Để đảm bảo an ninh trật tự xã hội, một trong những yếu tố quan trọng là công tác điều tra hình sự. Và điều tra viên chính là những người đứng sau việc phá các vụ án phức tạp, bảo vệ công lý. Vậy ngành điều tra hình sự là gì và cơ hội nghề nghiệp ngành học này ra sao? Hãy cùng JobsGO khám phá qua bài viết dưới đây.
Ngành điều tra hình sự là một chuyên ngành trong lĩnh vực tư pháp, tập trung vào việc điều tra, phân tích và giải quyết các vụ án hình sự. Sinh viên theo học ngành này sẽ được đào tạo các kỹ năng cần thiết để thu thập, phân tích chứng cứ, thẩm vấn nhân chứng và nghi phạm cũng như áp dụng các phương pháp khoa học để giải quyết các vụ án phức tạp.
Ngành điều tra hình sự đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì an ninh trật tự xã hội, bảo vệ công lý và đảm bảo pháp luật được thực thi một cách công bằng. Những người theo đuổi lĩnh vực này thường phải đối mặt với nhiều thách thức và áp lực, nhưng có đóng góp tích cực cho xã hội.
2. Mục Tiêu Đào Tạo Ngành Điều Tra Hình Sự
Mục tiêu chính của việc đào tạo ngành điều tra hình sự là trang bị cho sinh viên kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực tế cần thiết để trở thành những điều tra viên chuyên nghiệp. Cụ thể, chương trình đào tạo hướng đến:
Phát triển kiến thức nền tảng về luật hình sự, tố tụng hình sự và các quy trình điều tra.
Rèn luyện kỹ năng thu thập, bảo quản và phân tích chứng cứ.
Nâng cao khả năng tư duy logic, phân tích và giải quyết vấn đề.
Trang bị kỹ năng giao tiếp, thẩm vấn và viết báo cáo chuyên nghiệp.
Phát triển hiểu biết về các công nghệ và kỹ thuật điều tra hiện đại.
Thông qua quá trình đào tạo, sinh viên sẽ được chuẩn bị để đảm nhận các vị trí công việc trong lĩnh vực điều tra hình sự, từ cơ quan công an đến các tổ chức tư nhân.
3. Ngành Điều Tra Hình Sự Học Những Gì?
Chương trình đào tạo ngành điều tra hình sự bao gồm nhiều môn học đa dạng, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Một số môn học chính trong ngành này bao gồm:
Luật hình sự và tố tụng hình sự
Kỹ thuật điều tra hình sự
Khoa học pháp y và xét nghiệm ADN
Tâm lý học tội phạm
Kỹ năng thẩm vấn và lấy lời khai
Phân tích hiện trường vụ án
Công nghệ thông tin trong điều tra hình sự
Kỹ thuật chụp ảnh và quay phim pháp y
Phân tích dấu vết và vật chứng
Đạo đức nghề nghiệp và quy tắc ứng xử
Ngoài ra, sinh viên ngành điều tra hình sự cũng được tham gia các buổi thực hành, mô phỏng hiện trường vụ án và thực tập tại các cơ quan điều tra để tích lũy kinh nghiệm thực tế.
4. Ngành Điều Tra Hình Sự Thi Khối Nào?
Các khối xét tuyển của ngành điều tra hình sự đó là:
Khối A00 (Toán, Vật lý, Hóa học)
Khối A01 (Toán, Vật lý, Tiếng Anh)
Khối C03 (Ngữ văn, Toán, Lịch sử)
Khối D01 (Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh)
5. Ngành Điều Tra Hình Sự Học Trường Nào? Điểm Chuẩn Bao Nhiêu?
Dưới đây là điểm chuẩn mới nhất của một số trường đào tạo ngành điều tra hình sự:
Trường
Điểm chuẩn năm 2024
Nam
Nữ
Học Viện Cảnh Sát Nhân Dân
19.23 – 21.52
18.02 – 24.65
Đại học Cảnh sát nhân dân
18.34 – 21.09
16.87 – 23.48
Đại học An ninh nhân dân
19.07 – 21.43
16 – 25.03
6. Ngành Điều Tra Hình Sự Có Được Ưa Chuộng?
Ngành điều tra hình sự ngày càng trở nên thu hút trong mắt nhiều bạn trẻ bởi tính chất công việc vừa đòi hỏi sự sắc sảo trong tư duy, vừa mang tính thử thách cao. Với sự phát triển của xã hội hiện đại, nhu cầu về bảo vệ an ninh trật tự, đấu tranh chống tội phạm cũng ngày càng gia tăng nên cơ hội việc làm trong lĩnh vực này mở rộng. Sự hấp dẫn của ngành còn nằm ở việc bạn sẽ được trang bị những kỹ năng điều tra chuyên sâu, từ việc phân tích hiện trường, thu thập bằng chứng cho đến việc truy tìm và bắt giữ tội phạm.
Ngành Điều Tra Hình Sự Có Được Ưa Chuộng?
Ngành điều tra hình sự còn mang lại cho bạn cơ hội phát triển sự nghiệp trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ làm việc tại các cơ quan công an, viện kiểm sát, đến các tổ chức phi chính phủ hoặc công ty tư nhân liên quan đến an ninh. Với sự đa dạng trong lĩnh vực hoạt động, ngành học này không chỉ đáp ứng nhu cầu nhân lực cho hệ thống pháp luật, mà còn mở ra cánh cửa cho những ai đam mê công lý và mong muốn đóng góp vào việc duy trì an ninh xã hội.
7. Tố Chất Cần Có Để Theo Đuổi Ngành Điều Tra Hình Sự
7.1. Tư Duy Logic Và Khả Năng Phân Tích
Để giải quyết những vụ án ngày càng tinh vi, bạn cần phải có khả năng xử lý thông tin một cách hệ thống, nhạy bén nhận diện những mối liên kết phức tạp giữa các sự kiện và đưa ra những kết luận chính xác dựa trên cơ sở chứng cứ vững chắc. Khả năng tư duy phản biện sắc sảo là yếu tố cốt lõi trong quá trình điều tra. Bạn không chỉ đơn thuần chấp nhận thông tin mà còn phải đặt ra những câu hỏi sâu sắc, xem xét vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau và không ngừng tìm kiếm những bằng chứng mới để củng cố hoặc bác bỏ giả thuyết ban đầu.
Khi đối mặt với một vụ án phức tạp, bạn cần có khả năng xây dựng những kịch bản giả định, phân tích kỹ lưỡng từng manh mối nhỏ nhất và loại bỏ những thông tin không cần thiết để tập trung vào những yếu tố quan trọng. Một nhà điều tra giỏi còn phải có khả năng nhận diện những mô hình hành vi đặc trưng của tội phạm, kết nối những sự kiện tưởng chừng như không liên quan để tạo ra một bức tranh toàn cảnh về vụ án. Khả năng quan sát tỉ mỉ, chú ý đến những chi tiết nhỏ nhất và khả năng liên tưởng sáng tạo sẽ giúp bạn phát hiện ra những manh mối quan trọng mà những người khác dễ dàng bỏ qua.
7.2. Đạo Đức Nghề Nghiệp Vững Vàng
Đạo đức nghề nghiệp chính là kim chỉ nam, là nền tảng vững chắc cho mọi hoạt động điều tra hình sự. Một điều tra viên không chỉ đơn thuần là người tìm kiếm chứng cứ mà còn là người bảo vệ công lý, là tấm khiên vững chắc cho lẽ phải. Trong quá trình điều tra, sự trung thực, khách quan và công bằng phải luôn được đặt lên hàng đầu. Điều này có nghĩa là điều tra viên phải không ngừng nỗ lực để tìm ra sự thật, dù kết quả có đi ngược lại với những gì mình mong đợi.
Tố Chất Cần Có Để Theo Đuổi Ngành Điều Tra Hình Sự
Áp lực từ công việc, từ dư luận, thậm chí từ những người có quyền lực có thể rất lớn, nhưng một điều tra viên thực thụ phải đủ bản lĩnh để đứng vững trước mọi cám dỗ và áp lực. Lợi ích cá nhân, quan hệ cá nhân đều phải được đặt sau công lý. Đồng thời, bạn cần phải thể hiện sự tôn trọng sâu sắc đối với quyền con người, đặc biệt là quyền riêng tư và nhân phẩm của tất cả các cá nhân liên quan đến vụ án, dù là nghi phạm, nạn nhân hay nhân chứng.
Tuân thủ nghiêm túc pháp luật và các quy tắc đạo đức nghề nghiệp còn là cách để điều tra viên khẳng định sự chuyên nghiệp của mình. Một cuộc điều tra được thực hiện một cách minh bạch, khách quan sẽ giúp tăng niềm tin của công chúng vào hệ thống tư pháp, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh.
7.3. Tính Tỉ Mỉ, Cẩn Trọng
Mỗi vụ án như một câu đố đòi hỏi sự kiên nhẫn và tinh tường của người giải mã. Giống như một nhà khoa học tìm kiếm những mảnh ghép nhỏ để hoàn thiện bức tranh toàn cảnh, bạn phải có khả năng quan sát sắc bén, nhận diện và ghi nhớ những chi tiết nhỏ nhất tại hiện trường vụ án. Một vết xước trên tường, một sợi tóc lạ hay dấu vân tay đều có thể là manh mối quan trọng dẫn đến sự thật.
Mỗi bằng chứng được thu thập đều phải được xem xét kỹ lưỡng, đối chiếu với các thông tin khác để tìm ra mối liên kết. Việc lập hồ sơ, viết báo cáo và trình bày kết quả điều tra đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối, bởi một sai sót nhỏ có thể làm đảo lộn toàn bộ quá trình điều tra.
7.4. Khả Năng Chịu Áp Lực Cao
Nghiệp vụ điều tra hình sự là một thử thách không nhỏ, đòi hỏi bạn phải đối mặt với áp lực từ nhiều phía một cách thường xuyên. Áp lực đó có thể đến từ thời hạn điều tra gấp rút, sự kỳ vọng cao của cấp trên, sự soi xét kỹ lưỡng của dư luận và truyền thông, thậm chí là những tổn thương tinh thần khi đối diện với những vụ án mang tính chất nghiêm trọng. Để vượt qua môi trường làm việc căng thẳng này, điều cần thiết là phải giữ vững sự bình tĩnh và tập trung cao độ.
Bạn cần rèn luyện kỹ năng kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ tích cực và có một tâm lý vững vàng. Việc duy trì một lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe tinh thần và thể chất, giúp bạn luôn trong tâm thế sẵn sàng đối mặt với những tình huống bất ngờ. Một điều tra viên giỏi là người có thể đưa ra những quyết định chính xác và sáng suốt, ngay cả trong những tình huống khó khăn nhất. Bạn cần có khả năng phân tích thông tin một cách nhanh chóng, chính xác, đồng thời đưa ra những giả thuyết hợp lý và xây dựng các kế hoạch điều tra hiệu quả.
7.5. Tính Linh Hoạt Và Khả Năng Thích Nghi
Trong lĩnh vực điều tra hình sự, mỗi vụ án đều đòi hỏi những cách tiếp cận riêng biệt. Không có công thức chung nào áp dụng cho tất cả các trường hợp, bởi lẽ tội phạm luôn tìm cách thay đổi và thích nghi nên một điều tra viên xuất sắc phải là người sở hữu sự linh hoạt cao độ.
Khả năng thích ứng nhanh chóng với những tình huống bất ngờ là yếu tố sống còn trong nghề này. Bạn cần sẵn sàng điều chỉnh chiến lược, linh hoạt chuyển đổi giữa các phương pháp làm việc để tìm ra manh mối quan trọng. Bạn cũng cần có cái nhìn đa chiều, tiếp cận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau để khám phá ra những chi tiết mà kẻ phạm tội cố tình che giấu.
Công nghệ điều tra ngày càng phát triển, cùng với đó là sự xuất hiện của những loại tội phạm mới, tinh vi hơn. Việc nắm vững những công cụ và kỹ thuật điều tra hiện đại là điều vô cùng cần thiết. Bạn phải biết cách tận dụng mọi nguồn lực có sẵn, kể cả những thông tin nhỏ nhặt nhất, để tìm ra những giải pháp độc đáo cho những vấn đề phức tạp. Chính sự linh hoạt này sẽ giúp bạn vượt qua những trở ngại, đưa vụ án đến hồi kết và đảm bảo công lý được thực thi.
8. Học Ngành Điều Tra Hình Sự Ra Làm Gì?
Với kiến thức chuyên sâu và kỹ năng đặc thù, sinh viên tốt nghiệp ngành điều tra hình sự có thể lựa chọn nhiều con đường sự nghiệp khác nhau như:
8.1. Điều Tra Viên Trong Cơ Quan Công An
Ngành điều tra hình sự từ lâu đã là một lựa chọn hấp dẫn cho những ai đam mê công lý và muốn đóng góp vào sự bình yên của xã hội. Khi gia nhập lực lượng công an, bạn sẽ có cơ hội trực tiếp tham gia vào những cuộc điều tra phức tạp, từ những vụ án nhỏ lẻ đến những vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng.
Học Ngành Điều Tra Hình Sự Ra Làm Gì?
Công việc điều tra hình sự không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn đòi hỏi những phẩm chất cá nhân đặc biệt. Bạn cần sở hữu một tư duy logic sắc bén, khả năng quan sát tỉ mỉ và sự nhạy bén để phát hiện những manh mối quan trọng. Khả năng giao tiếp hiệu quả cũng là một yếu tố thiết yếu giúp bạn thu thập thông tin từ các nhân chứng, nghi phạm và các nguồn tin khác.
8.2. Chuyên Viên Tư Vấn Pháp Lý
Với nền tảng kiến thức vững chắc về luật hình sự và quy trình tố tụng hình sự, bạn hoàn toàn có thể trở thành một chuyên viên tư vấn pháp lý tài năng. Bạn sẽ không chỉ hỗ trợ khách hàng trong các vụ án hình sự mà còn tham gia vào nhiều hoạt động tư vấn pháp lý khác như tư vấn phòng ngừa, soạn thảo văn bản pháp lý, đại diện khách hàng trong các cuộc họp, đàm phán.
Bạn cần có khả năng phân tích sâu sắc, kỹ năng nghiên cứu tốt, khả năng giao tiếp hiệu quả và đặc biệt là khả năng thích ứng với những thay đổi liên tục của pháp luật. Bạn cũng cần có tinh thần trách nhiệm cao, sự tỉ mỉ và khả năng làm việc độc lập cũng như làm việc nhóm. Việc trở thành một chuyên viên tư vấn pháp lý hình sự không chỉ giúp ổn định thu nhập mà bạn còn góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền lợi của những người yếu thế trong xã hội.
8.3. Chuyên Viên An Ninh Tư Nhân
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng khốc liệt, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với nhiều rủi ro an ninh phức tạp hơn bao giờ hết. Từ tội phạm công nghệ cao, xâm nhập trái phép đến các mối đe dọa về an toàn thông tin, vai trò các chuyên gia an ninh chuyên nghiệp ngày càng được khẳng định.
Tại các tập đoàn đa quốc gia, ngân hàng, tổ chức tài chính, hay thậm chí là các cơ quan nhà nước, bạn sẽ có cơ hội đóng góp vào việc xây dựng và bảo vệ một hệ thống an ninh toàn diện. Bạn được giao trọng trách triển khai từ việc thiết kế các quy trình kiểm soát truy cập, lắp đặt hệ thống giám sát hiện đại cho đến việc đào tạo đội ngũ bảo vệ chuyên nghiệp. Công việc của bạn không chỉ dừng lại ở việc phòng ngừa tội phạm mà còn điều tra các vụ việc vi phạm, thu thập bằng chứng và phối hợp chặt chẽ với cơ quan pháp luật để xử lý các tình huống phức tạp.
8.4. Giảng Viên, Nghiên Cứu Viên
Đối với những sinh viên xuất sắc, nuôi dưỡng đam mê với tội phạm học và điều tra hình sự, con đường trở thành giảng viên đại học hoặc nghiên cứu viên là một lựa chọn hoàn toàn phù hợp. Trong vai trò này, bạn không chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức lý thuyết mà còn có cơ hội định hình tư duy, nuôi dưỡng đam mê nghiên cứu cho thế hệ trẻ.
Trở thành giảng viên đại học, bạn sẽ được trực tiếp đứng lớp, hướng dẫn sinh viên thực hành các kỹ năng điều tra, phân tích chứng cứ thông qua những bài giảng sinh động, các dự án nghiên cứu thực tế. Bạn còn có thể tham gia vào việc xây dựng chương trình đào tạo, biên soạn tài liệu giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của ngành.
Với tư cách một nghiên cứu viên, bạn sẽ khám phá ra nhiều điều mới, tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi khoa học chưa được giải đáp. Bạn cũng có thể tham gia vào các dự án nghiên cứu quốc tế, hợp tác với các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực và công bố kết quả nghiên cứu trên các tạp chí khoa học uy tín.
Mặc dù không trực tiếp tham gia vào công tác điều tra hiện trường, nhưng những đóng góp của bạn sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến việc phòng chống và đấu tranh chống tội phạm. Qua việc đào tạo những thế hệ điều tra viên tài năng, bạn đang góp phần xây dựng một xã hội an toàn, công bằng hơn.
8.5. Chuyên Gia Phân Tích Tội Phạm
Trong thời đại số, tội phạm ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp, đe dọa trực tiếp đến an ninh và trật tự xã hội. Bởi vậy, vai trò của chuyên gia phân tích tội phạm trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Với khả năng khai thác và phân tích khối lượng lớn dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như camera giám sát, hồ sơ tội phạm, mạng xã hội, các chuyên gia này đóng vai trò như những “thám tử số” trong việc phá án và ngăn chặn tội phạm.
Công việc của một chuyên gia phân tích tội phạm không chỉ dừng lại ở việc thu thập và xử lý dữ liệu. Bạn còn phải sử dụng các công cụ phân tích tiên tiến như học máy, trí tuệ nhân tạo để tìm ra các mối liên hệ, mô hình và xu hướng ẩn sâu trong dữ liệu, từ đó đưa ra những dự đoán chính xác về các vụ án tiềm ẩn. Bạn còn được tham gia vào việc xây dựng các báo cáo chiến lược, đề xuất các biện pháp phòng ngừa tội phạm hiệu quả, góp phần giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản cho xã hội.
Ngành điều tra hình sự là một lĩnh vực đầy thách thức nhưng cũng rất hấp dẫn, mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp đầy triển vọng. Từ vai trò điều tra viên trong cơ quan công an đến chuyên gia phân tích tội phạm trong thời đại số, ngành học này đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội về an ninh và công lý. Dù bạn chọn con đường nào sau khi tốt nghiệp, việc hiểu rõ ngành điều tra hình sự là gì và những tố chất cần thiết để theo đuổi ngành học này sẽ giúp bạn thành công trong sự nghiệp, đóng góp tích cực cho cộng đồng.
Câu hỏi thường gặp
1. Mức Lương Trung Bình Của Ngành Điều Tra Hình Sự Như Thế Nào?
Mức lương trong ngành điều tra hình sự có sự chênh lệch tùy theo vị trí công tác và kinh nghiệm. Theo số liệu mới nhất từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội năm 2023, mức lương khởi điểm cho điều tra viên mới ra trường dao động từ 6 đến 8 triệu đồng/tháng. Đối với điều tra viên có 3-5 năm kinh nghiệm, mức lương trung bình có thể đạt 12-15 triệu đồng/tháng. Ở cấp quản lý như Trưởng phòng Điều tra, mức lương có thể lên đến 20-25 triệu đồng/tháng hoặc cao hơn, chưa kể các chế độ phụ cấp khác. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mức lương cụ thể có thể thay đổi tùy theo địa phương và đơn vị công tác.
2. Ngành Điều Tra Hình Sự Có Phù Hợp Với Nữ Giới Không?
Ngành này hoàn toàn phù hợp với cả nam và nữ. Nhiều nữ điều tra viên đã thành công và đóng góp quan trọng trong lĩnh vực này nhờ kỹ năng giao tiếp, sự tinh tế và khả năng phân tích tốt.
3. Ngành Điều Tra Hình Sự Có Đòi Hỏi Phải Thường Xuyên Tiếp Xúc Với Tội Phạm Không?
Không phải mọi vị trí trong ngành điều tra hình sự đều yêu cầu tiếp xúc trực tiếp với tội phạm. Tuy nhiên, một số vai trò như điều tra viên hiện trường hoặc chuyên viên phân tích tội phạm có thể phải trực tiếp thẩm vấn với nghi phạm hoặc tội phạm. Điều này phụ thuộc vào vị trí cụ thể và cơ quan làm việc.
4. Ngành Điều Tra Hình Sự Có Đòi Hỏi Phải Làm Việc Ngoài Giờ Nhiều Không?
Công việc trong ngành điều tra hình sự thường không theo giờ hành chính cố định. Tùy thuộc vào tính chất công việc và vụ án đang điều tra, bạn có thể phải làm việc ngoài giờ, vào cuối tuần hoặc ngày lễ. Đặc biệt nhất khi bạn phải xử lý các vụ án gấp rút hoặc phức tạp.
Thảo Nguyễn
