Hiện nay, stalk là một thuật ngữ được sử dụng khá phổ biến, liên quan đến vấn đề quyền riêng tư và an ninh trực tuyến. Vậy stalk là gì? Hãy cùng JobsGO khám phá khái niệm này và tìm hiểu về những ảnh hưởng của nó trong xã hội hiện đại nhé.
Stalk là thuật ngữ chỉ hành động theo dõi hoặc theo đuổi một người mà không có sự cho phép. Trong ngữ cảnh trực tuyến, stalk cũng có thể được sử dụng để mô tả việc theo dõi, quan sát người khác trên các nền tảng mạng xã hội, diễn đàn,…
Một số ví dụ về stalk như sau:
Liên tục theo dõi tài khoản mạng xã hội của một người, lưu trữ và phân tích mọi bài đăng của người khác mà không được sự đồng ý.
Thường xuyên xuất hiện ở những nơi mà bạn hay lui tới như nơi làm việc, trường học hoặc quán cà phê yêu thích.
Gửi tin nhắn, email hoặc quà tặng liên tục cho một người dù được yêu cầu dừng lại.
…
Stalker là thuật ngữ chỉ người thực hiện hành vi theo dõi và quấy rối một cách ám ảnh đối với người khác. Đặc trưng của stalker là sự kiên trì không mệt mỏi trong việc theo dõi, thu thập thông tin, tìm cách tiếp cận đối tượng mục tiêu, bất chấp sự phản đối hoặc từ chối của người bị theo dõi. Hành vi của stalker có thể biểu hiện qua nhiều hình thức, từ việc liên tục xuất hiện ở những nơi đối tượng thường lui tới, gửi tin nhắn hoặc quà tặng không mong muốn, cho đến việc sử dụng công nghệ để theo dõi trực tuyến, xâm phạm quyền riêng tư.
2. Stalk Facebook, Instagram Là Gì? Tại Sao Lại Phổ Biến?
Stalk Facebook, Instagram là hiện tượng phổ biến trên mạng xã hội, nơi người dùng theo dõi, tìm hiểu thông tin cá nhân của bạn mà không được phép. Mặc dù Facebook, Instagram đã cải thiện các tính năng bảo mật, việc “bám đuôi” trực tuyến vẫn diễn ra thường xuyên. Hành động này có thể xâm phạm quyền riêng tư, gây phiền toái cho bạn khi thông tin cá nhân bị xâm phạm. Chính vì vậy, thuật ngữ “stalk” và “stalking” ngày càng được chú ý trên các nền tảng trực tuyến.
Một số người lại cho rằng stalk Facebook, Instagram chỉ đơn thuần là biểu hiện của sự quan tâm hay ngưỡng mộ. Tuy nhiên, ranh giới giữa hành vi vô hại và xâm phạm quyền riêng tư rất mong manh. Bạn cần thận trọng với thông tin chia sẻ trên mạng xã hội để tránh những rắc rối không đáng có.
3. Đối Tượng Dễ Bị Stalk
Hiện nay, một số đối tượng dễ bị stalk trên trên các nền tảng mạng xã hội hay môi trường công sở bất cứ lúc nào như:
3.1 Những Người Nổi Tiếng, Có Ảnh Hưởng
Người nổi tiếng và các influencer thường là mục tiêu hàng đầu của hành vi stalk trên mạng xã hội. Cuộc sống của họ luôn thu hút sự chú ý khiến nhiều người tò mò muốn tìm hiểu chi tiết về công việc, đời tư. Việc theo dõi có thể bắt nguồn từ sự ngưỡng mộ nhưng đôi khi vượt quá giới hạn, gây phiền toái.
3.2 Những Người Có Các Mối Quan Hệ Phức Tạp
Các cá nhân có mối quan hệ phức tạp cũng dễ trở thành đối tượng bị stalk. Những người có nhiều bạn bè, đồng nghiệp hoặc mối quan hệ xã hội rộng rãi thường thu hút sự quan tâm từ nhiều phía. Điều này có thể dẫn đến việc một số người muốn tìm hiểu sâu hơn về cuộc sống của họ, đặc biệt là khi có tin đồn hoặc sự kiện đáng chú ý xảy ra.
Những Người Có Các Mối Quan Hệ Phức Tạp
3.3 Người Có Mối Quan Hệ Cũ Không Tốt
Những người có mối quan hệ cũ không tốt đẹp cũng là nhóm dễ bị theo dõi trên mạng xã hội. Các mối tình tan vỡ, tình bạn rạn nứt hoặc xung đột trong quá khứ có thể khiến một bên muốn nắm bắt thông tin về đối phương. Nguyên nhân của việc stalk thường xuất phát từ cảm xúc tiêu cực như ghen tuông, tò mò hoặc mong muốn “trả thù” theo cách nào đó.
3.4 Người Có Tài Khoản Mạng Xã Hội Công Khai
Tài khoản mạng xã hội công khai là một yếu tố khiến họ dễ bị stalk hơn. Khi thông tin cá nhân, hình ảnh và bài đăng được chia sẻ rộng rãi, bất kỳ ai cũng có thể truy cập, theo dõi. Như vậy, những người này đã tạo điều kiện cho những kẻ xấu hoặc người có ý đồ không tốt dễ dàng thu thập thông tin mà không cần sự cho phép.
3.5 Nhân Viên, Quản Lý Tại Nơi Làm Việc
Nhân viên và quản lý tại nơi làm việc cũng là nhóm thường xuyên bị theo dõi. Đồng nghiệp, cấp dưới hoặc thậm chí là ứng viên tiềm năng có thể muốn tìm hiểu thêm về cuộc sống cá nhân của họ. Việc này có thể bắt nguồn từ sự tò mò đơn thuần, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường làm việc chuyên nghiệp, ranh giới giữa công việc – đời tư.
Biểu hiện của hành vi stalk có thể đa dạng và thường phụ thuộc vào ngữ cảnh cụ thể. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến của stalk:
4.1 Stalk Trên Internet
Stalk trên internet là hành vi lợi dụng công nghệ và mạng xã hội để theo dõi, liên lạc và xác định vị trí của người khác một cách trái phép. Kẻ theo dõi có thể thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm trang cá nhân, bạn bè, các fanpage và trang web mà bạn tương tác cũng như các sự kiện bạn tham gia. Biểu hiện của hành vi này thường là việc liên hệ quá mức thông qua tin nhắn, email, gắn thẻ hoặc bình luận, đôi khi sử dụng tài khoản giả mạo để tiếp cận từ nhiều kênh khác nhau. Đáng lo ngại hơn, hành vi stalk trực tuyến có thể leo thang thành việc theo dõi trong đời thực, gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Một ví dụ cụ thể về việc stalk trên internet là khi một người dành hàng giờ để theo dõi tài khoản Instagram của ai đó, xem hết mọi bài đăng, story và lục lại cả những bức ảnh cũ. Họ còn đọc toàn bộ bình luận để xem ai đã tương tác với người này và thậm chí tìm kiếm thêm thông tin trên Facebook hoặc LinkedIn để ghép nối dữ liệu cá nhân.
4.2 Stalk Trên Facebook
Trên Facebook, hành vi stalk thể hiện qua những tương tác quá mức và thường xuyên với tài khoản mục tiêu. Người theo dõi liên tục bày tỏ cảm xúc với các bài đăng, thường xuyên để lại dấu “thích” hoặc biểu tượng cảm xúc. Họ còn chú ý đến danh sách bạn bè, theo dõi các cuộc trò chuyện trong phần bình luận và quan sát kỹ lưỡng những người được gắn thẻ trong bài viết. Kẻ stalk thường xuyên kiểm tra các cập nhật mới nhất, từ hình ảnh đăng tải cho đến những dòng trạng thái và câu chuyện hàng ngày.
Ví dụ: Người stalk có thể gửi tin nhắn riêng cho đối tượng để bắt chuyện hoặc theo dõi cuộc sống của họ.
4.3 Stalk Trong Môi Trường Công Sở
Trong môi trường công sở, hành vi stalk có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức tinh vi và khó nhận biết. Đồng nghiệp có xu hướng theo dõi quá mức có thể thường xuyên tìm cách tiếp xúc, dù không cần thiết về mặt công việc. Họ có thể nắm rõ lịch trình, thói quen làm việc, thậm chí biết chi tiết về cuộc sống cá nhân mà bạn chưa được chia sẻ công khai.
Stalker xuất hiện ở những địa điểm mà bạn thường lui tới, như quán cà phê gần công ty hoặc nhà ăn với lý do trùng hợp. Họ cũng tìm hiểu kỹ về dự án, khách hàng hoặc mạng lưới quan hệ của bạn, vượt quá phạm vi cần thiết cho công việc. Trong một số trường hợp, kẻ stalk có thể cố tình can thiệp vào công việc hoặc mối quan hệ của bạn với đồng nghiệp khác, nhằm tạo cơ hội tiếp cận hoặc kiểm soát.
Ví dụ: Khi một đồng nghiệp liên tục theo dõi lịch trình làm việc của bạn, xem bạn đến và rời khỏi văn phòng lúc nào, thậm chí ghi chú lại những lần đi họp hoặc nghỉ trưa. Họ có thể lén xem email hoặc tin nhắn khi bạn không có mặt, hoặc cố gắng nghe lén các cuộc trò chuyện riêng tư,…
Như đã đề cập trước đó về khái niệm stalk là gì, đây là hành vi không tốt, gây ảnh hưởng tới cuộc sống của bạn với những tác hại sau:
5.1 Có Những Mối Quan Hệ Tiêu Cực
Mạng xã hội đã tạo ra một không gian kết nối toàn cầu, nhưng cũng mở ra cơ hội cho những hành vi tiêu cực như stalk. Hiện tượng này gây ra nhiều hệ lụy đáng lo ngại. Bạn thường cảm thấy bất an, căng thẳng khi biết mình đang bị theo dõi, dẫn đến stress và xung đột trong các mối quan hệ.
Đồng thời, việc bị stalk còn xâm phạm quyền tự do cá nhân, khiến bạn cảm thấy bị ép buộc trong việc chia sẻ thông tin. Do đó, stalk không chỉ ảnh hưởng đến trải nghiệm sử dụng mạng xã hội mà còn tác động tiêu cực đến việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ trực tuyến.
5.2 Bị Xâm Phạm Quyền Riêng Tư
Xâm phạm quyền riêng tư là tác hại nghiêm trọng nhất của việc stalk. Khi bị theo dõi mà không hay biết, bạn trở thành nạn nhân của sự xâm nhập vào không gian cá nhân trực tuyến. Thông tin, hình ảnh và hoạt động riêng tư bị tiếp cận trái phép gây ra cảm giác bất an và mất kiểm soát.
Rất nhiều người thường xuyên cảm thấy lo lắng và căng thẳng khi nhận thức được mọi hành động trực tuyến của mình đang bị giám sát, dẫn đến sự mất an toàn và khó chịu trong cuộc sống hàng ngày.
5.3 Xảy Ra Tình Trạng Mua Bán Thông Tin Trái Phép
Stalk không chỉ xâm phạm quyền riêng tư mà còn tạo ra nguy cơ lớn về việc lạm dụng thông tin cá nhân. Dữ liệu thu thập được từ hành vi theo dõi có thể trở thành mục tiêu của các đối tượng xấu, sử dụng cho mục đích thương mại hoặc lừa đảo. Các tổ chức hoặc cá nhân có thể khai thác thông tin này để tạo chiến lược quảng cáo, bán cho bên thứ ba hoặc thậm chí thực hiện các hoạt động phi pháp.
Hậu quả của việc stalk có thể nghiêm trọng, từ mất an toàn thông tin đến nguy cơ bị lừa đảo tài chính. Thông tin nhạy cảm như địa chỉ, số điện thoại hay chi tiết tài khoản ngân hàng có thể rơi vào tay kẻ xấu. Đáng chú ý, việc sử dụng thông tin cá nhân mà không được phép là vi phạm pháp luật. Chính vì vậy, hiểu rõ về stalk và cách bảo vệ mình là điều cần thiết để đảm bảo an toàn.
Tùy vào từng ngữ cảnh mà các bạn sẽ áp dụng các cách khác nhau để ngăn chặn hành vi stalk. Dưới đây, JobsGO sẽ chia sẻ một số bí quyết hiệu quả nhất.
6.1 Trên Internet, Mạng Xã Hội
6.1.1 Bảo Mật Tuyệt Đối
Để ngăn chặn hành vi stalk trên mạng xã hội và internet, điều quan trọng nhất là bạn phải duy trì một hệ thống bảo mật tuyệt đối. Bạn có thể sử dụng mật khẩu mạnh, định kỳ thay đổi mật khẩu và bật tính năng xác minh hai yếu tố để bảo vệ tài khoản khỏi việc truy cập trái phép.
6.1.2 Chú Ý Thiết Bị Theo Dõi Xung Quanh
Trong môi trường công cộng và thậm chí là ở nhà, bạn cần luôn chú ý đến sự hiện diện của các thiết bị theo dõi. Các camera, micro và các thiết bị khác có thể được sử dụng để ghi lại hoạt động một cách không mong muốn. Hãy kiểm tra và đảm bảo rằng không có thiết bị theo dõi nào ẩn náu xung quanh bạn.
6.1.3 Không Nên Sử Dụng Wifi Công Cộng
Bạn hãy tránh sử dụng wifi công cộng khi không cần thiết. Wifi công cộng có thể làm tăng rủi ro bị tấn công và theo dõi. Nếu cần kết nối, bạn nên sử dụng mạng 4G cá nhân hoặc kết nối thông qua mạng ảo riêng (VPN) để bảo vệ dữ liệu.
6.2 Trong Môi Trường Công Sở
6.2.1 Trao Đổi Với HR, Quản Lý
Một trong những cách hiệu quả để ngăn chặn hành vi stalk trong môi trường công sở là thảo luận với HR hoặc quản lý. Bạn hãy chia sẻ thông tin chi tiết về tình trạng và những hành vi không mong muốn mà bạn phát hiện. HR, quản lý có thể đưa ra biện pháp bảo vệ và giúp giải quyết vấn đề một cách tốt nhất.
6.2.2 Bảo Vệ Bản Thân
Tăng cường bảo vệ bản thân bạn bằng cách giữ thông tin và hoạt động cá nhân một cách riêng tư. Thay đổi mật khẩu ở các thiết bị (máy tính, tài khoản sử dụng tại công ty,…) định kỳ, không chia sẻ thông tin cá nhân không cần thiết và cân nhắc về việc giữ hồ sơ cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội ở mức tối thiểu.
Cách ngăn cản stalk là gì?
6.2.3 Tìm Kiếm, Thu Thập Bằng Chứng
Nếu bạn phát hiện dấu hiệu theo dõi, hãy giữ lại mọi bằng chứng nếu có thể. Bạn hãy lưu giữ tin nhắn, email hoặc bất kỳ thông điệp nào liên quan đến hành vi không mong muốn. Những bằng chứng này có thể hữu ích khi bạn cần báo cáo cho HR hoặc cơ quan chức năng.
6.2.4 Xem Xét Thay Đổi Môi Trường Làm Việc
Nếu hành vi stalk xuất hiện từ một đồng nghiệp hoặc người liên quan trong môi trường làm việc, bạn nên xem xét khả năng thay đổi môi trường làm việc. Có thể cần điều chuyển bàn làm việc, thay đổi lịch làm việc, thảo luận với quản lý để tìm giải pháp an toàn, thậm chí là nghỉ việc.
Stalk và quan tâm là hoàn toàn khác nhau, tuy nhiên, một số người lại cho rằng nó là 1 và có những hành vi không hay. Dưới đây chúng tôi sẽ giúp bạn đọc phân biệt stalk và sự quan tâm với các tiêu chí khác nhau:
Tiêu chí so sánh
Stalk
Sự quan tâm
Mục đích
Kiểm soát, ám ảnh.
Hỗ trợ, thể hiện tình cảm.
Tần suất
Liên tục, quá mức.
Phù hợp với mối quan hệ.
Sự đồng ý
Không có sự đồng ý của đối phương.
Có sự đồng ý và hoan nghênh.
Ranh giới cá nhân
Vi phạm ranh giới cá nhân.
Tôn trọng ranh giới cá nhân.
Cảm xúc
Lo lắng, sợ hãi, khó chịu.
Thoải mái, an toàn, được yêu thương.
Hành vi
Theo dõi bí mật, xâm phạm quyền riêng tư.
Giao tiếp mở và trung thực.
Phản ứng khi bị từ chối
Tiếp tục hoặc tăng cường hành vi.
Tôn trọng quyết định và giữ khoảng cách.
Tác động tới đối phương
Gây stress và ảnh hưởng tiêu cực.
Tích cực và hỗ trợ.
Tính pháp lý
Có thể vi phạm pháp luật.
Hoàn toàn hợp pháp.
Vậy “stalk là gì?”, chắc hẳn các bạn đã hiểu rõ rồi đúng không? Hy vọng rằng qua những chia sẻ trên, các bạn đã nắm rõ được bí quyết để ngăn chặn hành vi stalk một cách hiệu quả, tránh gặp phải những vấn không mong muốn về quyền riêng tư.
Câu hỏi thường gặp
1. Stalk Người Khác Tốt Hay Xấu?
Stalk người khác là xấu. Đặc biệt, trong nhiều trường hợp, stalk được xem là hành vi quấy rối và có thể bị xử lý theo pháp luật.
2. Có Những Công Cụ Hoặc Ứng Dụng Nào Giúp Ngăn Chặn Stalk Online?
Một số phần mềm có thể chống stalk online như: Kaspersky Internet Security, Truecaller, NordVPN, Twitter Privacy and Safety settings,...
3. Có Sự Khác Biệt Về Giới Tính Trong Hành Vi Stalk Không?
Có, nam giới chiếm đa số thủ phạm stalk, khoảng 70-80% các trường hợp được báo cáo trong khi nữ giới thường là nạn nhân, chiếm khoảng 75-80%.
Hồng Nguyễn
