Nhiều người vẫn cho rằng học sinh cần được hướng nghiệp còn bố mẹ thì không. Nhưng trên thực tế, phụ huynh cũng là người cần được “hướng nghiệp”, vì chính bố mẹ sẽ là người giúp con mình định hướng tương lai.
Trước đây, trong một buổi hướng nghiệp tại trường đại học, một diễn giả từng kể cho chúng tôi nghe về 3 câu chuyện hướng nghiệp qua từng thế hệ.
Câu chuyện thứ nhất về một người thuộc thế hệ 8x, một người đang nuối tiếc với công việc hiện tại. Người đó cho rằng: nếu được quay lại kỳ thi đại học, anh ta chắc chắn sẽ chọn một ngành học khác.
Câu chuyện thứ hai về một bạn trẻ 9x, một người trẻ không có động lực làm việc và luôn chọn cách nghỉ việc khi thấy “chán” và không như mong đợi.
Và cuối cùng là một bạn học sinh 10x, một thế hệ tân tiến và tự do, nhưng lại là một thế hệ không thể định nghĩa được “đam mê là gì?”. Và dù được tự do chọn ngành, chọn nghề với đam mê, sở thích, nhưng các bạn cũng không thể chọn được chính xác, và cũng không biết như nào mới là chính xác.
Phụ huynh có ý thức nhưng chưa biết cách hướng nghiệp cho con
Có thể thấy, tư duy của phụ huynh đã ngày một “thoải mái” hơn, bố mẹ tôn trọng ý kiến của con cái mình hơn. Nhưng cuối cùng, vấn đề “hướng nghiệp” vẫn rơi vào bế tắc. Sẽ có rất nhiều bố mẹ cho rằng mình không cần hiểu quá nhiều về “hướng nghiệp”, vì kinh nghiệm sống của mình chính là giáo trình tốt nhất. Có bố mẹ lại lầm tưởng “hướng nghiệp” chỉ đơn giản là đưa ra một nghề để con mình nỗ lực học và làm. Và cũng có những bậc phụ huynh đầy “cởi mở”, họ cho phép con mình làm bất cứ thứ gì chúng muốn, để các con tự đi tìm đam mê để theo đuổi. Tất cả những lối suy nghĩ đó đều thể hiện rằng: phụ huynh Việt Nam thực chất chưa từng hướng nghiệp đúng đắn cho con mình.
Vậy đâu mới là cách thức hướng nghiệp đúng đắn? Bố mẹ phải tư duy về “hướng nghiệp” như thế nào để có thể giúp đỡ con mình?
2.Tại sao phụ huynh cần tự học “hướng nghiệp”?
Cả ba câu chuyện trên là 3 ví dụ điển hình cho những cách hướng nghiệp không đúng đắn của các bậc phụ huynh. Trải qua 3 thế hệ, tâm tư của các bậc cha mẹ đã thay đổi, nhưng tư duy hướng nghiệp vẫn chưa chính xác. Nguyên nhân của vấn đề này chính là việc: chính phụ huynh cũng chưa thực sự có kiến thức về nghề nghiệp để định hướng cho con.
Trong những năm gần đây, chúng ta nhận thấy những ngành nghề “lạ” xuất hiện ngày một nhiều. Thực tế này mang đến cơ hội phát triển tài năng cá nhân nhiều hơn cho người trẻ. Nhưng cũng chính những cơ hội đó sẽ khiến người trẻ gặp phải vấn đề “không biết nên chọn nghề gì?”, vì lứa tuổi này quá chú trọng “đam mê” mà bỏ qua thực tế. Trong hoàn cảnh này, sự giúp đỡ của bố mẹ, những người có sự từng trải, có suy nghĩ khách quan, sẽ là vô cùng cần thiết đối với các bạn.
Để làm được điều đó, bố mẹ cần hiểu rõ về các nghề nghiệp, “bắt sóng” cùng những nghề mới, cũng như tìm hiểu nhiều hơn về nhu cầu nhân lực của thị trường, chứ không nên chỉ tập trung vào những ngành “hot”. Mỗi đứa trẻ có một tài năng cá nhân riêng, chỉ cần có cơ hội phát huy tài năng đó, các bạn hoàn toàn có thể thành công với sức trẻ và đam mê của mình. Đó là lý do vì sao quan điểm ngành nghề của các bậc phụ huynh nên rộng mở hơn để tìm ra một con đường phù hợp cho con mình.
Để hướng nghiệp cho con, bố mẹ cần hiểu rõ về các ngành nghề
3.Bố mẹ tự học “hướng nghiệp” cho con như thế nào?
3.1. Tìm hiểu về thị trường lao động nhiều hơn.
Khi chọn một ngành nghề cho con, việc làm đầu ra là yếu tố mà bất kỳ bậc phụ huynh nào cũng quan tâm. Tuy nhiên, sự quan tâm đó không được thể hiện bằng hành động cụ thể. Việc bố mẹ và các bạn trẻ không tìm hiểu rõ về nhu cầu nhân lực của thị trường thường dẫn đến việc mọi người bị cuốn theo những ngành nghề “hot”, vì vậy mà bỏ lỡ nhiều cơ hội tiềm năng. Các bậc phụ huynh hãy quan tâm đến vấn đề này hơn, một cách nghiêm túc và trực quan. Những con số chính là cơ sở vững chắc để các quyết định trở nên đúng đắn và hợp lý hơn.
Các bậc phụ huynh có thể tham khảo thông tin về thị trường lao động qua các trang web tìm việc như JobsGO. Các thông tin tuyển dụng, thông tin ngành nghề cũng như thông tin về thị trường lao động trên trang JobsGO Blog sẽ cho phụ huynh thêm nhiều lựa chọn hơn để gợi ý hướng nghiệp cho con mình.
3.2. Tìm hiểu nghề nghiệp một cách thực tế hơn
Khi các bạn trẻ đang mơ mộng với “đam mê” của mình, bố mẹ cần là người giữ được tính thực tế để giúp các bạn chọn nghề chính xác hơn. Nhiều người trẻ hiện nay chọn nghề một cách rất mơ hồ, dẫn đến sự thất vọng khi thực tế học và làm nghề. Nỗi thất vọng ấy sẽ khiến người trẻ dễ rơi vào trạng thái “chán nản” và bỏ việc. Trong hoàn cảnh đó, điều bố mẹ cần làm chính là sống thực tế hơn bao giờ hết. Phụ huynh cần tìm hiểu rõ về thực tế nghề nghiệp hơn, dựa vào kinh nghiệm sống, hỏi han người trong nghề hay tìm kiếm thông tin trên các trang mạng,… Những thực tế đó sẽ vẽ ra một bức tranh chân thực hơn để các bạn trẻ nhìn nhận được vấn đề và chọn được nghề phù hợp với mình.
3.3. Khách quan trong cách giao tiếp
Hướng nghiệp với lứa tuổi này không phải là đưa ra một nghề nghiệp cụ thể, mà là xác định các thế mạnh kiến thức và kỹ năng của các bạn. Những thế mạnh đó chính là cơ sở để các bạn định hình được ngành học phù hợp với bản thân trong tương lai. Tuy nhiên, để hiểu và cùng con cái chia sẻ vấn đề học hành, nghề nghiệp, đối với nhiều bậc cha mẹ, đó là điều rất khó khăn. Vấn đề mà các phụ huynh hay gặp phải nhất chính là “áp đặt suy nghĩ” của bản thân lên con cái. Mọi lý giải đều luôn có cùng một lý do:”Bố mẹ là người lớn, bố mẹ biết.” Chính sự thiếu khách quan đó tạo nên những mâu thuẫn ngầm trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Những lý giải thực tế, có lý lẽ và minh chứng cụ thể sẽ là cách “thuyết phục” hiệu quả nhất đối với những bạn trẻ trong độ tuổi học sinh. Đưa ra một lời khuyên hợp tình hợp lý chính là điều mà bố mẹ cần làm cho con mình trong hoàn cảnh như vậy.
Bố mẹ cần khách quan khi hướng nghiệp cho con
3.3. Không quên dạy con những kỹ năng sống hằng ngày
Tâm sự với con cái nhiều hơn về cuộc sống chính là cách hiệu quả để bố mẹ giáo dục kỹ năng sống cho con mình. Thông qua những câu chuyện thực, phụ huynh cần dạy cho các bạn trẻ sự kiên nhẫn, và sự mạnh mẽ đối mặt với xã hội,… Những kỹ năng nhỏ này sẽ giúp tinh thần sống của các bạn thêm kiên cường và lạc quan. Chúng sẽ giúp các bạn không bị gục ngã khi gặp phải những khó khăn hay thất bại. Những bức tranh màu hồng thuộc về tuổi thơ, người trẻ bây giờ phát triển tư duy rất nhanh nhờ sự phát triển của công nghệ và kết nối xã hội. Vậy nên khi đến một độ tuổi nhất định, các bậc phụ huynh nên quan tâm đến vấn đề này nhiều hơn.
… Hơn tất cả, hãy đồng hành cùng con.
Chúng ta có thể nói rất nhiều về các cách hướng nghiệp cho con cái, nhưng lý thuyết áp dụng vào thực tế lại không phải dễ dàng. Vậy nên, các phụ huynh sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc này. Những lúc như vậy, hãy lắng nghe và đồng hành cùng con. Chỉ khi cùng con đi trên một con đường, bố mẹ mới có thể dần nhận ra rằng các bạn ấy thật sự cần gì và làm tốt được điều gì.
JobsGO hy vọng rằng, các bậc phụ huynh sẽ có sự quan tâm thực tế và đúng đắn hơn về vấn đề hướng nghiệp cho các bạn trẻ. Vì hướng nghiệp chính là bài học cần thiết để các bạn tự tin và mạnh mẽ bước đi trên con đường tương lai của mình.
Linh Lê
