Probation là gì? Probation là giai đoạn thử việc, được coi như một phần quan trọng và cần thiết trong hành trình nghề nghiệp của bất kỳ cá nhân nào, cũng như trong quy trình tuyển dụng của doanh nghiệp. Cùng JobsGO tìm hiểu kỹ hơn về thuật ngữ này trong bài viết dưới đây nhé!
Xem nhanh nội dung
1. Probation Là Gì?
Probation Là Gì?
Probation hay probationary period là gì? Probation được hiểu là giai đoạn tập sự hoặc thử việc, một khoảng thời gian được thiết lập sau khi một ứng viên được doanh nghiệp tuyển dụng và trước khi họ chính thức ký kết hợp đồng lao động.
On probation là gì? Trong tiếng Việt, thuật ngữ này được dịch ra là đang trong thời gian thử việc hoặc tập sự. Trong giai đoạn này, người lao động làm việc theo hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng tạm thời, tùy vào chính sách và quy định của từng doanh nghiệp hay tổ chức. Đây là khoảng thời gian để cả nhân viên và công ty đánh giá mức độ phù hợp trước khi ký kết hợp đồng chính thức.
2. Mục Đích Của Probation
Giai đoạn thử việc không chỉ đơn thuần là khoảng thời gian làm việc tạm thời, mà còn là một bước đệm quan trọng giúp cả người lao động và doanh nghiệp đánh giá lẫn nhau. Thông qua đó, hai bên có thể đưa ra quyết định đúng đắn về sự gắn bó lâu dài. Mục đích của giai đoạn thử việc đối với từng đối tượng sẽ khác nhau. Cụ thể:
2.1. Đối Với Người Lao Động (Ứng Viên)
- Ứng viên có cơ hội trải nghiệm thực tế không khí, cách làm việc và các giá trị mà doanh nghiệp đang duy trì. Điều này giúp họ nhanh chóng hòa nhập, tránh cảm giác bỡ ngỡ và biết cách cư xử, giao tiếp phù hợp.
- Thử việc là thời điểm để ứng viên kiểm chứng những gì mô tả trong tin tuyển dụng với thực tế công việc. Họ sẽ hiểu rõ hơn trách nhiệm hàng ngày, mức độ áp lực cũng như sự kỳ vọng từ cấp trên.
- Những kiến thức đã tích lũy từ trường học hoặc công việc trước đây được áp dụng và thử thách trong bối cảnh mới. Đồng thời, ứng viên có thể học hỏi thêm nhiều kỹ năng thực tiễn từ đồng nghiệp và môi trường làm việc.
- Đây là cơ hội để ứng viên tự soi chiếu năng lực, đam mê và kỳ vọng của mình. Từ đó, họ có thể quyết định có nên gắn bó lâu dài với vị trí hay tìm kiếm một hướng đi khác phù hợp hơn.
- Thử việc chính là “bài kiểm tra” để chứng minh bản thân. Người lao động cần thể hiện sự nhiệt huyết, tinh thần trách nhiệm và cam kết của mình nhằm tạo dấu ấn tích cực trong mắt nhà tuyển dụng.
2.2. Đối Với Doanh Nghiệp (Nhà Tuyển Dụng)
- Thay vì chỉ dựa vào hồ sơ hay buổi phỏng vấn, doanh nghiệp có thể nhìn nhận chính xác khả năng làm việc của ứng viên trong môi trường thực tế.
- Không chỉ kỹ năng, mà thái độ mới là yếu tố quyết định sự thành công lâu dài. Qua thử việc, doanh nghiệp sẽ nhận thấy ứng viên có trách nhiệm, chủ động và sẵn sàng hợp tác hay không.
- Mỗi công ty đều có văn hóa riêng. Thử việc cho phép doanh nghiệp xem xét liệu ứng viên có thể hòa nhập và duy trì những chuẩn mực này một cách tự nhiên hay không.
- Với những ứng viên có tiềm năng, doanh nghiệp sẽ cân nhắc xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng và hỗ trợ phát triển sự nghiệp lâu dài.
- Sau khi kết thúc giai đoạn thử việc, doanh nghiệp có cơ sở để quyết định liệu ứng viên có đủ điều kiện để trở thành nhân viên chính thức hay không. Đây là bước quan trọng để tránh những rủi ro trong tuyển dụng.
3. Quyền Lợi Và Quy Định Pháp Lý Trong Probation
Việc nắm rõ các quy định pháp luật là điều cực kỳ quan trọng đối với cả người lao động và doanh nghiệp trong giai đoạn thử việc. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của cả hai bên được thực hiện một cách minh bạch, đúng luật.
3.1. Probation Salary Là Gì? Quy Định Về Lương Thử Việc
Probation salary là gì? Probation salary (lương thử việc) là mức lương mà người lao động nhận được trong giai đoạn thử việc tại một công ty. Theo Điều 26 của Bộ luật Lao động 2019 của Việt Nam, tiền lương của người lao động trong thời gian thử việc phải do hai bên thỏa thuận nhưng không được thấp hơn 85% mức lương của công việc đó. Điều này có nghĩa là nếu mức lương chính thức cho vị trí bạn ứng tuyển là 10.000.000 VNĐ, thì mức lương thử việc tối thiểu bạn nhận được phải là 8.500.000 VNĐ.
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là với các vị trí yêu cầu năng lực cao hoặc để thu hút nhân tài, doanh nghiệp có thể chi trả 100% mức lương chính thức ngay trong giai đoạn thử việc nếu năng lực của ứng viên thực sự xuất sắc hoặc vị trí đó có tính chất đặc thù. Việc hiểu rõ quy định về lương thử việc sẽ giúp ứng viên có căn cứ để đàm phán và bảo vệ quyền lợi của mình.
3.2. Thời Gian Thử Việc Tối Đa Theo Quy Định
Bộ luật Lao động 2019 cũng quy định rõ ràng về thời gian thử việc tối đa cho từng loại công việc, nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động và tránh việc lạm dụng giai đoạn này:
- Không quá 180 ngày đối với công việc của người quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.
- Không quá 60 ngày đối với công việc có chức danh nghề nghiệp cần trình độ chuyên môn, kỹ thuật từ cao đẳng trở lên (ví dụ: kỹ sư, kế toán, chuyên viên marketing).
- Không quá 30 ngày đối với công việc có chức danh nghề nghiệp cần trình độ chuyên môn, kỹ thuật trung cấp, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ (ví dụ: nhân viên văn phòng, thợ sửa chữa).
- Không quá 6 ngày làm việc đối với các công việc khác không thuộc các trường hợp trên (ví dụ: lao động phổ thông, nhân viên thời vụ).
Cần lưu ý rằng đây là mức thời gian tối đa. Doanh nghiệp và người lao động hoàn toàn có thể thỏa thuận một thời gian thử việc ngắn hơn tùy theo tính chất công việc và sự phù hợp của ứng viên.
3.3. Quyền Chấm Dứt Hợp Đồng Trong Probation
Một trong những điểm khác biệt lớn giữa hợp đồng thử việc và hợp đồng lao động chính thức là quyền chấm dứt hợp đồng. Trong giai đoạn thử việc, cả người sử dụng lao động và người lao động đều có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng thử việc mà không cần báo trước cũng như không phải bồi thường, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc vi phạm thỏa thuận thử việc đã ký kết.
Điều này tạo sự linh hoạt cho cả hai bên: doanh nghiệp có thể dễ dàng chấm dứt nếu nhân viên không đạt yêu cầu, và người lao động cũng có thể rời đi nếu nhận thấy công việc hoặc môi trường không phù hợp với mình mà không chịu ràng buộc pháp lý như khi chấm dứt hợp đồng lao động chính thức (thường yêu cầu báo trước và có thể kèm theo bồi thường nếu đơn phương chấm dứt trái luật).
3.4. Hợp Đồng Thử Việc Và Hợp Đồng Lao Động Chính Thức
Việc phân biệt rõ ràng giữa hợp đồng thử việc và hợp đồng lao động chính thức là rất quan trọng:
- Hợp đồng thử việc: Có thể là một thỏa thuận thử việc riêng biệt bằng văn bản hoặc nội dung về thử việc được ghi rõ trong hợp đồng lao động chính thức. Hợp đồng thử việc chỉ có giá trị trong thời gian thử việc đã thỏa thuận. Khi kết thúc giai đoạn này, nếu người lao động đạt yêu cầu, hai bên sẽ ký kết hợp đồng lao động chính thức.
- Hợp đồng lao động chính thức: Bao gồm hợp đồng lao động xác định thời hạn (từ đủ 12 tháng đến 36 tháng) và hợp đồng lao động không xác định thời hạn. Loại hợp đồng này quy định đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của cả hai bên trong suốt quá trình làm việc như lương, phúc lợi, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, chế độ nghỉ phép,…
Một điểm cần lưu ý là trong giai đoạn thử việc, người lao động thường chưa được tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Các quyền lợi này chỉ bắt đầu khi hợp đồng lao động chính thức có hiệu lực.
4. Doanh Nghiệp Đánh Giá Probation Như Thế Nào?
Cách Doanh Nghiệp Đánh Giá Giai Đoạn Thử Việc
Để vượt qua giai đoạn thử việc thành công, ứng viên cần nắm rõ những tiêu chí mà doanh nghiệp sẽ sử dụng để đánh giá. Đồng thời, nhà tuyển dụng cũng cần xây dựng một quy trình đánh giá minh bạch và hiệu quả. Sau một khoảng thời gian nhất định, hai bên sẽ có một buổi gặp chính thức gọi là probation review, nhằm tổng kết và đánh giá toàn bộ quá trình thử việc. Hiểu rõ probation review là gì và cách thức doanh nghiệp tiến hành đánh giá sẽ giúp ứng viên chuẩn bị tốt hơn, thể hiện được năng lực và tăng cơ hội trở thành nhân viên chính thức.
4.1. Đánh Giá Hiệu Suất Công Việc
Đây là yếu tố cốt lõi trong mọi quá trình đánh giá thử việc. Công ty sẽ xem xét năng suất và chất lượng công việc thông qua các chỉ số hiệu suất chính (KPIs) hoặc các mục tiêu cụ thể đã được đặt ra.
Ví dụ, đối với một nhân viên kinh doanh, KPI có thể là số lượng khách hàng mới tiếp cận, doanh số đạt được trong tháng. Đối với một lập trình viên, đó có thể là số lượng tính năng hoàn thành, chất lượng mã code, và tốc độ sửa lỗi. Một nhân viên marketing có thể được đánh giá dựa trên mức độ tương tác của chiến dịch, số lượng lead thu được. Doanh nghiệp sẽ tập trung vào khả năng hoàn thành nhiệm vụ đúng thời hạn, độ chính xác, khả năng giải quyết vấn đề và chủ động trong công việc.
4.2. Tuân Thủ Quy Định Và Văn Hóa Doanh Nghiệp
Hiệu suất công việc cao là một lợi thế, nhưng sự phù hợp với văn hóa doanh nghiệp và việc tuân thủ các quy định là yếu tố mang tính quyết định. Doanh nghiệp sẽ đánh giá mức độ tuân thủ nội quy lao động, giờ giấc làm việc, quy trình báo cáo và các chính sách của công ty.
Ngoài ra, việc hòa nhập vào văn hóa và giá trị cốt lõi của tổ chức cũng rất quan trọng. Một nhân viên có thể rất giỏi chuyên môn nhưng nếu không thể hòa nhập, không tôn trọng quy tắc chung hoặc có thái độ tiêu cực, khả năng được giữ lại sẽ thấp hơn. Doanh nghiệp thường ưu tiên những người phù hợp nhất hơn là chỉ những người giỏi nhất về mặt kỹ năng.
4.3. Khả Năng Học Hỏi Và Thích Nghi
Giai đoạn thử việc là lúc nhân viên mới tiếp xúc với nhiều kiến thức, kỹ năng và quy trình mới. Doanh nghiệp sẽ đánh giá mức độ chủ động trong việc học hỏi, khả năng tiếp thu thông tin, và tốc độ thích nghi nhanh chóng với môi trường làm việc, công nghệ mới, hoặc những thay đổi trong quy trình. Sự sẵn lòng nhận phản hồi, tinh thần cầu tiến và khả năng tự cải thiện bản thân là những điểm cộng lớn trong mắt nhà quản lý.
4.4. Kỹ Năng Giao Tiếp Và Làm Việc Nhóm
Trong môi trường làm việc hiện đại, khả năng giao tiếp và làm việc nhóm là không thể thiếu. Doanh nghiệp sẽ quan sát cách nhân viên mới tương tác với đồng nghiệp, cấp trên và đôi khi là đối tác hoặc khách hàng. Các yếu tố được đánh giá bao gồm khả năng truyền đạt thông tin rõ ràng, lắng nghe hiệu quả, hợp tác để đạt mục tiêu chung, và giải quyết xung đột một cách xây dựng.
4.5. Phản Hồi Liên Tục Và Điều Chỉnh
Trong suốt quá trình thử việc, quản lý thường xuyên đưa ra phản hồi. Doanh nghiệp sẽ đánh giá cách nhân viên mới tiếp thu những phản hồi đó, cho dù là tích cực hay mang tính xây dựng. Khả năng điều chỉnh hành vi, cải thiện hiệu suất dựa trên góp ý, và thể hiện sự tiến bộ là minh chứng cho sự chuyên nghiệp và mong muốn gắn bó của nhân viên. Quá trình thử việc không chỉ là một kỳ đánh giá một chiều mà còn là cơ hội để nhân viên hoàn thiện bản thân dưới sự định hướng của người quản lý.
5. Bí Quyết Vượt Qua Giai Đoạn Thử Việc
Vượt Qua Giai Đoạn Thử Việc
Giai đoạn thử việc là thời điểm quan trọng để bạn chứng minh năng lực, ghi điểm trong mắt nhà tuyển dụng và đảm bảo cơ hội trở thành nhân viên chính thức. Dưới đây là những bí quyết giúp bạn tỏa sáng trong thời gian thử việc và vượt qua thử thách này một cách xuất sắc.
5.1. Hết Mình Vì Công Việc, Hoàn Thành Xuất Sắc Nhiệm Vụ
Ngay từ những ngày đầu tiên, hãy thể hiện sự nhiệt huyết và tận tâm. Đừng chỉ dừng lại ở mức đủ yêu cầu mà hãy cố gắng vượt mong đợi như:
- Hoàn thành báo cáo với dữ liệu phân tích sâu hơn.
- Trình bày kết quả một cách chuyên nghiệp, rõ ràng.
- Nộp công việc sớm hơn deadline, kiểm tra kỹ để đảm bảo chất lượng.
Sự chủ động, tinh thần không ngại khó và sẵn sàng nhận thêm trách nhiệm sẽ tạo ấn tượng mạnh mẽ với cấp trên.
5.2. Chủ Động Học Hỏi Và Phát Triển Kỹ Năng
Tinh thần cầu tiến là chìa khóa để vượt qua thử việc. Bạn có thể:
- Tích cực đặt câu hỏi khi chưa rõ, nhưng nhớ tự tìm hiểu trước.
- Tham gia đầy đủ các buổi đào tạo nội bộ.
- Đọc thêm tài liệu chuyên ngành, cập nhật xu hướng mới trong lĩnh vực.
Ví dụ, nếu bạn làm marketing, hãy tìm hiểu các case study, thử nghiệm công cụ mới và áp dụng vào công việc. Điều này thể hiện bạn ham học hỏi, có tiềm năng phát triển lâu dài.
5.3. Tuân Thủ Quy Định Và Hòa Nhập Văn Hóa Doanh Nghiệp
Kỹ năng tốt chưa đủ, bạn cần phù hợp với văn hóa công ty. Bạn hãy:
- Nghiêm túc chấp hành nội quy, giờ giấc, quy định bảo mật.
- Quan sát cách đồng nghiệp làm việc, tương tác và ra quyết định.
- Tôn trọng các giá trị cốt lõi của tổ chức.
Sự thích nghi nhanh và thái độ tôn trọng văn hóa chung sẽ cho thấy bạn là một mảnh ghép phù hợp.
5.4. Xây Dựng Mối Quan Hệ Tích Cực Với Đồng Nghiệp Và Cấp Trên
Thử việc không chỉ đánh giá năng lực cá nhân mà còn cả khả năng làm việc nhóm vì vậy bạn cần:
- Chủ động giao tiếp, làm quen và hỗ trợ đồng nghiệp.
- Luôn lắng nghe, chia sẻ và hợp tác trong công việc.
- Tạo sự hòa đồng, thoải mái trong môi trường làm việc.
Mối quan hệ tốt sẽ giúp bạn nhận được sự hỗ trợ, đồng thời khiến cấp trên nhìn thấy khả năng lãnh đạo và tinh thần đóng góp của bạn.
5.5. Tỏa Sáng Đúng Lúc Và Đóng Góp Ý Tưởng
Ngoài ra, bạn cũng đừng ngại thể hiện quan điểm. Khi có cơ hội, bạn hãy:
- Đưa ra đề xuất cải tiến quy trình hoặc ý tưởng sáng tạo.
- Phát biểu một cách rõ ràng, có căn cứ.
Điều này thể hiện sự tâm huyết, tư duy phản biện và mong muốn đóng góp cho sự phát triển chung của công ty. Một dấu ấn cá nhân tích cực sẽ giúp bạn ghi điểm mạnh trong probation review.
6. Lời Khuyên Cho Nhà Tuyển Dụng Để Tối Ưu Quá Trình Thử Việc
Để probation đạt được hiệu quả tối đa, nhà tuyển dụng cần có một chiến lược rõ ràng và quy trình quản lý khoa học. Điều này không chỉ giúp đánh giá chính xác năng lực của ứng viên mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển lâu dài của nhân sự.
6.1. Xây Dựng Quy Trình Thử Việc Rõ Ràng Và Minh Bạch
Một quy trình thử việc bài bản là nền tảng cho sự thành công. Nhà tuyển dụng cần cung cấp một bản mô tả công việc chi tiết, xác định rõ ràng các mục tiêu cụ thể mà nhân viên cần đạt được trong thời gian thử việc và các tiêu chí đánh giá minh bạch ngay từ đầu. Sự rõ ràng này giúp ứng viên hiểu rõ kỳ vọng và có định hướng để phấn đấu, tránh tình trạng mơ hồ, thiếu mục tiêu.
6.2. Cung Cấp Hỗ Trợ Và Đào Tạo Cần Thiết
Việc đầu tư vào giai đoạn thử việc là đầu tư vào tương lai của công ty. Nhà tuyển dụng nên cung cấp đầy đủ tài liệu, công cụ cần thiết và tổ chức các buổi đào tạo ban đầu (onboarding) toàn diện để nhân viên mới nhanh chóng hòa nhập. Đặc biệt, việc chỉ định một người hướng dẫn hoặc quản lý trực tiếp có kinh nghiệm để hỗ trợ, giải đáp thắc mắc, định hướng cho nhân viên mới là vô cùng quan trọng giúp nhân viên phát huy tối đa năng lực, giảm thiểu sai sót và cảm thấy được chào đón, gắn kết.
6.3. Thực Hiện Phản Hồi Thường Xuyên Và Xây Dựng
Phản hồi là một phần không thể thiếu của quá trình thử việc. Nhà tuyển dụng nên tổ chức các buổi đánh giá, phản hồi định kỳ và cả những phản hồi nhanh không chính thức. Quan trọng là tập trung vào việc đưa ra góp ý mang tính xây dựng, chỉ ra điểm mạnh để khuyến khích và điểm cần cải thiện kèm theo giải pháp hỗ trợ cụ thể. Một phản hồi đúng lúc và mang tính xây dựng sẽ giúp nhân viên mới điều chỉnh kịp thời, cảm thấy được quan tâm và có động lực để phát triển.
6.4. Đánh Giá Khách Quan Và Công Bằng
Quyết định giữ lại hay không một nhân viên phải dựa trên cơ sở khách quan và công bằng. Nhà tuyển dụng cần đánh giá dựa trên hiệu suất thực tế, sự phù hợp với văn hóa công ty và các tiêu chí đã thiết lập sẵn, tránh để cảm tính cá nhân chi phối. Đảm bảo tính minh bạch trong quyết định cuối cùng và cung cấp lý do rõ ràng, cụ thể nếu không ký hợp đồng chính thức. Điều này không chỉ thể hiện sự chuyên nghiệp của doanh nghiệp mà còn giúp nhân viên hiểu được điểm yếu của mình để cải thiện trong tương lai.
6.5. Đảm Bảo Tuân Thủ Các Quy Định Pháp Luật
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, nhà tuyển dụng cần nắm vững và tuân thủ chặt chẽ các quy định của Bộ luật Lao động về thời gian thử việc, lương thử việc, và quy trình chấm dứt hợp đồng trong giai đoạn này. Việc này giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro pháp lý không đáng có, xây dựng uy tín và hình ảnh một môi trường làm việc chuyên nghiệp, minh bạch.
Nói tóm lại, probation là gì? Đây là giai đoạn thử việc – một bước đệm quan trọng để ứng viên chứng minh năng lực và nhà tuyển dụng chọn ra nhân sự phù hợp. Khám phá thêm các thông tin hữu ích, thú vị trong quá trình tìm kiếm sự nghiệp tại JobsGO!
Câu hỏi thường gặp
1. Có Phải Mọi Vị Trí Công Việc Đều Có Giai Đoạn Probation Không?
Hầu hết các vị trí đều có. Tuy nhiên, một số trường hợp đặc biệt không cần thử việc như hợp đồng lao động dưới 1 tháng hoặc người lao động đã có kinh nghiệm và được miễn thử việc theo thỏa thuận.
2. Làm Thế Nào Để Biết Tôi Có Pass Probation Hay Không?
Sau thời gian thử việc, doanh nghiệp sẽ thông báo kết quả bằng văn bản hoặc lời nói. Nếu vượt qua, hai bên sẽ ký kết hợp đồng lao động chính thức; nếu không, hợp đồng thử việc sẽ chấm dứt.
3. Probation Officer Là Gì?
Probation Officer có thể hiểu là nhân sự phụ trách quản lý, theo dõi và đánh giá nhân viên trong giai đoạn thử việc, nhằm đảm bảo họ đáp ứng yêu cầu công việc trước khi ký hợp đồng chính thức.
(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)
