Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì? Chi tiết chế độ BHXH tự nguyện

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là giải pháp an sinh ưu việt giúp người lao động tự do có cơ hội hưởng lương hưu, đảm bảo một cuộc sống ổn định và an nhàn khi về già. Đây được xem là một lựa chọn “dự phòng” tài chính thông minh cho tương lai của bạn. Bài viết này sẽ cung cấp đầy đủ thông tin về quyền lợi, mức đóng mới nhất và hướng dẫn chi tiết cách tham gia.

1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức, cho phép người tham gia được tự lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với khả năng tài chính và thu nhập của mình. Mục đích chính của chính sách này là giúp người lao động không thuộc khu vực bắt buộc có cơ hội tham gia vào lưới an sinh xã hội, đảm bảo quyền lợi về hưu trí và tử tuất khi không còn khả năng lao động, góp phần ổn định cuộc sống khi về già.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?

2. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện

Đối tượng được tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Cụ thể bao gồm:

• Người lao động tự do, người kinh doanh nhỏ lẻ.
• Nông dân, người làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp.
• Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.
• Người làm việc theo hợp đồng lao động dưới 01 tháng.
• Người đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu.
• Các đối tượng khác không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và không đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hoặc trợ cấp hằng tháng.

3. Bảo hiểm xã hội tự nguyện gồm những chế độ nào?

Nhiều người thắc mắc bảo hiểm tự nguyện có mấy chế độ. Hiện tại, theo Luật BHXH 2024, BHXH tự nguyện bao gồm 04 chế độ chính là: hưu trí, tử tuất, thai sản và tai nạn lao động,

Tuy nhiên, một tin vui là theo Luật BHXH 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/07/2025), người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản. Ngoài ra, người tham gia còn có thể được hưởng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động.

3.1. Chế độ hưu trí

Đây là quyền lợi quan trọng nhất, đảm bảo thu nhập ổn định cho người tham gia khi hết tuổi lao động.

• Quyền lợi:

• Hưởng lương hưu hàng tháng.
• Nhận BHXH một lần (nếu không đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc có yêu cầu).
• Bảo lưu thời gian đóng BHXH.

• Điều kiện hưởng lương hưu:

• Theo quy định mới nhất của Luật BHXH sửa đổi, từ ngày 01/07/2025, người tham gia chỉ cần đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên (thay vì 20 năm như trước) và đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định là sẽ được hưởng lương hưu.
• Tuổi nghỉ hưu năm 2025: Nam là 61 tuổi 3 tháng; Nữ là 56 tuổi 8 tháng.

• Mức hưởng lương hưu hàng tháng:

• Mức hưởng được tính theo công thức: Tỷ lệ hưởng x Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
• Tỷ lệ hưởng tối đa là 75%. Mức đóng càng cao, thời gian đóng càng dài thì lương hưu nhận được càng cao.

• Quyền lợi khác:

• Được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian nhận lương hưu, với mức hưởng lên đến 95% chi phí khám chữa bệnh.
• Lương hưu được Nhà nước điều chỉnh định kỳ dựa trên chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và tăng trưởng kinh tế.

3.2. Chế độ tử tuất

Chế độ này nhằm hỗ trợ tài chính cho thân nhân của người tham gia khi họ không may qua đời.

• Trợ cấp mai táng:

• Bằng 10 lần mức lương cơ sở (hoặc mức tham chiếu theo quy định mới) tại tháng người tham gia qua đời.
• Áp dụng cho người đã đóng BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng (5 năm) trở lên hoặc người đang hưởng lương hưu.

• Trợ cấp tuất một lần:

• Thân nhân được hưởng khi người tham gia (đang đóng, đang bảo lưu thời gian đóng hoặc đang hưởng lương hưu) qua đời.
• Mức hưởng được tính dựa trên số năm đã đóng BHXH: 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng cho mỗi năm đóng trước 2014 và 2 tháng cho mỗi năm đóng từ 2014 trở đi.

3.3. Chế độ thai sản

Đây là một điểm mới mang tính nhân văn sâu sắc của Luật BHXH 2024, theo đó chế độ này được áp dụng từ ngày 1/7/2025, hỗ trợ cho lao động nữ và gia đình khi sinh con.

• Điều kiện: Người tham gia đóng BHXH tự nguyện từ đủ 06 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con.
• Mức hưởng: Lao động nữ sinh con hoặc lao động nam có vợ sinh con sẽ được nhận mức trợ cấp là 2.000.000 đồng cho mỗi con.

3.4. Chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện (tham gia thêm)

Đây là một chính sách hỗ trợ không bắt buộc, được Nhà nước khuyến khích người lao động không có hợp đồng lao động tham gia để được bảo vệ trước các rủi ro tai nạn trong quá trình làm việc.

• Đối tượng tham gia: Người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động.
• Mức đóng: Mức đóng được Nhà nước hỗ trợ, phụ thuộc vào mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện của người tham gia. Ví dụ, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo… chỉ cần đóng vài chục nghìn đồng mỗi tháng.
• Quyền lợi được hưởng: Khi không may bị tai nạn lao động, người tham gia sẽ được Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động chi trả các quyền lợi sau:

• Giám định mức suy giảm khả năng lao động: Được hỗ trợ chi phí giám định thương tật.
• Trợ cấp một lần hoặc hằng tháng: Tùy thuộc vào mức độ suy giảm khả năng lao động (từ 5% trở lên).
• Trợ cấp phục vụ: Dành cho người bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và cần người chăm sóc.
• Hỗ trợ phương tiện trợ giúp sinh hoạt, dụng cụ chỉnh hình.
• Hỗ trợ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau điều trị.
• Trợ cấp tử tuất: Thân nhân được nhận trợ cấp một lần nếu người lao động tử vong do tai nạn lao động.

4. Các mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và phương thức đóng

Hiểu rõ về các mức đóng BHXH tự nguyện sẽ giúp bạn chủ động lên kế hoạch tài chính để đóng BHXH tự nguyện một cách hiệu quả.

4.1. Công thức tính mức đóng bảo hiểm tự nguyện

Mức đóng bảo hiểm tự nguyện hàng tháng được tính theo công thức sau:

Trong đó, tỷ lệ đóng 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất được áp dụng trên mức thu nhập tháng do người tham gia tự lựa chọn.

4.2. Quy định về mức đóng tối thiểu và tối đa

• Mức đóng tối thiểu (chưa hỗ trợ): Bằng 22% của mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn. Hiện nay, mức chuẩn này là 1.500.000 đồng/tháng. Do đó, mức đóng tối thiểu là: 22% x 1.500.000 = 330.000 đồng/tháng.
• Mức đóng tối đa (chưa hỗ trợ): Bằng 22% của 20 lần mức tham chiếu (hoặc mức lương cơ sở trước đây). Với mức tham chiếu từ 01/07/2024 là 2.340.000 đồng, mức thu nhập tối đa để đóng là 46.800.000 đồng/tháng. Do đó, mức đóng tối đa là: 22% x 46.800.000 = 10.296.000 đồng/tháng.

4.3. Mức Nhà nước hỗ trợ đóng

Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện trong tối đa 10 năm, dựa trên tỷ lệ phần trăm (%) của mức đóng hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn (1.500.000 đồng).

(Lưu ý: Theo quy định từ 01/07/2025, mức hỗ trợ có thể tăng lên, ví dụ hộ nghèo lên 50%, cận nghèo 40%… bạn cần cập nhật thông tin mới nhất từ cơ quan BHXH).

4.4. Phương thức đóng BHXH tự nguyện

Để tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện người lao động có thể linh hoạt lựa chọn các phương thức đóng sau:

• Đóng định kỳ: Hàng tháng, 3 tháng, 6 tháng, hoặc 12 tháng một lần.
• Đóng một lần cho nhiều năm về sau (không quá 5 năm/lần).
• Đóng một lần cho những năm còn thiếu (tối đa 10 năm) đối với người đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ số năm đóng.

Nên đóng BHXH tự nguyện ở mức nào?

5. Cách đăng ký tham gia BHXH tự nguyện

Việc tự đóng bảo hiểm xã hội hiện nay rất đơn giản và tiện lợi với hai hình thức chính:

5.1. Đăng ký trực tiếp

• Địa điểm: Bạn có thể đến trực tiếp cơ quan BHXH quận/huyện nơi cư trú hoặc các tổ chức dịch vụ thu BHXH được ủy quyền như Bưu điện, Viettel…
• Hồ sơ: Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS), thẻ Căn cước công dân (CCCD) để đối chiếu thông tin.

5.2. Đăng ký trực tuyến

Bạn có thể thực hiện ngay tại nhà qua Cổng Dịch vụ công BHXH Việt Nam:

• Bước 1: Truy cập Cổng Dịch vụ công BHXH Việt Nam ( dichvucong.baohiemxahoi.gov.vn).
• Bước 2: Đăng nhập bằng tài khoản tài khoản BHXH cá nhân.

Truy cập trang thông tin BHXH và đăng nhập tài khoản

• Bước 3: Chọn mục “Đóng BHXH điện tử” và sau đó chọn “Đăng ký, đóng BHXH tự nguyện”.

Chọn “Đóng BHXH điện tử”

• Bước 4: Kê khai đầy đủ thông tin theo hướng dẫn, lựa chọn mức đóng, phương thức đóng, sau đó xác nhận và thực hiện thanh toán trực tuyến qua các ngân hàng liên kết.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến mọi người dân. Với các quyền lợi thiết thực về hưu trí, tử tuất và thai sản, bảo hiểm xã hội tự nguyện chính là “điểm tựa” tài chính vững chắc cho tương lai của bạn. Hãy chủ động tham gia ngay hôm nay để đảm bảo một cuộc sống an nhàn khi về già.

Bên cạnh đó, nếu bạn đang tìm kiếm một công việc ổn định với chế độ phúc lợi và BHXH bắt buộc đầy đủ, hãy khám phá ngay các cơ hội việc làm hấp dẫn tại JobsGO.

Câu hỏi thường gặp

1. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thấp nhất là bao nhiêu?

Sau khi trừ đi phần hỗ trợ của Nhà nước, mức đóng tối thiểu hiện nay dao động từ 231.000 đồng đến 297.000 đồng/tháng tùy thuộc vào đối tượng.

2. Dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện có thể đóng bù không?

Có. Nếu bạn tạm dừng đóng, bạn có thể đăng ký lại với cơ quan BHXH và đóng bù cho khoảng thời gian đã tạm dừng để duy trì quá trình tham gia liên tục.

3. Có nên mua bảo hiểm nhân thọ sau khi tham gia BHXH tự nguyện không?

Nên cân nhắc. BHXH tự nguyện là nền tảng an sinh cơ bản, tập trung vào hưu trí và các chế độ liên quan. Bảo hiểm nhân thọ có thể cung cấp sự bảo vệ tài chính toàn diện hơn trước các rủi ro về sức khỏe, bệnh hiểm nghèo, tai nạn, đồng thời là một kênh tích lũy tài chính linh hoạt. Kết hợp cả hai sẽ mang lại sự bảo vệ tối ưu nhất.

4. Cách dừng đóng BHXH tự nguyện?

Khi không có khả năng tài chính hoặc không còn nhu cầu, bạn có thể làm đơn xin tạm dừng đóng và nộp cho cơ quan BHXH để được bảo lưu thời gian đã đóng.

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)