Trong xã hội hiện đại, việc phát triển bản thân không chỉ dựa trên tài năng mà còn cần sự kỷ luật tự giác. Kỷ luật bản thân là gì? Đó là quá trình mà mỗi cá nhân kiểm soát hành vi, suy nghĩ, thói quen của mình để đạt được các mục tiêu lớn hơn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về rèn luyện kỷ luật bản thân và cách duy trì nó.
Mục lục
1. Kỷ Luật Là Gì? Kỷ Luật Bản Thân Là Gì?
Kỷ luật là quá trình xây dựng hệ thống quy tắc, nguyên tắc nhằm quản lý hành vi của một cá nhân hay tổ chức. Đây là nền tảng giúp duy trì sự ổn định và đảm bảo hiệu suất hoạt động. Vậy, kỷ luật tiếng anh là gì? Trong tiếng anh, kỷ luật được gọi là “discipline”, một khái niệm quan trọng trong quản lý, phát triển cá nhân.
Kỷ luật bản thân là sự kiểm soát chặt chẽ, cam kết của mỗi người đối với các mục tiêu cá nhân, từ việc tuân thủ thói quen hằng ngày cho đến xây dựng hệ thống giá trị riêng. Cụ thể, kỷ luật bản thân giúp bạn kiên trì theo đuổi các mục tiêu dài hạn, ngay cả khi thiếu sự động viên từ bên ngoài. Nó bao gồm khả năng vượt qua cám dỗ, từ bỏ những thói quen xấu để thay thế bằng những thói quen tích cực.
Trong bối cảnh Việt Nam, khái niệm kỷ luật bản thân ngày càng được chú trọng, đặc biệt là trong giới trẻ đang tìm kiếm con đường phát triển sự nghiệp. Nhiều người nhận ra rằng kỷ luật bản thân là nền tảng cho thành công trong một xã hội cạnh tranh ngày càng gay gắt.
2. Tại Sao Cần Kỷ Luật Bản Thân?
Kỷ luật bản thân không chỉ giúp bạn hoàn thành các nhiệm vụ thường ngày mà còn là chìa khóa để xây dựng một cuộc sống có mục tiêu rõ ràng. Thiếu kỷ luật bản thân dẫn đến việc mất kiểm soát trong công việc, gây ra sự trì hoãn, khiến chất lượng cuộc sống kém đi.
2.1 Nền Tảng Cho Thành Công
Kỷ luật là nền tảng cho thành công trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, đặc biệt là trong sự nghiệp. Ở nước ta, nơi cạnh tranh việc làm ngày càng gay gắt, những người có kỷ luật bản thân tốt thường đạt được thành tích xuất sắc hơn. Bạn có khả năng quản lý thời gian hiệu quả, hoàn thành công việc đúng hạn cùng chất lượng cao, từ đó tạo ấn tượng tốt với cấp trên cũng như đồng nghiệp.
Một nghiên cứu của Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2023 chỉ ra rằng 78% những người thành công trong sự nghiệp đều có kỷ luật bản thân tốt. Những người này thường xuyên đặt ra mục tiêu cụ thể cùng kế hoạch thực hiện chi tiết, kiên trì theo đuổi đến cùng bất chấp khó khăn.
2.2 Chìa Khóa Cho Sự Nghiệp
Trong môi trường làm việc đầy cạnh tranh, đặc biệt là ở các doanh nghiệp lớn như FPT, Viettel hay VinGroup, những người có tính kỷ luật trong công việc tốt thường được đánh giá cao. Bạn không cần sự giám sát chặt chẽ từ cấp trên mà vẫn có thể hoàn thành tốt công việc với sự chính xác, tinh thần trách nhiệm cao.
Thực tế cho thấy, những cá nhân kỷ luật bản thân không ngại đối mặt với các nhiệm vụ khó khăn hay nhận thêm trách nhiệm. Chính nhờ sự kiên định, thái độ làm việc nghiêm túc, cá nhân đó thường được giao phó những dự án quan trọng. Điều này chứng tỏ rằng kỷ luật bản thân là một kỹ năng quan trọng, giúp bạn, vượt qua các thử thách, vươn lên dẫn đầu trong sự nghiệp. Kỷ luật bản thân chính là nền tảng để xây dựng một sự nghiệp vững chắc.
2.3 Động Lực Thúc Đẩy Cá Nhân
Kỷ luật là sức mạnh giúp bạn kiểm soát bản thân, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của cá nhân, từ đó tạo ra những thay đổi tích cực trong cuộc sống. Những người có kỷ luật tốt thường có khả năng tự học và tự rèn luyện cao hơn, luôn sẵn sàng đầu tư thời gian, công sức để nâng cao kiến thức, kỹ năng. Nhờ đó, giá trị cá nhân của bạn trên thị trường lao động cũng được tăng cường.
Theo một khảo sát của Viện Nghiên cứu Phát triển Nguồn nhân lực Việt Nam (2023), 65% người lao động có kỷ luật bản thân tốt thường xuyên tham gia các khóa học nâng cao chuyên môn, so với chỉ 30% ở nhóm còn lại.
3. Kỷ Luật Bản Thân Gồm Những Cấp Độ Nào?
Kỷ luật bản thân không phải là một trạng thái cố định mà phát triển qua từng cấp độ khác nhau, tùy thuộc vào mức độ kiểm soát của bạn đối với bản thân.
3.1 Cấp Độ Cơ Bản: Tuân Thủ Quy Tắc
Cấp độ này bắt đầu từ những thói quen nhỏ như dậy sớm, ăn uống lành mạnh hay duy trì việc tập thể dục hàng ngày. Đây là những thói quen có thể dễ dàng thực hiện nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn, cam kết. Một ví dụ điển hình là việc nhiều học sinh, sinh viên bắt đầu ngày mới từ rất sớm để kịp lịch học và hoạt động, nhưng không phải ai cũng có thể duy trì được đều đặn.
3.2 Cấp Độ Nâng Cao: Tự Quản Lý
Khi thói quen đã hình thành, bạn tiến lên cấp độ nâng cao, lúc bạn đã có thể kiểm soát cả cảm xúc, suy nghĩ của mình. Ở cấp độ này, bạn không chỉ đơn giản là tuân theo kế hoạch, mà còn chủ động tạo ra những tình huống giúp bản thân phát triển. Ví dụ, một nhân viên tại một công ty lớn ngoài làm việc theo yêu cầu, còn cần biết tự quản lý thời gian, đề ra những dự án mới, tự thử thách bản thân.
3.3 Cấp Độ Chuyên Nghiệp: Tự Thúc Đẩy
Đây là cấp độ cao nhất, khi bạn đã hiểu sâu sắc về kỷ luật bản thân là gì và thực hiện nó một cách nhuần nhuyễn. Ở cấp độ này, những người như CEO, nhà lãnh đạo, hay vận động viên thường xuyên duy trì kỷ luật không chỉ để hoàn thành nhiệm vụ mà còn để phát triển khả năng cá nhân, thúc đẩy đội ngũ.
Doanh nhân Nguyễn Thị Phương Thảo, CEO của VietJet Air, nổi bật với tính kỷ luật cao trong quản lý, điều hành doanh nghiệp. Sự kỷ luật chuyên nghiệp của bà thể hiện qua việc không ngừng áp dụng các biện pháp quản lý nghiêm ngặt, tối ưu hóa chi phí, cải tiến mô hình kinh doanh. Nhờ đó, VietJet Air trở thành một hãng hàng không dẫn đầu trong khu vực, mặc cho sự cạnh tranh đầy khốc liệt trên thị trường.
Ở nước ta, chỉ có khoảng 15% người lao động đạt được cấp độ này theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (2023). Tuy nhiên, đây lại là nhóm có tốc độ thăng tiến trong sự nghiệp nhanh nhất, với mức lương trung bình cao hơn 50% so với nhóm còn lại.
4. Nguyên Tắc Kỷ Luật Bản Thân
Điều quan trọng nhất của kỷ luật bản thân là gì? Không chỉ đơn thuần là việc thực hiện một hành động mà nó đề ra một loạt các nguyên tắc cần tuân thủ để bạn duy trì sự tập trung, kiên định. Những nguyên tắc giúp bạn quản lý thời gian tốt hơn, phát triển tư duy chiến lược trong mọi việc mình làm.
4.1 Xác Định Mục Tiêu Rõ Ràng
Mục tiêu là nền tảng quan trọng nhất khi nói đến kỷ luật bản thân. Khi bạn biết mình muốn gì, việc tuân theo kỷ luật sẽ trở nên dễ dàng hơn. Nhiều bạn trẻ thường có xu hướng theo đuổi mục tiêu không rõ ràng, dễ bị phân tán tư tưởng giữa nhiều lựa chọn nghề nghiệp hoặc học tập khác nhau.
Ví dụ, thay vì nói “Tôi muốn giỏi tiếng Anh”, hãy đặt mục tiêu “Đạt điểm Ielts 5.0 trong vòng 6 tháng”. Mục tiêu rõ ràng giúp bạn dễ dàng theo dõi tiến độ, điều chỉnh kế hoạch, duy trì động lực. Nó cũng giúp bạn tránh được cảm giác choáng ngợp khi đối mặt với quá nhiều lựa chọn trong cuộc sống, đặc biệt là trong thời đại thông tin bùng nổ như hiện nay.
4.2 Chia Nhỏ Mục Tiêu
Khi đã xác định được mục tiêu lớn, bước tiếp theo trong hành trình kỷ luật bản thân là gì? Tiếp theo, bạn cần chia nhỏ chúng thành những nhiệm vụ cụ thể, dễ quản lý hơn. Đây là một chiến lược được các chuyên gia tâm lý học gọi là “hiệu ứng tiến bộ”, giúp tăng cường động lực, sự tự tin. Ví dụ, nếu mục tiêu của bạn là “Xuất bản một cuốn sách trong vòng một năm”, hãy chia nó thành các mốc nhỏ như “Viết outline trong 1 tháng”, “Hoàn thành bản thảo đầu tiên trong 6 tháng”, “Chỉnh sửa và hoàn thiện trong 3 tháng”, “Tìm nhà xuất bản trong 2 tháng cuối”.
Bằng cách này, bạn không chỉ tạo ra một lộ trình rõ ràng mà còn có thể theo dõi tiến độ dễ dàng hơn. Mỗi khi hoàn thành một mục tiêu nhỏ, bạn sẽ cảm thấy phấn khích, có động lực để tiếp tục. Đây cũng là cách giúp bạn tránh được cảm giác quá tải, nản lòng khi đối mặt với một mục tiêu lớn.
4.3 Hình Thành Thói Quen
Hình thành thói quen là một trong những chìa khóa quan trọng nhất để xây dựng kỷ luật bản thân bền vững. Theo nghiên cứu của Đại học College London, trung bình mất 66 ngày để một hành vi mới trở thành thói quen tự động. Điều này có nghĩa là sự kiên trì trong giai đoạn đầu là vô cùng quan trọng. Để tạo ra thói quen mới, bạn nên bắt đầu với những hành động nhỏ nhưng nhất quán.
Ví dụ, nếu mục tiêu của bạn là đọc nhiều sách hơn, hãy bắt đầu bằng việc đọc 10 trang mỗi ngày thay vì cố gắng đọc cả một cuốn sách trong một lần. Dần dần, khi thói quen được hình thành, bạn có thể tăng dần số lượng trang đọc. Một mẹo hữu ích khác là “ghép nối thói quen”, tức là gắn thói quen mới vào một thói quen đã có sẵn.
4.4 Quản Lý Thời Gian Hiệu Quả
Trong thời đại công nghệ số với vô vàn yếu tố gây xao nhãng, kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Theo một báo cáo của McKinsey, người lao động trung bình dành tới 28% thời gian làm việc để đọc và trả lời email, nhiều khi không cần thiết. Để quản lý thời gian tốt hơn, bạn có thể áp dụng kỹ thuật Pomodoro – làm việc tập trung trong 25 phút, sau đó nghỉ ngơi 5 phút. Phương pháp trên giúp tăng năng suất, giảm sự mệt mỏi tinh thần.
Một cách khác là sử dụng “ma trận Eisenhower” để phân loại công việc theo mức độ quan trọng, từ đó ưu tiên những nhiệm vụ thực sự cần thiết. Đồng thời, việc lập kế hoạch cho ngày hôm sau vào tối hôm trước cũng là một thói quen hữu ích, giúp bạn bắt đầu ngày mới với sự tập trung, mục tiêu rõ ràng.
4.5 Kiên Trì
Mảnh ghép cuối cùng để xây dựng kỷ luật bản thân là gì? Đó chính là sự kiên trì bền bỉ của bản thân. Tuy nhiên, kiên trì không có nghĩa là cứng nhắc. Thay vào đó, nó đòi hỏi sự linh hoạt, khả năng thích ứng. Khi gặp thất bại hay trở ngại, hãy xem đó là cơ hội để học hỏi, điều chỉnh phương pháp. Ví dụ, nếu bạn đang cố gắng giảm cân nhưng không thấy kết quả sau một tháng, thay vì bỏ cuộc, hãy xem xét lại chế độ ăn uống, tập luyện của mình, tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia nếu cần.
Hãy nhớ rằng, mọi thành công lớn đều đến từ những nỗ lực nhỏ được lặp đi lặp lại mỗi ngày. Việc duy trì động lực trong thời gian dài có thể khó khăn, nhưng bằng cách tạo ra những phần thưởng nhỏ cho bản thân sau mỗi mốc quan trọng, bạn có thể duy trì được ngọn lửa nhiệt huyết của mình.
5. Cách Rèn Luyện Tính Kỷ Luật Bản Thân
Cách để rèn luyện kỷ luật bản thân là gì? Đó là một quá trình không hề dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể đạt được nếu bạn thực hiện các phương pháp đúng đắn. Dưới đây là một số phương pháp cụ thể mà bạn có thể áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
5.1 Bắt Đầu Từ Những Việc Nhỏ
Những điều cần làm để xây dựng kỷ luật bản thân là gì? Xây dựng kỷ luật nên bắt đầu từ những việc nhỏ, giúp bạn dễ dàng thích nghi, hình thành thói quen. Ví dụ, nếu bạn muốn dậy sớm hơn để tăng hiệu suất làm việc, hãy bắt đầu bằng cách điều chỉnh giờ thức dậy sớm hơn 15 phút mỗi ngày. Sau đó, bạn có thể dần tăng lên 30 phút, sau đó tiếp tục cho đến khi đạt mục tiêu mong muốn.
Thói quen nhỏ này giúp bạn tạo nền tảng kỷ luật, cảm giác thành tựu, từ đó tạo động lực để tiếp tục thực hiện những mục tiêu lớn hơn. Các doanh nhân thành công như Elon Musk, Tim Cook,… thường bắt đầu ngày làm việc của mình từ rất sớm, nhờ đó họ có thể tối ưu hóa quỹ thời gian, quản lý công việc hiệu quả hơn.
5.2 Tạo Môi Trường Thuận Lợi
Môi trường thuận lợi để duy trì kỷ luật bản thân là gì? Đó là nơi mọi thứ được sắp xếp một cách logic, sạch sẽ, ít yếu tố xao nhãng. Môi trường này cũng nên có ánh sáng tốt, không khí trong lành, nhiệt độ phù hợp để người làm việc có cảm giác thoải mái, tập trung.Theo nghiên cứu của Đại học California, người làm việc trong môi trường ngăn nắp có khả năng tập trung lâu hơn 7,5 phút so với người làm việc trong môi trường lộn xộn.
Nhiều công ty startup ở Việt Nam như Tiki, VNG hay Momo đang áp dụng mô hình không gian làm việc mở (open office) để khuyến khích sự tương tác cũng như tăng năng suất làm việc. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải cân bằng giữa sự tương tác với nhu cầu tập trung cá nhân. Bạn có thể tạo ra “góc tập trung” trong không gian làm việc chung, nơi mọi người có thể làm việc mà không bị quấy rầy.
5.3 Sử Dụng Công Nghệ Hỗ Trợ
Trong thời đại số hóa, công nghệ có thể trở thành một công cụ hữu hiệu để rèn luyện kỷ luật bản thân. Các ứng dụng theo dõi thói quen như Habitica, Forest, Trello, Asana,… không chỉ giúp duy trì động lực mà còn cho phép bạn kiểm soát tiến độ một cách hiệu quả.
Theo khảo sát của Nielsen, 32% người dùng smartphone ở Việt Nam sử dụng các ứng dụng quản lý thời gian, năng suất. Chẳng hạn, ứng dụng Pomodoro Timer, áp dụng phương pháp Pomodoro – làm việc tập trung trong 25 phút, nghỉ ngắn 5 phút – giúp tăng hiệu suất làm việc đáng kể. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải sử dụng công nghệ một cách có chọn lọc, để nó không trở thành một nguồn gây mất tập trung khác.
5.4 Tìm Kiếm Sự Hỗ Trợ Từ Người Khác
Bạn tìm kiếm cách để rèn luyện kỷ luật bản thân là gì và tự áp dụng nó cho chính mình nhưng không đem lại hiệu quả? Vậy hãy thử mở lòng, tìm cho mình người đồng hành. Việc chia sẻ mục tiêu với người khác khiến bản thân có trách nhiệm hơn, là nguồn động lực mạnh mẽ để duy trì kỷ luật. Ở nước ta, xu hướng tham gia các nhóm học tập, câu lạc bộ sách hoặc tìm một người bạn cùng chí hướng để hỗ trợ lẫn nhau đang ngày càng phổ biến.
Ví dụ, nhiều trường đại học như Đại học FPT, RMIT Việt Nam đang khuyến khích việc học tập theo nhóm để nâng cao hiệu quả. Trong môi trường doanh nghiệp, các công ty như Viettel, FPT cũng áp dụng mô hình “buddy system”, trong đó một nhân viên mới sẽ được ghép cặp với một nhân viên có kinh nghiệm để học hỏi, hỗ trợ lẫn nhau. Mô hình đã giúp nhân viên cải thiện kỹ năng và tạo ra một môi trường làm việc tích cực, thúc đẩy sự kỷ luật, trách nhiệm của các cá nhân đó.
6. Những Cuốn Sách Hay Về Kỷ Luật Bản Thân
Để hiểu rõ hơn về kỷ luật bản thân là gì cũng như cách rèn luyện nó, dưới đây là một số cuốn sách kỷ luật bản thân được đánh giá cao tại Việt Nam:
- “Sức mạnh của thói quen” – Charles Duhigg: Cuốn sách giúp bạn hiểu về cơ chế hình thành thói quen cũng như cách thay đổi chúng.
- “Người giàu có nhất thành Babylon” – George S. Clason: Mặc dù tập trung vào quản lý tài chính, cuốn sách cung cấp nhiều bài học quý giá về kỷ luật bản thân cùng kiên trì.
- “Atomic Habits” – James Clear: Cuốn sách cung cấp những chiến lược cụ thể để xây dựng thói quen tốt, phá bỏ thói quen xấu.
- “Sức mạnh của việc tập trung” – Daniel Goleman: Cuốn sách giúp bạn hiểu cách tập trung cùng duy trì sự chú ý, một yếu tố quan trọng của kỷ luật bản thân.
- “Làm chủ cuộc đời” – Tony Robbins: Cung cấp các công cụ cùng chiến lược để kiểm soát cuộc sống cũng như đạt được mục tiêu cá nhân.
Những cuốn sách này đã được dịch sang tiếng Việt cùng nhận được sự đón nhận tích cực từ độc giả. Chúng cung cấp những góc nhìn sâu sắc về kỷ luật bản thân là gì cũng như cách áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Kỷ luật bản thân là gì? Đó là nền tảng vững chắc giúp mỗi cá nhân đạt được sự thành công và phát triển toàn diện trong cuộc sống. Bằng cách kiểm soát hành vi, xây dựng những thói quen tích cực, bạn có thể tạo ra sức mạnh từ bên trong để vượt qua mọi khó khăn. JobsGO tin rằng qua thời gian, kỷ luật bản thân sẽ trở thành một phần tự nhiên trong cuộc sống, giúp bạn tự tin vượt qua mọi thử thách cùng đạt được những mục tiêu cao.
Câu hỏi thường gặp
1. Kỷ Luật Bản Thân Có Thể Học Được Không?
Có, kỷ luật bản thân không phải là một đặc điểm bẩm sinh mà là một kỹ năng có thể rèn luyện, phát triển qua thời gian.
2. Làm Thế Nào Để Duy Trì Động Lực Khi Gặp Khó Khăn?
Một chiến lược duy trì động lực trong những lúc khó khăn đạt hiệu quả là thường xuyên nhắc nhở bản thân về lý do bạn bắt đầu và mục tiêu đã đề ra.
3. Có Nên Chia Sẻ Mục Tiêu Với Người Khác Không?
Khi bạn nói với người khác về kế hoạch của mình, bạn có thể cảm thấy có trách nhiệm phải thực hiện nó, nhưng nên cân nhắc kỹ đối tượng chia sẻ.
4. Làm Sao Để Cân Bằng Giữa Kỷ Luật Với Thư Giãn?
Hãy lên kế hoạch cụ thể cho cả công việc lẫn thời gian nghỉ ngơi. Trong thời gian thư giãn, hãy thực sự thư giãn mà không cảm thấy tội lỗi.
Tìm việc làm ngay!(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)