Montessori là gì? Ưu và nhược điểm của phương pháp giáo dục Montessori

Năm 2018, Jeff Bezos, người sáng lập và CEO của Amazon, đã công bố kế hoạch đầu tư 1 tỷ đô la để xây dựng các trường mầm non Montessori dành cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Kể từ đó, mô hình giáo dục này nhận được nhiều sự quan tâm khi nhiều nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực công nghệ, thể thao và âm nhạc từng theo học. Vậy phương pháp Montessori là gì và điều gì khiến nó được đánh giá cao? Hãy cùng JobsGO tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Phương pháp giáo dục Montessori là gì?

Học Montessori là gì? Montessori nghĩa là gì? Phương pháp Montessori được sáng lập bởi Tiến sĩ Maria Montessori vào đầu thế kỷ 20. Đây là mô hình giáo dục đặt trẻ làm trung tâm, khuyến khích các em tự do khám phá và phát triển theo khả năng riêng. Trong lớp học Montessori, trẻ thuộc nhiều độ tuổi khác nhau cùng học chung, còn giáo viên đóng vai trò quan sát và hướng dẫn nhẹ nhàng thay vì giảng dạy theo lối truyền thống.

Theo Tiến sĩ Montessori, trẻ học tốt nhất khi được lựa chọn hoạt động mình yêu thích. Chính triết lý đó đã tạo nên phong cách học tập rất riêng, khác biệt so với các lớp học thông thường.

Những điểm làm nên sự khác biệt của phương pháp Montessori gồm:

• Lớp học được chia thành nhiều khu vực, với đa dạng hoạt động và học cụ để trẻ tự chọn trong ngày.
• Giáo viên không đứng giảng, mà di chuyển linh hoạt để quan sát và hỗ trợ từng nhóm nhỏ.
• Không áp dụng hệ thống điểm số truyền thống, thay vào đó là đánh giá qua quá trình và thái độ học tập.
• Chú trọng phát triển toàn diện cho trẻ, bao gồm tư duy, cảm xúc, kỹ năng xã hội và thể chất.
• Khuyến khích tính độc lập, tự giác và tinh thần hợp tác trong môi trường tự nhiên, không gò bó.

Phương pháp này nhận được nhiều phản hồi tích cực từ phụ huynh và giáo viên vì giúp trẻ phát huy tối đa tiềm năng. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng Montessori không phù hợp với mọi đối tượng. Vậy ưu và nhược điểm của phương pháp Montessori là gì? Hãy cùng JobsGO tìm hiểu trong phần tiếp theo.

PP Montessori là gì? Hệ montessori là gì?

2. Ưu và nhược điểm của phương pháp Montessori

Phương pháp Montessori khuyến khích trẻ học qua trải nghiệm và rèn tính tự lập ngay từ sớm. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, cần hiểu rõ những điểm mạnh và hạn chế của phương pháp này. Dưới đây là những ưu và nhược điểm của Montessori giúp bạn nắm rõ hơn:

2.1. Ưu điểm

Nếu bạn từng trò chuyện với một giáo viên Montessori, có lẽ sẽ cảm nhận được niềm say mê mà họ dành cho phương pháp này. Mô hình giáo dục Montessori thường mang đến cảm hứng sáng tạo và tinh thần tận tâm cho những người trực tiếp giảng dạy, bởi triết lý của nó đặt trọng tâm vào sự phát triển tự nhiên của từng đứa trẻ.

Học tập chủ động và trải nghiệm thực tế

Phương pháp Montessori đề cao việc học thông qua trải nghiệm thực tế và khả năng tự định hướng của trẻ. Trong môi trường này, lớp học thường được bố trí hài hòa, nhiều ánh sáng, không gian mở để trẻ có thể tự do di chuyển, quan sát và khám phá. Các dụng cụ học tập trong lớp như bảng chữ cái giúp luyện viết, tháp hồng phát triển tư duy không gian, bộ hạt đếm hỗ trợ học toán, hay bình rót nước nhỏ để giúp trẻ hiểu khái niệm trừu tượng thông qua việc chạm, sắp xếp, đếm, quan sát, rèn luyện sự khéo léo và tập trung.

Theo các nhà giáo dục Montessori, khi trẻ được chủ động lựa chọn hoạt động phù hợp với sở thích và năng lực của mình, các em sẽ học tập hiệu quả hơn, phát triển sự tập trung và khả năng tự lập. Lớp học Montessori giống như một “xưởng học” thu nhỏ, nơi trẻ vừa học vừa chơi, được khuyến khích tìm tòi và rút ra bài học từ chính trải nghiệm của bản thân.

Montessori khuyến khích trẻ tự học qua trải nghiệm, rèn khả năng quan sát và tính tự lập

Khuyến khích sự tương tác giữa các lứa tuổi

Một điểm nổi bật của phương pháp Montessori là lớp học có sự kết hợp giữa các nhóm tuổi khác nhau. Cách tổ chức này giúp trẻ nhỏ học hỏi từ anh chị lớn, trong khi trẻ lớn được rèn khả năng hướng dẫn và chia sẻ. Từ đó, trẻ hình thành kỹ năng giao tiếp, tinh thần hợp tác và thái độ tôn trọng người khác.

Nuôi dưỡng tinh thần tự lập

Phương pháp Montessori khuyến khích trẻ chủ động trong học tập. Các em được tự chọn hoạt động, tự khám phá và tự chịu trách nhiệm với những gì mình thực hiện. Điều này giúp trẻ sớm phát triển sự tự tin, khả năng ra quyết định và tinh thần chủ động trong mọi tình huống.

Hình thành niềm yêu thích học tập

Thay vì đặt nặng điểm số, Montessori tập trung khơi dậy niềm vui khi học. Trẻ được tự do khám phá, tìm hiểu và cảm nhận rằng học tập là một hành trình thú vị. Theo thời gian, những học sinh từng theo học mô hình này thường có khả năng tự học cao, luôn tò mò và yêu thích việc khám phá thế giới xung quanh.

Phù hợp với trẻ có nhu cầu đặc biệt

Một trong những điểm mạnh nổi bật nhất của phương pháp Montessori là tính linh hoạt và khả năng thích ứng cao với mọi đối tượng học sinh, kể cả trẻ có nhu cầu đặc biệt. Phương pháp này được xây dựng dựa trên sự thấu hiểu sâu sắc về tâm lý và năng lực phát triển của từng đứa trẻ, giúp chúng phát huy tối đa tiềm năng theo nhịp độ riêng.

Maria Montessori – người sáng lập phương pháp vốn xuất thân là bác sĩ và từng nghiên cứu chuyên sâu về trẻ khuyết tật trí tuệ. Bà tin rằng mọi đứa trẻ đều có khả năng học tập nếu được đặt trong môi trường phù hợp, nơi chúng được khuyến khích tự do khám phá, thay vì bị ép buộc theo khuôn mẫu chung. Chính tư tưởng này đã dẫn đến sự ra đời của “Casa dei Bambini”, ngôi trường đầu tiên dành cho trẻ em yếu thế và thiệt thòi ở Rome.

Trong các lớp học Montessori, trẻ được chia nhóm theo độ tuổi hỗn hợp (thường kéo dài 3 năm) và học cùng một giáo viên trong suốt giai đoạn đó. Cách sắp xếp này giúp các em hình thành cảm giác thân thuộc, tự tin và gắn kết hơn. Với trẻ có nhu cầu đặc biệt, môi trường học ổn định, quen thuộc sẽ giúp giảm bớt căng thẳng, đồng thời tạo điều kiện để chúng phát triển kỹ năng xã hội và học tập tự nhiên hơn.

Giáo viên Montessori không áp dụng một giáo án chung cho tất cả, mà thiết kế kế hoạch học tập cá nhân hóa cho từng trẻ, dựa trên khả năng, hứng thú và tiến độ riêng biệt. Nhờ đó, trẻ có thể học theo cách của mình, được công nhận, tôn trọng và phát triển toàn diện về cả trí tuệ lẫn cảm xúc. Đây chính là lý do khiến phương pháp Montessori ngày càng được áp dụng rộng rãi tại các trường học dành cho trẻ đặc biệt trên toàn thế giới.

Phương pháp Montessori giúp trẻ tự tin học tập theo nhu cầu riêng biệt

2.2. Nhược điểm

Dù mang lại nhiều lợi ích, phương pháp Montessori vẫn tồn tại những điểm khiến phụ huynh và giáo viên cần cân nhắc. Trải nghiệm học tập của trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như năng lực của giáo viên, môi trường học và khả năng thích ứng của từng em. Không phải mọi đứa trẻ đều phù hợp với phương pháp này, đặc biệt là khi tính cách và nhu cầu học tập khác nhau.

Học phí cao

Chi phí là một trong những trở ngại lớn nhất khi theo học Montessori. Các lớp học cần đầu tư nhiều vào học cụ được thiết kế riêng, cùng đội ngũ giáo viên được đào tạo chuyên sâu trong thời gian dài, nên chi phí duy trì thường rất cao. Dù đã có một số quỹ và tổ chức hỗ trợ nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính, phần lớn các trường Montessori vẫn nằm trong nhóm có mức học phí cao hơn so với mô hình giáo dục thông thường.

Chương trình Montessori có học phí cao do cần học cụ chuyên biệt và giáo viên đào tạo sâu

Khó tiếp cận với số đông

Hiện nay, phần lớn trường Montessori hoạt động dưới hình thức tư thục, dẫn đến việc tuyển sinh có chọn lọc và mức học phí cao. Điều này vô tình khiến phương pháp Montessori trở nên xa tầm tay với nhiều trẻ ở vùng nông thôn hoặc gia đình có điều kiện kinh tế hạn chế. Tuy vậy, một số mô hình bán công và dự án cộng đồng đang được triển khai nhằm giúp trẻ em ở nhiều khu vực khác nhau có cơ hội tiếp cận phương pháp này dễ dàng hơn.

Chương trình học thiếu tính chặt chẽ

Phương pháp Montessori ưu tiên tính tự do trong học tập, tuy nhiên điều này đôi khi khiến chương trình học thiếu tính hệ thống. Việc theo dõi sự tiến bộ của từng học sinh phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và trách nhiệm của giáo viên. Nếu người dạy không có chuyên môn vững, trẻ có thể bị lệch hướng hoặc thiếu kiến thức nền ở một số môn học như Toán, Khoa học hay Ngữ pháp.

Tính độc lập có thể gây hạn chế trong hợp tác

Phương pháp Montessori giúp trẻ phát triển tính tự lập và khả năng tự quản lý tốt. Tuy nhiên, khi quá tập trung vào sự độc lập, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc làm việc nhóm hoặc tuân theo quy tắc chung. Kỹ năng hợp tác, tuy không phải trọng tâm của Montessori, nhưng lại rất cần thiết trong học tập và công việc sau này. Vì vậy, nhiều trường đã linh hoạt điều chỉnh chương trình để cân bằng giữa rèn luyện cá nhân và phát triển kỹ năng phối hợp.

Montessori giúp trẻ tự lập nhưng dễ thiếu kỹ năng hợp tác nếu không được hướng dẫn để cân bằng

Môi trường mở chưa phù hợp với mọi trẻ

Không gian lớp học Montessori thường không có bàn ghế cố định và cho phép trẻ tự do di chuyển. Điều này phù hợp với những trẻ linh hoạt, thích khám phá, nhưng có thể khiến những em hướng nội hoặc cần sự ổn định cảm thấy khó thích nghi. Một số trẻ sẽ học tốt hơn trong môi trường có cấu trúc rõ ràng, thời gian biểu cố định và quy trình cụ thể.

Nhìn chung, Montessori là một phương pháp giáo dục nhân văn và giàu tính trải nghiệm, nhưng để mang lại hiệu quả tốt nhất, phụ huynh cần xem xét tính cách, khả năng tập trung và nhu cầu phát triển của con trước khi lựa chọn.

Trên đây là những chia sẻ giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về phương pháp Montessori là gì. Đây là một mô hình giáo dục khuyến khích trẻ phát triển tự nhiên và toàn diện. Qua việc xem xét những ưu điểm và hạn chế, JobsGO hy vọng bài viết đã mang đến cho ba mẹ góc nhìn thực tế hơn, từ đó có thể lựa chọn cách dạy con phù hợp với tính cách và nhu cầu của từng bé.

Câu hỏi thường gặp

1. Trẻ ở độ tuổi nào phù hợp với Montessori?

Phương pháp này áp dụng hiệu quả cho trẻ từ 0 đến 12 tuổi, đặc biệt ở giai đoạn mầm non 2–6 tuổi.

2. Sự khác biệt giữa Montessori và phương pháp truyền thống là gì?

Montessori tập trung vào quá trình học, không phải kết quả. Trong khi phương pháp truyền thống dựa nhiều vào giảng dạy, kiểm tra và đánh giá.

3. Có cần giáo viên được chứng nhận Montessori chính quy không?

Có. Chỉ những giáo viên được đào tạo chính quy theo tiêu chuẩn AMI hoặc AMS mới có đủ năng lực hướng dẫn đúng phương pháp.

4. Trẻ học được gì từ Montessori?

Trẻ phát triển kỹ năng sống, tư duy logic, khả năng tập trung, sáng tạo, kỷ luật và tinh thần trách nhiệm thông qua các hoạt động thực tế.

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)