hàng, một rủi ro tiềm ẩn là việc đứt gãy nguồn cung cấp nguyên liệu sạch. Chiến lược đề phòng rủi ro ở đây là việc bạn thiết lập mối quan hệ với ít nhất hai nhà cung cấp chính thay vì chỉ phụ thuộc vào một người, đảm bảo bạn luôn có nguồn hàng dự trữ và chất lượng ổn định.

>>> Xem thêm: Mẫu nội dung kịch bản bán hàng qua điện thoại chuyên nghiệp và hiệu quả

Xây dựng chiến lược đề phòng rủi ro – một bài học khởi nghiệp kinh doanh

13. Tạo sự uy tín

Uy tín là tài sản vô hình và vô giá nhất của một doanh nghiệp . Uy tín được xây dựng từ sự trung thực trong lời nói và nhất quán trong hành động. Bạn phải luôn giữ lời hứa với khách hàng, đối tác và nhân viên. Uy tín không chỉ đến từ chất lượng sản phẩm mà còn từ cách bạn giải quyết các vấn đề và xử lý khiếu nại. Khi bạn có uy tín, khách hàng sẽ tin tưởng bạn, sẵn sàng mua hàng lặp lại, và thậm chí chấp nhận rủi ro khi dùng thử sản phẩm mới của bạn.

14. Nắm bắt tin tức nhạy bén và cơ hội kinh doanh

Thế giới luôn thay đổi, và cơ hội kinh doanh thường xuất hiện dưới dạng những xu hướng mới nổi hoặc những vấn đề chưa được giải quyết. Người khởi nghiệp cần phải có sự nhạy bén để liên tục cập nhật tin tức, phân tích các thay đổi về công nghệ, chính sách, và hành vi người tiêu dùng. Bạn phải là người đầu tiên nhìn thấy “vết nứt” trên thị trường để điền vào đó. Việc nắm bắt tin tức nhạy bén cho phép bạn thay đổi chiến lược kịp thời hoặc đầu tư vào những lĩnh vực mới trước khi đối thủ nhận ra.

15. Xây dựng và duy trì mối quan hệ kinh doanh

Kinh doanh không phải là một cuộc chơi đơn độc. Mối quan hệ là nguồn lực quý giá bao gồm khách hàng, nhà cung cấp, đối tác, nhà đầu tư, cả đối thủ cạnh tranh. Việc xây dựng và duy trì những mối quan hệ này đòi hỏi sự chân thành, cho đi và hỗ trợ lẫn nhau. Những mối quan hệ tốt có thể mang lại nguồn vốn, lời khuyên chuyên môn, cơ hội hợp tác mới hoặc thậm chí là sự hỗ trợ trong lúc khó khăn.

Hãy thường xuyên tham gia các sự kiện của ngành, không chỉ để bán hàng mà còn để lắng nghe và học hỏi. Một mối quan hệ thân thiết với nhà cung cấp có thể giúp bạn nhận được mức giá tốt hơn, thời hạn thanh toán linh hoạt hơn, hoặc thông tin độc quyền về sản phẩm mới, giúp bạn có lợi thế hơn so với đối thủ.

16. Không phải tiền nào cũng đáng kiếm

Khi mới khởi nghiệp, bạn dễ bị cám dỗ bởi bất kỳ cơ hội kiếm tiền nào. Tuy nhiên, bài học “không phải tiền nào cũng đáng kiếm” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ thương hiệu, đạo đức và sự tập trung của bạn. Đừng chạy theo những hợp đồng hoặc dự án mang lại lợi nhuận ngắn hạn nhưng lại làm tổn hại đến danh tiếng, tiêu tốn quá nhiều nguồn lực hoặc làm bạn xao nhãng khỏi khách hàng mục tiêu cốt lõi. Hãy luôn tự hỏi: Khoản tiền này có đi đôi với giá trị và tầm nhìn dài hạn của doanh nghiệp không?

>>> Xem thêm: Nên cúng khai trương như thế nào?

Kinh doanh cần chú ý đến sự phát triển lâu dài, đừng chỉ nhìn cái lợi trước mắt

17. Thuê người ngoài làm việc

Là người khởi nghiệp, bạn cần phải tách bạch giữa các mối quan hệ cá nhân (gia đình, bạn bè) và công việc kinh doanh . Mặc dù việc thuê người nhà có thể giúp bạn tiết kiệm chi phí ban đầu, nhưng nó thường dẫn đến các vấn đề phức tạp về quản lý, đánh giá hiệu suất kém khách quan, và dễ phá vỡ cấu trúc chuyên nghiệp của công ty.

Hãy tuyển dụng dựa trên năng lực và kinh nghiệm để đảm bảo chất lượng công việc. Song song đó, hãy áp dụng chiến lược thuê người ngoài cho các nhiệm vụ không cốt lõi, như kế toán, pháp lý hoặc thiết kế. Điều này giúp bạn giữ vững tính chuyên nghiệp nội bộ và đảm bảo các công việc chuyên môn được thực hiện bởi những chuyên gia có kinh nghiệm.

18. Điều tốt nhất chưa chắc đã phù hợp

Trong kinh doanh, không phải cứ thứ gì tốt nhất (ví dụ: công nghệ đắt nhất, văn phòng đẹp nhất) thì đều phù hợp với giai đoạn và nguồn lực hiện tại của doanh nghiệp bạn. Điều quan trọng là tìm kiếm giải pháp tối ưu nhất dựa trên ngân sách, mục tiêu và nhu cầu thực tế. Hãy thực tế và tránh lãng phí. Đừng mua một chiếc máy móc trị giá hàng tỷ nếu một chiếc máy cũ hơn nhưng vẫn đáp ứng 90% nhu cầu của bạn với chi phí thấp hơn 5 lần.

19. Đừng ngại thử thách

Tinh thần khởi nghiệp chính là không ngại thử thách. Thị trường sẽ liên tục ném ra những khó khăn, từ việc đối thủ tung ra sản phẩm mới, khách hàng đòi hỏi cao hơn, hay một cuộc suy thoái kinh tế. Thay vì lùi bước, hãy xem những thử thách này là cơ hội để học hỏi, đổi mới và trở nên mạnh mẽ hơn.

Những doanh nghiệp vượt qua được thử thách lớn thường là những doanh nghiệp có khả năng thích ứng và đổi mới vượt trội. Thử thách giúp bạn tìm ra những giới hạn mới của bản thân và đội ngũ.

>>>Tìm hiểu thêm: Cơ hội kinh doanh là gì?

20. Không ngừng học hỏi

Thế giới kinh doanh phát triển với tốc độ chóng mặt, nếu bạn ngừng học hỏi, bạn sẽ trở nên lỗi thời. Không ngừng học hỏi là một thói quen cần thiết của bất kỳ nhà lãnh đạo nào. Điều này bao gồm việc đọc sách, tham gia các khóa học, lắng nghe phản hồi của khách hàng, và theo dõi những đổi mới của đối thủ. Sự học hỏi không chỉ nằm ở kiến thức chuyên môn mà còn ở việc phát triển kỹ năng lãnh đạo, quản lý con người và tư duy chiến lược.

>>> Xem thêm: Các trường đào tạo quản trị kinh doanh

Không ngừng học hỏi để phát triển kinh doanh

21. Chấp nhận với sự cô đơn

Đây là một bài học mang tính cảm xúc nhưng cực kỳ thực tế. Là người sáng lập, người ra quyết định cuối cùng, bạn sẽ phải đối mặt với sự cô đơn. Bạn sẽ đưa ra những quyết định khó khăn mà không ai ủng hộ, mang gánh nặng trách nhiệm tài chính và tinh thần cho cả đội ngũ. Sẽ có những lúc bạn không thể chia sẻ hết những áp lực và nỗi sợ hãi của mình với bất kỳ ai, kể cả cộng sự thân thiết. Học cách chấp nhận và đối diện với sự cô đơn này, tìm cách chăm sóc sức khỏe tinh thần và tìm kiếm một người cố vấn đáng tin cậy bên ngoài để chia sẻ là chìa khóa để tồn tại và phát triển.

Rất nhiều CEO nổi tiếng duy trì một nhóm nhỏ các nhà lãnh đạo khác hoặc thuê một huấn luyện viên để có thể thảo luận thẳng thắn về những vấn đề bí mật, khó khăn nhất mà họ đang phải đối mặt. Họ hiểu rằng, ngay cả những người mạnh mẽ nhất cũng cần một nơi để trút bầu tâm sự.

Thành công đến từ sự nỗ lực, từ những thất bại, vấp ngã trong cuộc sống. Sau mỗi lần thất bại, chúng ta lại rút ra được kinh nghiệm, bài học kinh doanh cho riêng mình. Trong kinh doanh cũng vậy, thành công đến từ những bài học và kinh nghiệm đúc kết được sau từng cú ngã của mỗi người. JobsGO hy vọng rằng những chia sẻ trên sẽ hữu ích với các bạn.

>>> Xem thêm: Việc làm nhân viên kinh doanh

Câu hỏi thường gặp

1. Vì sao cần học các bài học kinh doanh?

Giúp tránh lặp lại sai lầm, nâng cao tư duy chiến lược và tăng khả năng thành công khi khởi nghiệp.

2. Bài học kinh doanh từ các thương hiệu lớn có thể áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ không?

Có, nhưng cần điều chỉnh phù hợp với quy mô và nguồn lực thực tế.

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)