ESOP Là Gì? Cần Điều Kiện & Thủ Tục Gì Để Phát Hành Cổ Phiếu ESOP?

ESOP là một loại cổ phiếu được phát hành chủ yếu trong những doanh nghiệp lớn với mức giá ưu đãi cùng nhiều chính sách đặc biệt. Vậy ESOP là gì? Việc mua ESOP đem lại lại ích như thế nào? Cùng JobsGo đi tìm hiểu chi tiết về loại cổ phiếu này ngay nhé!

1. ESOP Là Gì?

ESOP khi viết đầy đủ trong tiếng Anh là Employee Stock Ownership Plan. Nó được hiểu là cổ phiếu mà một công ty tự phát hành để dành riêng cho nhân viên lâu năm, người có thành tích cao trong công việc, có cống hiến cho công ty. Thông thường loại cổ phiếu này khi phát hành sẽ luôn có kèm theo giá ưu đãi và một số điều kiện nhất định.

2. ESOP Mang Lại Lợi Ích Gì?

Khi phát hành cổ phiếu ESOP nhiều người nghĩ nó sẽ thiên về lợi ích cho nhân viên. Thế nhưng song song với đó thì doanh nghiệp cũng nhận được lợi ích nhất định. Cụ thể ra sao bạn hãy cùng JobsGO tìm hiểu tiếp trong nội dung này nhé.

2.1. Với Nhân Viên 

Việc công ty phát hành cổ phiếu cũng được xem như là phần thưởng dành cho nhân viên chủ lực, đảm nhiệm chức vụ quan trọng. Một khi quyền lợi của nhân viên được gắn liền với thành công của doanh nghiệp thì sẽ tạo ra nguồn động lực to lớn khiến cho nhân viên nỗ lực nhiều hơn nữa.

Khi doanh nghiệp trao phần thưởng là cổ phiếu thì nhân viên cũng tránh được việc nộp thuế thu nhập cá nhân. Thay vào đó họ chỉ cần nộp 0.1% thuế khi bán cổ phiếu tại sàn chứng khoán cùng khoản phí giao dịch.

2.2. Với Doanh Nghiệp 

ESOP có vai trò giúp doanh nghiệp giữ chân được nhân tài, người nắm giữ vị trí chủ chốt. Nhân viên sẽ vì công ty mà cố gắng, nỗ lực hơn, từ đó tạo ra nhiều thành quả lớn.

Phát hành ESOP dùng để làm phần thưởng, doanh nghiệp không cần bỏ tiền mặt. Từ đó, khi số lượng tiền mặt tăng lên còn giúp họ tăng vốn điều lệ khá tốt.

Xem thêm: Cổ phiếu Penny là gì?

3. Điều Kiện & Thủ Tục Để Phát Hành Cổ Phiếu ESOP Là Gì?

3.1. Điều Kiện Phát Hành Cổ Phiếu ESOP

Để được phát hành ESOP, doanh nghiệp phải tuân thủ các điều kiện như sau:

• Doanh nghiệp phải là công ty cổ phần.
• Doanh nghiệp phải lên kế hoạch phát hành cổ phiếu từ trước, duyệt hội đồng cổ đông và được đồng ý. Tổng số cổ phần phát hành không vượt ngưỡng 5% số cổ phần đang có.
• Hội đồng quản trị của công ty sẽ phải đưa ra tiêu chuẩn, danh sách ứng cử viên, xác định được giá bán cổ phiếu, xác định số cổ phiếu cho mỗi người và thời gian thực hiện.
• Doanh nghiệp cần đủ nguồn vốn, điều này sẽ căn cứ vào báo cáo tài chính mới nhất.
• Nếu công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu ESOP thì nguồn vốn được căn cứ vào báo cáo tài chính của công ty mẹ. Đối với nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, vốn thực hiện không vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán.
• Nếu nguồn vốn nhỏ hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Đồng thời nó cũng cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính của công ty mẹ thì công ty chỉ được dùng lợi nhuận sau thuế sau khi đã chuyển lợi nhuận từ công ty con về công ty mẹ.
• Nếu doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP thì tổng các nguồn vốn không được nhỏ hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm.

3.2. Thủ Tục Phát Hành Cổ Phiếu ESOP

Không những phải đáp ứng đủ quy định về điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP mà những doanh nghiệp lớn hiện nay còn phải trải qua đầy đủ các bước của thủ tục phát hành. Theo điều 69 Nghị định 155/2020/NĐ-CP, thủ tục phát hành cổ phiếu ESOP quy định như sau:

• Tổ chức phát hành buộc phải gửi tài liệu báo cáo phát hành cổ phiếu theo quy định tại Điều 61, Điều 63 và Điều 65 Nghị định này tới cho Ủy ban Chứng Khoán Nhà nước.
• Trong vòng 7 ngày làm việc tính từ ngày nhận được tài liệu báo cáo phát hành đầy đủ và hợp lệ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần thông báo bằng văn bản cho các tổ chức phát hành. Đồng thời Ủy ban Chứng Khoán nhà nước sẽ đăng tải công khai ở trang thông tin điện tử của mình về việc nhận được đầy đủ tài liệu báo cáo phát hành của các tổ chức phát hành này. Trong trường hợp từ chối thì cơ quan này cần trả lời bằng văn bản và nêu lý do.
• Trong vòng 7 ngày làm việc kể từ ngày Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có thông báo về việc nhận được đầy đủ tài liệu báo cáo phát hành, tổ chức phát hành buộc phải công bố Bản thông báo phát hành tại trang thông tin điện tử của mình, Sở giao dịch chứng khoán. Đặc biệt, việc công bố thông tin này phải được tiến hành ít nhất 7 ngày làm việc trước ngày kết thúc đợt phát hành.
• Ngày kết thúc đợt phát hành không được vượt quá 45 ngày tính từ này Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo chính thức về việc đã nhận được đầy đủ tài liệu báo cáo.
• Trong quá trình phát hành cổ phiếu để trả cổ tức hay phát hành cổ phiếu với mục đích tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu, trường hợp phát sinh cổ phiếu lẻ, công ty được quyền mua lại cổ phiếu lẻ này làm cổ phiếu quỹ theo phương án đã được Đại hội đồng cổ đông thông qua hay ủy quyền cho Hội đồng quản trị thông qua. Số cổ phiếu này sẽ xử lý theo quy định ở khoản 7 Điều 36 Luật Chứng khoán và những quy định có liên quan.
• Trong vòng 15 ngày kể từ khi kết thúc đợt phát hành, tổ chức phát hành buộc phải gửi bản Báo cáo kết quả đợt phát hành này cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đồng thời công thông thông tin công khai trên trang thông tin điện tử của mình, Sở giao dịch chứng khoán về kết quả của đợt phát hành. Với những trường hợp phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn dành cho người lao động, tài liệu báo cáo kết quả phát hành sẽ gửi cho Ủy ban Chứng Khoán Nhà nước kèm theo đó:

• Danh sách số người lao động tham gia chương trình, trong đó nêu chi tiết về số lượng cổ phiếu của từng người lao động đã nộp tiền mua hoặc đã phân phân (đối với những trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng dành cho người lao động);
• Văn bản xác nhận của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng ở nước ngoài nơi mở tài khoản phong tỏa về số tiền thu được từ đợt phát hành, ngoại trừ trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động.

• Trong vòng 3 ngày làm việc tính từ ngày nhận được tài liệu báo cáo kết quả đợt phát hành đầy đủ và hợp lệ thì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần thông báo bằng văn bản về việc nhận được bản báo cáo kết quả của đợt phát hành cho tổ chức phát hành. Đồng thời cơ quan này phải gửi cho Sở giao dịch chứng khoán, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Không chỉ vậy, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đăng tải lên trang thông tin điện tử của mình về việc nhận được kết quả của đợt phát hành.
• Sau khi có thông báo nhận được kết quả đợt phát hành của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tổ chức phát hành được quyền yêu cầu chấm dứt phong tỏa số tiền thu được từ đợt phát hành đối với trường hợp phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động, ngoại trừ trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động.

4. Những Rủi Ro Có Thể Gặp Khi Phát Hành Cổ Phiếu ESOP

Bên cạnh những lợi ích mà cổ phiếu ESOP đem lại thì nó cũng có rủi ro khiến nhà đầu tư phải suy nghĩ.

4.1. Cổ Phiếu Bị Pha Loãng 

Cổ phiếu bão hòa trong trường hợp công ty phát hành cổ phiếu mới và làm cho số người sở hữu doanh nghiệp của cổ đông hiện tại ít đi. Đặc biệt, thu nhập/cổ phiếu của cổ đông bị giảm.

Một doanh nghiệp dù phát hành ESOP lớn hay nhỏ thì đều có ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông. Có khá nhiều trường hợp khi rò rỉ phát hành ESOP thì giá cổ phiếu của doanh nghiệp đã có xu hướng giảm sâu. Nó được xem là phản ứng của các cổ đông khi công ty phát hành ESOP.

4.2. Rủi Ro Trong Việc Quản Trị 

Nếu công ty phát hành ESOP không rõ ràng, công khai, minh bạch thì đây chính là dấu hiệu của lạm dụng quản trị. Có khá nhiều trường hợp lãnh đạo cấu kết với nhau để “móc túi” cổ đông phục vụ mục đích chia lợi nhuận hoặc tăng quyền sở hữu công ty. Điều này sẽ dẫn đến có cuộc xung đột giữa cổ đông hoặc lãnh đạo doanh nghiệp, từ đó làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và cách vận hành công ty.

Xem thêm: Stock là gì?

5. Việc Phát Hành ESOP Ảnh Hưởng Đến Nhà Đầu Tư Ra Sao?

Việc phát hành ESOP có thể mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, tuy nhiên, nó cũng có thể ảnh hưởng đến nhà đầu tư theo nhiều cách khác nhau. Dưới đây là một số phân tích về những ảnh hưởng này:

• Pha loãng cổ phiếu: Khi phát hành ESOP, công ty sẽ tạo ra thêm cổ phiếu mới và trao cho nhân viên. Việc này dẫn đến việc tăng số lượng cổ phiếu lưu hành, dẫn đến việc pha loãng giá trị của mỗi cổ phiếu đang lưu hành. Điều này có nghĩa là mỗi cổ phiếu sẽ đại diện cho một phần nhỏ hơn trong tổng giá trị của công ty.
• Giảm EPS (thu nhập trên mỗi cổ phiếu): EPS là một chỉ số quan trọng được sử dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Khi giá trị cổ phiếu giảm do pha loãng, EPS cũng sẽ giảm theo. Điều này có thể khiến cho công ty trở nên kém hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư, vì điều này cho thấy lợi nhuận của công ty đang bị chia nhỏ cho nhiều cổ phiếu hơn.
• Tác động tới giá cổ phiếu: Ảnh hưởng của ESOP đối với giá cổ phiếu có thể không rõ ràng ngay lập tức. Tuy nhiên, trong dài hạn, việc pha loãng cổ phiếu và giảm EPS có thể dẫn đến giảm giá cổ phiếu. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là giá cổ phiếu còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác, do đó không thể khẳng định chắc chắn rằng việc phát hành ESOP sẽ luôn dẫn đến giảm giá cổ phiếu.
• Lợi ích tiềm năng: Mặc dù ESOP có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giá cổ phiếu của nhà đầu tư trong ngắn hạn, nhưng cũng có thể mang lại một số lợi ích tiềm năng trong dài hạn. Ví dụ, nếu ESOP giúp công ty thu hút và giữ chân những nhân viên tài năng, điều này có thể dẫn đến tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trong tương lai, từ đó thúc đẩy giá cổ phiếu.
• Khuyến nghị cho nhà đầu tư: Khi đánh giá ảnh hưởng của ESOP đối với khoản đầu tư của mình, nhà đầu tư nên xem xét một số yếu tố như: số lượng cổ phiếu ESOP được phát hành, giá thực hiện của ESOP, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp,…

6. Nhà Đầu Tư Có Nên Mua Cổ Phiếu ESOP Không?

Trên thực tế để được phát hành ESOP thì doanh nghiệp cần đáp ứng toàn bộ các điều kiện trên. Nhân viên được mua trực tiếp số cổ phiếu này với giá ưu đãi. Trong trường hợp này nhà đầu tư sẽ băn khoăn không biết có nên mua ESOP hay không?

Tùy thuộc vào mỗi quy định của công ty mà ESOP sẽ được lưu hành dạng tự do trong vấn đề chuyển nhượng hoặc bị hạn chế. Nếu nhà đầu tư không phải nhân viên công ty thì không nên đầu tư vào ESOP. Vì thông thường loại cổ phiếu này sẽ được chuyển nhượng giữa các thành viên trong công ty chứ không phát hành ra ngoài.

Xem thêm: Chứng chỉ quỹ là gì?

7. Mẫu Báo Cáo Phát Hành Cổ Phiếu

Dưới đây là mẫu báo cáo phát hành cổ phiếu ESOP mà bạn đọc có thể tham khảo:

MẪU BÁO CÁO PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU

Qua bài viết trên đây chắc hẳn bạn đọc đã nắm được khái niệm ESOP là gì cũng như lợi ích, rủi ro,… khi phát hành cổ phiếu này. Khi đó, doanh nghiệp cần có những chiến lược rõ ràng nhằm hạn chế tối đa tranh chấp về mặt pháp lý.

Câu hỏi thường gặp

1. Nếu Doanh Nghiệp Kinh Doanh Không Có Lãi Thì Có Được Phát Hành Cổ Phiếu ESOP Không?

Câu trả lời là có. Pháp luật không đưa ra quy định rằng chỉ khi doanh nghiệp có lãi thì mới được quyền phát hành cổ phiếu ESOP.

2. Tổ Chức Nước Ngoài Có Được Phép Phát Hành Cổ Phiếu ESOP Không?

Tổ chức được thành lập ở nước ngoài theo pháp luật của nước ngoài thì không được phép phát hành cổ phiếu ESOP theo pháp luật Việt Nam.

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)

Chia sẻ bài viết này trên: