Trường dân lập là gì? Nên học trường dân lập hay công lập?

Trường dân lập là gì? Đây là những cơ sở giáo dục không thuộc sự quản lý và tài trợ trực tiếp của Nhà nước, mà do các tổ chức, cá nhân hoặc doanh nghiệp tư nhân thành lập,vận hành. Cùng JobsGO tìm hiểu chi tiết về trường dân lập trong bài viết này nhé!

Xem nhanh nội dung

1. Trường dân lập là gì?
2. Sự khác nhau giữa trường công lập và dân lập là gì?
3. Nên chọn trường công lập hay dân lập?
4. Cách đánh giá một trường dân lập chất lượng

1. Trường dân lập là gì?

Trường Dân Lập Là Trường Gì?

Trường dân lập là gì? Trường dân lập, hay còn gọi là trường ngoài công lập hoặc trường tư thục, là loại hình trường học được thành lập và đầu tư bởi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tư nhân, các tổ chức phi lợi nhuận hoặc tôn giáo, mà không nhận tài trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước. Điều này có nghĩa là mọi chi phí vận hành, đầu tư cơ sở vật chất, phát triển chương trình và trả lương giáo viên đều do nhà trường tự chủ hoàn toàn hoặc từ nguồn vốn của các nhà đầu tư.

Trường dân lập có quyền tự chủ cao trong việc xây dựng chương trình giảng dạy, quy định mức học phí, tổ chức tuyển sinh và phát triển nội dung giáo dục. Tuy nhiên, dù có quyền tự chủ, các trường dân lập vẫn phải tuân thủ pháp luật Việt Nam, đặc biệt là các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo về khung chương trình, tiêu chuẩn chất lượng và phải trải qua kiểm định chất lượng định kỳ. Sự đa dạng là một đặc trưng của trường dân lập, từ mô hình giáo dục, chất lượng đào tạo cho đến mức học phí. Nhiều trường dân lập tập trung vào các lĩnh vực đặc biệt như nghệ thuật, công nghệ, áp dụng các phương pháp giảng dạy tiên tiến (Montessori, STEM, song ngữ) hoặc có liên kết quốc tế, tạo cơ hội du học cho học sinh.

2. Sự khác nhau giữa trường công lập và dân lập là gì?

Để có cái nhìn sâu sắc và trả lời cho câu hỏi “trường công lập và dân lập trường nào tốt hơn”, chúng ta cần so sánh những khác biệt cơ bản giữa hai loại hình trường học. Hiểu rõ những tiêu chí này sẽ giúp phụ huynh và người học đưa ra quyết định sáng suốt nhất khi lựa chọn trường học.

Tiêu chí	Trường công lập	Trường dân lập
Nguồn gốc và quản lý	Do Nhà nước thành lập và quản lý, thuộc hệ thống công lập. Tuân thủ chặt chẽ quy định của Bộ GD&ĐT và chính quyền địa phương. Quyền tự chủ thấp.	Do tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tư nhân đầu tư thành lập và quản lý. Có quyền tự chủ cao về nhân sự, tài chính, chương trình giảng dạy và triết lý giáo dục.
Cơ sở vật chất	Được đầu tư từ ngân sách nhà nước, đạt chuẩn theo quy định chung. Việc nâng cấp, cải tạo cần sự đồng thuận và phê duyệt từ cơ quan quản lý, có thể chậm trễ.	Thường hiện đại, khang trang, được đầu tư bởi nhà trường hoặc các nhà đầu tư tư nhân. Có quyền tự quyết định nâng cấp, phát triển theo định hướng riêng, linh hoạt hơn.
Học phí	Học phí thấp hơn nhiều do được Nhà nước hỗ trợ. Có chính sách miễn giảm học phí cho một số đối tượng, đặc biệt là cấp tiểu học và THCS theo quy định.	Học phí cao hơn nhiều do không có hỗ trợ từ ngân sách. Mức học phí do trường tự quyết định, phản ánh chi phí vận hành, đầu tư và chất lượng dịch vụ giáo dục.
Chương trình đào tạo	Thực hiện theo chương trình chuẩn thống nhất của Bộ GD&ĐT, đảm bảo kiến thức nền tảng và chuẩn đầu ra trên toàn quốc. Ít linh hoạt trong việc bổ sung môn học mới.	Đảm bảo nền tảng theo Bộ GD&ĐT nhưng thường đa dạng hơn với các chương trình liên kết quốc tế, ngoại khóa, kỹ năng mềm. Áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến như song ngữ, STEM, Montessori, Reggio Emilia.
Tuyển sinh	Căn cứ theo hộ khẩu, thi tuyển/xét tuyển đầu vào với yêu cầu cao hơn, cạnh tranh hơn, thường có điểm chuẩn và chỉ tiêu nghiêm ngặt.	Tiêu chuẩn đầu vào thường linh hoạt hơn, có thể xét tuyển học bạ, phỏng vấn, thi tuyển với yêu cầu không quá khắt khe, hoặc chỉ cần kiểm tra năng lực cơ bản.
Chế độ cho giáo viên	Theo bảng lương, phụ cấp của viên chức nhà nước, có sự ổn định nhưng ít linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh thu nhập dựa trên hiệu suất cá nhân.	Lương, thưởng, chế độ đãi ngộ do nhà trường tự quyết định, thường có thể cao hơn và linh hoạt hơn để thu hút giáo viên giỏi, có kinh nghiệm và chuyên môn cao.
Tính đa dạng và sự ổn định	Ít đa dạng hơn về mô hình giáo dục; có sự ổn định rất cao nhờ nguồn tài trợ và quản lý từ chính phủ, ít chịu biến động.	Đa dạng về mô hình, triết lý giáo dục; có thể tiềm ẩn rủi ro về tài chính nếu không có nguồn lực vững chắc, nhưng cũng có thể rất ổn định và phát triển vượt trội nếu được đầu tư tốt.
Kiểm định chất lượng	Phải trải qua quá trình kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn chung của Bộ GD&ĐT định kỳ để duy trì hoạt động.	Phải trải qua quá trình kiểm định chất lượng định kỳ theo quy định quốc gia, và có thể có thêm các tiêu chuẩn kiểm định quốc tế nếu là trường có yếu tố nước ngoài hoặc chương trình liên kết.

3. Nên chọn trường công lập hay dân lập?

Mỗi loại hình trường đều có những thế mạnh, hạn chế riêng nên để lựa chọn môi trường phù hợp, gia đình và người học cần cân nhắc dựa trên nhiều yếu tố khác nhau.

3.1. Điều kiện kinh tế gia đình

Học phí là sự khác biệt rõ rệt giữa trường công lập và dân lập. Trường công lập thường có mức học phí thấp hơn do được Nhà nước hỗ trợ, phù hợp với gia đình muốn giảm áp lực tài chính. Trong khi đó, các trường dân lập có học phí cao hơn nhưng thường đi kèm cơ sở vật chất hiện đại, dịch vụ hỗ trợ người học đa dạng và môi trường học tập năng động.

3.2. Năng lực, tính cách và sở thích của người học

Học sinh cần cân nhắc khả năng của bản thân trước khi chọn trường. Công lập thường tạo môi trường cạnh tranh, yêu cầu cao về khả năng tự học. Dân lập lại chú trọng sự linh hoạt, đổi mới phương pháp giảng dạy, khuyến khích sự sáng tạo, phù hợp với những người muốn học trong môi trường năng động, hiện đại.

3.3. Định hướng tương lai và mục tiêu giáo dục

Nếu mục tiêu của người học là theo đuổi sự ổn định, uy tín và có lợi thế trong các kỳ thi tuyển sinh truyền thống, trường công lập thường là lựa chọn hàng đầu. Trong khi đó, trường dân lập thích hợp với người học mong muốn phát triển kỹ năng thực hành, hội nhập quốc tế, hoặc tìm kiếm cơ hội tiếp cận các chương trình giáo dục hiện đại.

3.4. Chất lượng giáo dục và môi trường học tập

Trường công lập có ưu thế về đội ngũ giáo viên, giảng viên giàu kinh nghiệm, chương trình học chuẩn hóa và uy tín lâu đời. Trường dân lập lại tập trung vào môi trường học năng động, gắn với nhu cầu xã hội, thường bổ sung nhiều hoạt động ngoại khóa, thực hành, phát triển kỹ năng mềm cho người học.

3.5. Vị trí địa lý và sự thuận tiện

Nhiều trường công lập tập trung tại trung tâm thành phố, thuận tiện cho việc di chuyển và cơ hội kết nối xã hội, nhưng đi kèm là áp lực cạnh tranh và chi phí sinh hoạt cao. Ngược lại, một số trường dân lập được đặt ở các khu vực rộng rãi, cơ sở vật chất hiện đại, tạo không gian thoải mái cho học tập và sinh hoạt.

Nên chọn trường công lập hay dân lập?

4. Cách đánh giá một trường dân lập chất lượng

Khi đã hiểu rõ trường dân lập là gì và quyết định chọn loại hình này, bước tiếp theo là đánh giá một trường dân lập cụ thể có thực sự chất lượng hay không. Với sự đa dạng về mô hình, phụ huynh và người học cần có những tiêu chí cụ thể để lựa chọn ngôi trường phù hợp nhất, đảm bảo con được phát triển tối ưu.

4.1. Chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy

Chương trình đào tạo là yếu tố cốt lõi phản ánh triết lý và mục tiêu của một trường dân lập.

Chương trình cốt lõi: Trường có đảm bảo chuẩn của Bộ GD&ĐT Việt Nam không? Đây là nền tảng cơ bản và bắt buộc.
Chương trình tích hợp/đặc biệt: Trường có tích hợp các chương trình quốc tế (Mỹ, Anh, Canada…), chương trình song ngữ, hoặc các chương trình đặc biệt như STEM, nghệ thuật, kỹ năng mềm không? Mục tiêu đào tạo của từng cấp học là gì và có rõ ràng không? Liệu chương trình có trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng cần thiết cho các cơ hội việc làm trong tương lai, đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu hóa và công nghiệp 4.0?
Phương pháp giảng dạy: Trường có áp dụng các phương pháp giáo dục hiện đại, lấy người học làm trung tâm như học theo dự án, truy vấn, tư duy thiết kế, học tập trải nghiệm không? Những phương pháp này sẽ giúp học sinh phát triển tư duy độc lập, kỹ năng giải quyết vấn đề, khả năng làm việc nhóm và thích ứng nhanh chóng – những yếu tố quan trọng để thành công trong sự nghiệp sau này.

4.2. Cơ sở vật chất và tiện nghi

Cơ sở vật chất hiện đại không chỉ tạo môi trường học tập thoải mái mà còn hỗ trợ đắc lực cho việc triển khai các phương pháp giáo dục tiên tiến. Một trường dân lập chất lượng cần có:

Phòng học chức năng: Các phòng Tin học, phòng thí nghiệm (Lý, Hóa, Sinh), phòng Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục thể thao được trang bị đầy đủ, hiện đại.
Chuỗi tiện ích rộng mở: Sân bóng đá, sân bóng rổ, bể bơi, không gian sáng chế Makerspace, canteen đảm bảo vệ sinh, thư viện đa dạng sách và tài liệu, khu vực giải trí, cây xanh.
Tiêu chí thiết kế: Cơ sở vật chất nên được thiết kế và xây dựng theo các tiêu chí như An Toàn (đảm bảo môi trường học tập không rủi ro), Mở (tạo không gian học tập linh hoạt, không gò bó), Kết nối (khuyến khích tương tác giữa học sinh và giáo viên), Cộng đồng (tạo cảm giác gắn kết, thuộc về), và Đổi mới sáng tạo (khơi gợi sự tò mò, khám phá). Điều này đảm bảo một môi trường học tập không chỉ an toàn mà còn khơi gợi sự sáng tạo và tương tác, giúp trẻ phát triển toàn diện.

4.3. Đội ngũ giáo viên và chuyên gia giáo dục

Đội ngũ giáo viên là linh hồn của nhà trường. Một trường dân lập chất lượng cần có quy trình tuyển chọn giáo viên khắt khe về chuyên môn, kinh nghiệm và đạo đức nghề nghiệp.

Chất lượng giáo viên: Giáo viên không chỉ có bằng cấp cao mà còn phải có khả năng truyền cảm hứng, thấu hiểu tâm lý học sinh và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiệu quả.
Đào tạo và phát triển: Nêu bật việc giáo viên thường xuyên được tham gia các khóa đào tạo chuyên môn, nâng cao năng lực để thích ứng với môi trường giáo dục quốc tế và các phương pháp mới. Điều này đảm bảo đội ngũ giáo viên luôn cập nhật kiến thức, kỹ năng và không ngừng cải thiện chất lượng giảng dạy.
Vai trò của giáo viên: Khẳng định vai trò của giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, truyền cảm hứng, giúp học sinh phát triển năng lực toàn diện để trở thành công dân toàn cầu, sẵn sàng cho thị trường lao động cạnh tranh.
Hỗ trợ chuyên môn: Tìm hiểu về sự hỗ trợ từ các chuyên gia giáo dục, hội đồng khoa học của trường (nếu có), để đảm bảo rằng trường luôn có định hướng và chiến lược phát triển giáo dục bài bản.

Cách đánh giá trường dân lập chất lượng

Hiểu rõ trường dân lập là gì và những điểm khác biệt so với trường công lập là bước đầu tiên quan trọng trên hành trình tìm kiếm môi trường giáo dục lý tưởng cho con bạn. Điều quan trọng cần nhớ là không có trường nào tốt nhất, mà chỉ có trường phù hợp nhất với điều kiện kinh tế gia đình, năng lực, tính cách, sở thích và định hướng tương lai của từng học sinh. Khám phá thêm các bài viết hữu ích về giáo dục, định hướng nghề nghiệp tại JobsGO nhé!

Câu hỏi thường gặp

1. Học sinh trường dân lập có được thi đại học không?

Hoàn toàn có. Học sinh tốt nghiệp từ trường dân lập đủ điều kiện và được tham gia các kỳ thi tốt nghiệp THPT, tuyển sinh đại học, cao đẳng theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo như học sinh trường công lập.

2. Bằng cấp của trường dân lập có giá trị như trường công lập không?

Có. Bằng cấp do trường dân lập cấp có giá trị pháp lý tương đương với bằng cấp của trường công lập, miễn là trường dân lập đó đã được Bộ GD&ĐT cấp phép hoạt động hợp pháp và tuân thủ các quy định hiện hành.