Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì? 4 Loại Chứng Khoán Phái Sinh Phổ Biến

Chứng khoán phái sinh là một khái niệm thu hút sự quan tâm ngày càng lớn của giới đầu tư trong những năm gần đây. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn mơ hồ về bản chất và cách thức hoạt động của loại hình đầu tư này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan giải đáp chứng khoán phái sinh là gì, từ đó giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt và hiệu quả.

1. Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì?

Chứng khoán phái sinh là một loại công cụ tài chính dựa trên giá trị của một tài sản khác. Đây không phải là tài sản thực tế, mà chỉ là một hợp đồng giữa hai bên về quyền mua hoặc bán một tài sản cụ thể với một giá nhất định tại một thời điểm trong tương lai.

Giá trị của chứng khoán phái sinh được dẫn xuất từ giá của tài sản gốc, có thể là cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ, thậm chí là chỉ số thị trường. Chúng thường được sử dụng để phòng ngừa rủi ro, đầu cơ hoặc tạo ra các khoản đầu tư phức tạp.

Ví dụ về chứng khoán phái sinh: “Chẳng hạn như, thời tiết dựa trên nhiệt độ để trả cho người nắm giữ nó khi nó đảm bảo ngưỡng nhất định trong một khoảng thời gian. Đó là một nguyên nhân khiến giá điện tăng lên. Khi đó, hợp đồng chứng khoán phái sinh sẽ ngừa rủi ro của những biến động tăng giá đối với năng lượng trong khoảng thời gian mà nhiệt độ tăng.”

Mặc dù chứng khoán phái sinh mang lại cơ hội sinh lời lớn, nhưng chúng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro cao nếu không được sử dụng một cách thận trọng và hiểu biết đầy đủ. Các nhà đầu tư cần có kiến thức chuyên sâu về thị trường và sản phẩm phái sinh trước khi tham gia vào lĩnh vực này.

>>>Xem thêm: Cách kiếm tiền online

2. Phân Loại Chứng Khoán Phái Sinh

Hiện nay, chứng khoán phái sinh tồn tại 4 loại hình khác nhau là: Hợp đồng tương lai, kỳ hạn, hoán đổi và quyền chọn.

2.1 Hợp Đồng Kỳ Hạn

Hợp đồng kỳ hạn là một loại hợp đồng trong đó hai bên cam kết mua hoặc bán một tài sản cơ bản với một giá và số lượng nhất định tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Hợp đồng kỳ hạn thường được giao dịch trên thị trường ngoài sàn (OTC) và không có quy định chặt chẽ về tiêu chuẩn hóa. Điều này cho phép các bên tham gia thỏa thuận các điều khoản riêng để phù hợp với nhu cầu của họ.

2.2 Hợp Đồng Tương Lai

Hợp đồng tương lai tương tự như hợp đồng kỳ hạn, nhưng được giao dịch trên các sàn giao dịch hàng hóa chính thức và có các quy định chặt chẽ về tiêu chuẩn hóa như khối lượng, chất lượng, địa điểm giao hàng, ký quỹ ban đầu. Hợp đồng tương lai thường có tính thanh khoản cao hơn so với hợp đồng kỳ hạn. Các tài sản cơ bản phổ biến trong hợp đồng tương lai bao gồm hàng hóa, chỉ số chứng khoán, ngoại tệ và lãi suất.

2.3 Hợp Đồng Quyền Chọn

Đây là một loại hợp đồng phái sinh mà trong đó người mua quyền chọn có quyền nhưng không bắt buộc, mua – bán một tài sản cơ bản với một giá nhất định vào hoặc trước một ngày nhất định trong tương lai. Người bán quyền chọn có nghĩa vụ phải thực hiện giao dịch nếu người mua quyền chọn quyết định thực hiện quyền của mình. Quyền chọn thường được giao dịch trên các sàn giao dịch chính thức hoặc thị trường OTC.

2.4 Hợp Đồng Hoán Đổi

Hợp đồng hoán đổi là một thỏa thuận giữa hai bên để trao đổi các dòng tiền trong tương lai dựa trên một tài sản cơ bản nhất định. Các loại hợp đồng hoán đổi phổ biến bao gồm hoán đổi lãi suất, hoán đổi tiền tệ, hoán đổi chỉ số và hoán đổi tín dụng. Hợp đồng hoán đổi thường được giao dịch trên thị trường OTC và cho phép các bên tham gia quản lý rủi ro một cách linh hoạt.

đầu tư chứng khoán phái sinh là gì

3. Điều Kiện Để Kinh Doanh Chứng Khoán Phái Sinh

Kinh doanh chứng khoán phái sinh là một hoạt động được pháp luật quy định chặt chẽ, nhằm đảm bảo an toàn, minh bạch và hiệu quả cho thị trường. Để được cấp phép kinh doanh chứng khoán phái sinh, các công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định của Luật Chứng khoán 2019 và Nghị định 158/2020/NĐ-CP.

3.1 Với Công Ty Chứng Khoán

• Được cấp phép hoạt động đầy đủ các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán.
• Tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về vốn tối thiểu. Cụ thể, vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu phải đạt mức tối thiểu từ 250 – 800 tỷ đồng tùy theo loại hình hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh.
• Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro đáp ứng các tiêu chuẩn theo quy định pháp luật.
• Đội ngũ nhân sự phải đủ số lượng và chất lượng. Cần có ít nhất 05 nhân viên cho mỗi hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh và họ phải có chứng chỉ hành nghề, chứng chỉ chuyên môn theo quy định.
• Duy trì tỷ lệ vốn khả dụng tối thiểu 220% trong 12 tháng liên tục gần nhất và trích lập đầy đủ các khoản dự phòng.
• Hoạt động kinh doanh phải có lãi trong 2 năm gần nhất.
• Báo cáo tài chính phải được kiểm toán, soát xét và nhận ý kiến chấp thuận toàn phần từ tổ chức kiểm toán.
• Không đang trong tình trạng tổ chức lại, giải thể, phá sản hoặc bị đình chỉ, tạm ngừng hoạt động.

3.2 Với Công Ty Quản Lý Quỹ

• Vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu phải đạt từ 25 tỷ đồng trở lên.
• Đội ngũ nhân sự phải đáp ứng các quy định tương tự như công ty chứng khoán về số lượng và trình độ chuyên môn.
• Tuân thủ các yêu cầu về kết quả kinh doanh, báo cáo tài chính, tình trạng hoạt động giống như công ty chứng khoán.

>>>Xem thêm: Mua cổ phiếu như thế nào?

4. Ưu – Nhược Điểm Của Chứng Khoán Phái Sinh

Chứng khoán phái sinh là công cụ đầu tư tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc hiểu rõ ưu – nhược điểm của chứng khoán phái sinh là vô cùng quan trọng để nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt và hiệu quả.

4.1 Ưu Điểm

• Phòng ngừa rủi ro: Chứng khoán phái sinh cho phép các nhà đầu tư, doanh nghiệp bảo vệ danh mục đầu tư hoặc hoạt động kinh doanh của mình khỏi những biến động bất lợi của thị trường bằng cách mở các vị thế đối trọng.
• Đòn bẩy tài chính: Với một khoản tiền gửi ban đầu nhỏ, nhà đầu tư có thể kiểm soát một vị thế lớn trên thị trường, tạo cơ hội sinh lời cao hơn so với đầu tư trực tiếp vào tài sản cơ bản.
• Hiệu quả về chi phí: Giao dịch phái sinh thường có chi phí giao dịch thấp hơn so với giao dịch trực tiếp trên các tài sản cơ bản.
• Tính thanh khoản cao: Nhiều loại hợp đồng phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn được giao dịch trên các sàn giao dịch chính thức, đảm bảo tính thanh khoản cao.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Nhà đầu tư có thể sử dụng chứng khoán phái sinh để tiếp cận các loại tài sản khác nhau, từ đó đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình.

4.2 Nhược Điểm

• Rủi ro cao: Giao dịch chứng khoán phái sinh tiềm ẩn rủi ro lỗ vật chất cao, thậm chí có thể vượt quá khoản tiền gửi ban đầu nếu không được quản lý rủi ro đúng cách.
• Mức độ phức tạp cao: Các sản phẩm phái sinh có cấu trúc phức tạp, đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức chuyên sâu về thị trường và công cụ giao dịch.
• Thanh khoản thấp: Một số loại chứng khoán phái sinh không được giao dịch trên sàn chính thức mà chỉ trên thị trường phi tập trung (OTC), dẫn đến tính thanh khoản thấp.
• Rủi ro đối tác: Khi giao dịch các hợp đồng ngoài sàn, nhà đầu tư phải đối mặt với rủi ro đối tác không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình.
• Chi phí ẩn: Ngoài các chi phí giao dịch cơ bản, nhà đầu tư còn phải trả các chi phí khác như phí gia hạn, phí chuyển nhượng,…
• Rủi ro pháp lý: Việc giao dịch các công cụ phái sinh phức tạp có thể dẫn đến các tranh chấp pháp lý khó lường.

5. Đầu Tư Chứng Khoán Phái Sinh Có An Toàn Không?

Đầu tư chứng khoán phái sinh là gì? Có an toàn không?

Chứng khoán phái sinh được coi là một trong những công cụ đầu tư có nhiều rủi ro nhất trên thị trường tài chính. Nhưng điều này không có nghĩa là đầu tư vào phái sinh hoàn toàn không an toàn.

Các nhà đầu tư chuyên nghiệp thường sử dụng chứng khoán phái sinh như một công cụ hữu hiệu để phòng ngừa rủi ro trong danh mục đầu tư của họ. Khi được vận dụng đúng cách, phái sinh giúp giảm thiểu tổn thất có thể xảy ra do biến động bất lợi của giá cả thị trường.

Tuy nhiên, với nhà đầu tư ít kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu, giao dịch phái sinh có thể trở nên rất nguy hiểm. Bản chất đòn bẩy cao của phái sinh có nghĩa rằng những thay đổi nhỏ trong giá của tài sản cơ bản có thể dẫn đến lợi nhuận hoặc thua lỗ lớn cho nhà đầu tư. Nếu không quản lý rủi ro chặt chẽ, nhà đầu tư có thể dễ dàng phải chịu thua lỗ nghiêm trọng, thậm chí vượt quá số vốn đầu tư ban đầu.

An toàn khi đầu tư vào chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như hiểu biết về sản phẩm, xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp, kiểm soát đòn bẩy tài chính, quản lý rủi ro chặt chẽ, cập nhật thông tin thị trường, kiểm soát cảm xúc và lựa chọn công ty môi giới uy tín. Nếu làm chủ được tất cả các yếu tố này, nhà đầu tư sẽ có cơ hội kiểm soát được rủi ro và nâng cao tính an toàn trong đầu tư chứng khoán phái sinh.

>>>Xem thêm: Doanh số là gì?

6. Đầu Tư Chứng Khoán Phái Sinh Cần Lưu Ý Điều Gì?

Khi đầu tư vào chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Hiểu rõ sản phẩm và rủi ro liên quan. Tìm hiểu kỹ về loại chứng khoán phái sinh, cách thức giao dịch, quy tắc vận hành và đánh giá mức độ rủi ro mà bạn có thể chấp nhận được.
• Xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu (kiếm lợi nhuận, phòng ngừa rủi ro, đa dạng hóa danh mục,…), lựa chọn loại hợp đồng phái sinh thích hợp, thiết lập chiến lược giao dịch, quản lý vốn và quản trị rủi ro cụ thể.
• Kiểm soát đòn bẩy tài chính một cách thận trọng, không lạm dụng để tránh rủi ro quá mức. Hiểu rõ cơ chế hoạt động của đòn bẩy và tác động đến lợi nhuận/lỗ.
• Quản lý rủi ro chặt chẽ bằng cách thiết lập mức cắt lỗ, chốt lời rõ ràng, đa dạng hóa danh mục, sử dụng công cụ phòng ngừa rủi ro phù hợp.
• Cập nhật thông tin thị trường, theo dõi diễn biến, tin tức và báo cáo phân tích liên quan. Phân tích kỹ lưỡng trước khi ra quyết định giao dịch.
• Kiểm soát cảm xúc, đầu tư khách quan, lý trí, tránh bị chi phối bởi tâm lý đám đông. Kiên nhẫn và có kỷ luật trong việc thực thi chiến lược.
• Đầu tư có kiến thức chuyên môn bằng cách tham gia các khóa đào tạo, hội thảo về chứng khoán phái sinh, tìm hiểu các quy định pháp lý liên quan.
• Lựa chọn công ty môi giới uy tín, đánh giá kỹ năng lực, uy tín, dịch vụ hỗ trợ và chi phí giao dịch, cơ chế bảo đảm an toàn.

7. Phân Biệt Giao Dịch Chứng Khoán Phái Sinh Với Giao Dịch Cổ Phiếu

Giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu là hai hoạt động đầu tư khác nhau trên thị trường tài chính. Dưới đây là một số điểm phân biệt chính giữa chúng:

Điểm khác biệt	Giao dịch chứng khoán phái sinh	Giao dịch cổ phiếu
Đối tượng giao dịch	Nhà đầu tư giao dịch các hợp đồng phái sinh dựa trên giá của tài sản cơ bản (như cổ phiếu, hàng hóa, tiền tệ, lãi suất, chỉ số,…).	Nhà đầu tư mua/bán cổ phiếu, tức là sở hữu một phần vốn chủ sở hữu của công ty.
Bản chất giao dịch	Giao dịch dựa trên quyền mua/bán trong tương lai, không liên quan đến sở hữu tài sản cơ bản.	Mua bán quyền sở hữu thực tế.
Rủi ro và đòn bẩy tài chính	Rủi ro cao hơn, đòn bẩy tài chính lớn (chỉ cần một khoản tiền ký quỹ nhỏ để kiểm soát một vị thế lớn).	Rủi ro thường thấp hơn, đòn bẩy tài chính thấp.
Mức độ phức tạp	Phức tạp hơn, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về thị trường và công cụ giao dịch.	Khá đơn giản, dễ hiểu đối với nhà đầu tư bình thường.
Tính thanh khoản	Một số loại có thanh khoản cao (giao dịch trên sàn), một số loại thanh khoản thấp (giao dịch OTC).	Tính thanh khoản cao tại các sàn giao dịch chính.
Mục đích đầu tư	Được sử dụng cho nhiều mục đích như đầu cơ, phòng ngừa rủi ro, quản lý danh mục đầu tư,…	Thường nhằm mục đích sinh lời dài hạn từ cổ tức và tăng giá.
Quy định pháp lý	Quy định pháp lý phức tạp hơn, chặt chẽ hơn để đảm bảo an toàn cho thị trường.	Quy định pháp lý đơn giản hơn.

Xem thêm: Cổ phiếu là gì? Nhà đầu tư mới cần nắm bắt thông tin gì?

8. Bí Quyết Đầu Tư Chứng Khoán Phái Sinh Cho Người Mới Bắt Đầu

Đối với người mới bắt đầu tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh, hãy tham khảo ngay bí quyết đầu tư dưới đây:

• Trang bị kiến thức cơ bản:

• Tìm hiểu kỹ lưỡng về các loại chứng khoán phái sinh phổ biến như hợp đồng tương lai, quyền chọn, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi.
• Nghiên cứu nguyên tắc định giá, cách thức giao dịch, quy tắc thanh toán và các yếu tố rủi ro liên quan.
• Tham gia các khóa đào tạo, hội thảo về chứng khoán phái sinh để nền tảng kiến thức vững chắc.

• Thực hành với tài khoản giả định:

• Mở tài khoản giả định với một công ty môi giới uy tín để thực hành giao dịch.
• Thử nghiệm các chiến lược đầu tư và quản lý rủi ro khác nhau trong môi trường giả lập.
• Điều chỉnh chiến lược cho đến khi đạt được kết quả ổn định và phù hợp với khẩu vị rủi ro của bạn.

• Bắt đầu với vốn nhỏ:

• Khi chuyển sang giao dịch với tiền thật, hãy bắt đầu với một khoản vốn nhỏ để giới hạn rủi ro ban đầu.
• Điều này giúp bạn kiểm soát tốt tâm lý và thực hành kỷ luật giao dịch mà không gây ảnh hưởng lớn về tài chính.

• Xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp:

• Xác định rõ mục tiêu đầu tư và khẩu vị rủi ro của bạn (đầu cơ ngắn hạn, phòng ngừa rủi ro, thu nhập,…).
• Lựa chọn các loại hợp đồng phái sinh phù hợp và thiết lập chiến lược giao dịch cụ thể.
• Định lượng được rủi ro cho mỗi giao dịch và toàn bộ danh mục.

• Quản lý rủi ro chặt chẽ:

• Áp dụng các nguyên tắc quản lý rủi ro cơ bản như thiết lập mức cắt lỗ, chốt lời, hạn mức rủi ro tối đa cho mỗi giao dịch.
• Sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro (hedging) phù hợp để bảo vệ danh mục.
• Kiểm soát đòn bẩy tài chính, không lạm dụng để tránh rủi ro quá mức.

• Kỷ luật và kiểm soát cảm xúc:

• Luôn tuân thủ nghiêm ngặt chiến lược đã đề ra, tránh đầu tư theo cảm tính hay tâm lý đám đông.
• Kiểm soát tốt các cảm xúc tiêu cực như tham lam, sợ hãi, đơn giản hóa quyết định. Để hiểu rõ hơn về cách tính cách của bạn ảnh hưởng đến việc ra quyết định và kiểm soát cảm xúc trong đầu tư, bạn có thể thử làm một bài test MBTI.

• Cập nhật thông tin thị trường:

• Theo dõi sát sao diễn biến thị trường, tin tức và báo cáo phân tích liên quan đến tài sản cơ bản.
• Phân tích kỹ lưỡng trước khi ra quyết định giao dịch để nắm bắt cơ hội và nhận diện rủi ro.

• Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp:

• Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, nhà đầu tư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực phái sinh.
• Xem xét lựa chọn công ty môi giới và tư vấn đầu tư uy tín để được hỗ trợ tốt nhất.

Nhìn chung, đầu tư chứng khoán phái sinh đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉnh táo và nỗ lực không ngừng để nâng cao kiến thức, kinh nghiệm. Bằng cách tuân thủ các nguyên tắc cơ bản và quản lý rủi ro hiệu quả, nhà đầu tư sẽ có cơ hội đạt được thành công trong lĩnh vực này.

Xem thêm: Hướng dẫn cách chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu

Chứng khoán phái sinh là gì? Đây được xem là một công cụ tài chính phức tạp nhưng đầy tiềm năng, mở ra nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, đi kèm với lợi nhuận tiềm năng là những rủi ro nhất định. Do đó, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức đầy đủ, kỹ năng quản lý rủi ro hiệu quả và lựa chọn công ty chứng khoán uy tín để đảm bảo an toàn cho khoản đầu tư của bản thân. Hy vọng rằng những chia sẻ trên đây sẽ hữu ích với các bạn.

Câu hỏi thường gặp

1. Thị Trường Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì?

Thị trường chứng khoán phái sinh là nơi giao dịch các sản phẩm tài chính phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn, dựa trên giá của tài sản cơ bản như cổ phiếu, hàng hóa hoặc chỉ số tài chính.

2. Tài Khoản Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì?

Tài khoản chứng khoán phái sinh là loại tài khoản được mở để tham gia giao dịch các sản phẩm tài chính phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn trên thị trường phái sinh.

3. Giao Dịch Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì?

Giao dịch chứng khoán phái sinh là việc mua bán các sản phẩm tài chính phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn, với mục đích lợi nhuận từ sự biến động của giá tài sản cơ bản.

4. Phiên Đáo Hạn Phái Sinh Là Gì?

Phiên đáo hạn phái sinh là ngày cuối cùng của mỗi chu kỳ giao dịch, khi các hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn hết hạn và kết thúc. Trong ngày này, các nhà đầu tư phải quyết định liệu họ sẽ thực hiện quyền lựa chọn của mình hoặc giao dịch hợp đồng tương lai.

Tìm việc làm ngay!

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)

Chia sẻ bài viết này trên: