Mỗi dịp Tết đến xuân về, người Việt lại nô nức chuẩn bị cho bữa cơm sum họp cuối năm – gọi là ăn tất niên. Đây không chỉ là nghi thức tiễn đưa năm cũ mà còn là nét đẹp văn hóa tâm linh cầu mong may mắn cho năm mới. Vậy tất niên là gì? Ý nghĩa của bữa tiệc này như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về phong tục đặc biệt này qua bài viết dưới đây.
Xem nhanh nội dung
1. Lễ tất niên là gì?
Tất niên nghĩa là gì? Tất niên là một nghi thức thường diễn ra vào những ngày cuối cùng của năm Âm lịch, phổ biến nhất là vào chiều ngày 30 hoặc 29 tháng Chạp (nếu tháng thiếu).
Theo nghĩa chiết tự Hán Việt, “tất” có nghĩa là xong, kết thúc, còn “niên” là năm, nên thuật ngữ này dùng để chỉ việc hoàn tất một năm cũ. Vào dịp này, các gia đình hoặc doanh nghiệp sẽ tổ chức một bữa tiệc liên hoan hoặc chuẩn bị mâm cỗ cúng để đánh dấu mốc thời gian kết thúc các hoạt động của năm vừa qua. Đây là sự kiện diễn ra ngay trước thời khắc Giao thừa chuyển giao sang năm mới.
Tất niên là gì? Cúng tất niên ngày nào?
2. Ý nghĩa của việc ăn tất niên
Việc ăn tất niên mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về sự đoàn viên và gắn kết tình cảm gia đình thiêng liêng nhất trong năm. Sau những ngày tháng bôn ba mưu sinh, đây là khoảnh khắc quý giá để những người con xa xứ trở về, quây quần bên ông bà, cha mẹ, cùng nhau chia sẻ những câu chuyện vui buồn và thành quả đã đạt được.
Không chỉ là nghi thức tâm linh quan trọng để tạ ơn đất trời, tổ tiên và mời ông bà về ăn Tết, mâm cơm chiều 30 còn là dịp để các thành viên gạt bỏ mọi xích mích, muộn phiền hay những điều không may của năm cũ.
Trong không khí ấm cúng của mùi hương trầm, bữa ăn này nuôi dưỡng lòng biết ơn nguồn cội, nhắc nhở con cháu về giá trị cốt lõi của tình thân và thắp lên niềm hy vọng về một năm mới an khang, thịnh vượng. Chính vì thế, tất niên không đơn thuần là chuyện ăn uống, mà là nét đẹp văn hóa gìn giữ linh hồn của Tết Việt qua bao thế hệ.
Cúng tất niên vào ngày nào? Cúng tất niên có ý nghĩa gì?
3. Phong tục ăn tất niên ở 3 miền Bắc, Trung, Nam
Dù cùng mang ý nghĩa sum vầy thiêng liêng, nhưng mâm cơm tất niên mỗi miền lại kể một câu chuyện văn hóa riêng qua hương vị đặc trưng. Dưới đây là nét độc đáo trong phong tục ăn tất niên của 3 miền Bắc – Trung – Nam:
3.1. Miền Bắc
Cơm tất niên là gì? Cúng tất niên cần gì? Phong tục ăn tất niên miền Bắc mang đậm nét văn hóa nề nếp, coi trọng sự tinh tế và khuôn thước trong nghi lễ truyền thống. Điểm nhấn đặc biệt nằm ở mâm cỗ cúng chiều 30 Tết, thường được chuẩn bị theo quy chuẩn “4 bát, 4 đĩa” (tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa) hoặc thịnh soạn hơn là “6 bát, 6 đĩa”, “8 bát, 8 đĩa”.
Những món ăn kinh điển không thể thiếu bao gồm bánh chưng xanh vuông vức, gà trống luộc ngậm hoa hồng da vàng óng, đĩa thịt đông trong veo đặc trưng của tiết trời se lạnh, ăn kèm với dưa hành nén chua dịu để cân bằng vị giác. Các bát canh thường là canh măng lưỡi lợn hầm chân giò, canh bóng thả nấm hoặc miến dong nấu lòng gà, tất cả đều được bày biện tỉ mỉ, đẹp mắt và trang trọng.
Không khí tất niên miền Bắc thường trầm mặc, ấm cúng và linh thiêng bên làn khói hương trầm, nơi cả gia đình quây quần kính cẩn mời gia tiên về ăn Tết. Bữa cơm này không chỉ là dịp thưởng thức mỹ vị mà còn là sợi dây gắn kết bền chặt các thế hệ trong gia đình giữa cái lạnh đặc trưng của ngày cuối năm.
Cúng tất niên cần chuẩn bị những gì? Phong tục ăn tất niên miền Bắc
3.2. Miền Trung
Phong tục ăn tất niên của người miền Trung tuy không quá câu nệ về hình thức “bát đĩa” như miền Bắc nhưng lại cực kỳ chú trọng vào sự tỉ mỉ, đậm đà và “lòng thành” dâng lên tổ tiên.
Mâm cỗ chiều cuối năm nơi đây phảng phất hương vị cay nồng, mặn mà đặc trưng của vùng đất nắng gió, phản ánh tính cách chắt chiu và tần tảo của con người. Các món ăn chủ đạo thường là những thực phẩm có thể bảo quản lâu như thịt heo ngâm nước mắm, tôm rim, giò bò, nem chua và đặc biệt là món tré giòn sần sật.
Bên cạnh đòn bánh tét dẻo thơm (hoặc cả bánh chưng), người miền Trung thường chuẩn bị thêm đĩa dưa món, củ kiệu hoặc hành muối. Bữa cơm tất niên miền Trung mang không khí ấm cúng, gần gũi, là lúc con cháu quây quần để sẻ chia những vất vả của năm cũ và cùng nhau cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, gia đạo bình an.
3.3. Miền Nam
Phong tục ăn tất niên ở miền Nam mang đậm tính cách phóng khoáng, giản dị và lạc quan của người dân vùng sông nước, ít câu nệ nghi thức rườm rà.
Mâm cỗ chiều 30 Tết nơi đây gửi gắm những ước vọng rất thực tế qua tên gọi món ăn. “Linh hồn” của bữa tiệc là nồi thịt kho tàu (thịt kho hột vịt) với miếng thịt vuông vức và quả trứng tròn trịa, tượng trưng cho sự trọn vẹn, vuông tròn và màu mỡ. Đặc biệt không thể thiếu bát canh khổ qua nhồi thịt, mang ý nghĩa sâu sắc là mong cho mọi nỗi “khổ” của năm cũ sẽ “qua” đi để đón điều may mắn.
Thay vì bánh chưng, người miền Nam dùng bánh tét, ăn kèm với tôm khô củ kiệu, dưa giá chua ngọt. Bữa cơm tất niên miền Nam rộn ràng tiếng cười, thể hiện niềm tin mãnh liệt vào một năm mới sung túc, thường gắn liền với mâm ngũ quả “Cầu – Dừa – Đủ – Xoài”.
4. Tất niên nên tổ chức ở đâu?
Việc lựa chọn địa điểm tổ chức tất niên phụ thuộc lớn vào quy mô, mục đích của buổi tiệc, nhưng quan trọng nhất vẫn là tạo được không gian ấm cúng và thuận tiện cho việc gắn kết.
4.1. Tất niên gia đình
Đối với gia đình, địa điểm lý tưởng nhất vẫn là tại nhà, nơi có bàn thờ gia tiên để thực hiện nghi lễ cúng bái trang trọng và giữ gìn nếp nhà truyền thống. Việc tự tay chuẩn bị mâm cơm tại gia giúp các thành viên cảm nhận rõ không khí Tết đang về và thắt chặt tình thân qua những hoạt động chung như nấu nướng, dọn dẹp.
Tuy nhiên, nếu muốn đổi gió hoặc giảm bớt áp lực bếp núc, các gia đình hiện đại có thể chọn nhà hàng có phòng riêng yên tĩnh, vừa đảm bảo sự riêng tư để trò chuyện, vừa được phục vụ chu đáo.
Tất niên nên tổ chức ở đâu?
4.2. Tất niên công ty
Đối với doanh nghiệp, địa điểm tổ chức cần ưu tiên không gian rộng rãi như trung tâm hội nghị, sảnh khách sạn hoặc nhà hàng lớn để đáp ứng đủ số lượng nhân viên và khách mời. Nơi này bắt buộc phải có hệ thống âm thanh, ánh sáng và sân khấu đạt chuẩn để phục vụ các hoạt động tổng kết, vinh danh hay văn nghệ tập thể sôi động.
Ngoài ra, xu hướng tổ chức tiệc ngoài trời hoặc kết hợp du lịch nghỉ dưỡng tại các resort cũng đang được nhiều công ty ưa chuộng để tạo sự mới mẻ và nâng cao tinh thần đồng đội.
Hy vọng qua bài viết này của JobsGO, bạn đã hiểu rõ tất niên là gì cũng như ý nghĩa thiêng liêng của khoảnh khắc giao thời trong văn hóa Việt. Chúc bạn sẽ có một buổi lễ tất niên thật ấm cúng, trọn vẹn bên gia đình để khép lại những lo toan cũ và sẵn sàng đón chào năm mới rực rỡ. Đừng quên theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé!
Câu hỏi thường gặp
1. Cúng tất niên công ty ngày nào?
Nên chọn ngày làm việc cuối cùng trước khi nghỉ Tết (thường là 25, 26 tháng Chạp) để nhân viên dự đông đủ.
2. Cúng tất niên công ty cần những gì?
Cần chuẩn bị hương hoa, đèn nến, mâm ngũ quả, bộ tam sên (hoặc gà luộc, xôi/bánh chưng), gạo muối, trà rượu và bộ vàng mã cúng tất niên.
3. Tất niên 2026 ngày bao nhiêu?
Do tháng Chạp năm Ất Tỵ là tháng thiếu (không có ngày 30) nên Tất niên 2026 rơi vào Thứ Hai, ngày 16/02/2026 (tức 29 Tết).
4. Cúng tất niên vào giờ nào là tốt nhất?
Nên cúng vào chiều mát hoặc chiều tối (khoảng 16h - 18h) ngày 30 Tết để sau khi cúng xong, cả gia đình có thể quây quần ăn bữa tối luôn.
5. Có thể tổ chức tất niên sớm trước ngày 30 Tết không?
Hoàn toàn được. Nhiều gia đình tổ chức sớm (từ 25 tháng Chạp trở đi) để con cháu ở xa về dự đông đủ hoặc để tránh bận rộn ngày cuối năm.
6. Mâm cúng tất niên nên làm cỗ chay hay cỗ mặn?
Tùy vào quan niệm và điều kiện gia đình, cúng chay (thanh tịnh) hay mặn (truyền thống) đều được, quan trọng nhất là tấm lòng thành kính.
7. Lễ cúng tất niên và cúng Giao thừa có phải là một không?
Không. Tất niên là lễ kết thúc năm cũ (thường vào bữa cơm chiều), còn Giao thừa là lễ đón khoảnh khắc chuyển giao sang năm mới (vào 0h đêm).
(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)
